فیلم‌های کمیک بوکی نیازی به ابر قهرمان‌ها ندارند

[Darling]

انجمن کافه نویسندگان

Scott Pilgrim vs the World

راستش را بخواهید من شخصاً دلم برای آدم‌های دهه‌ی پنجاه(به خصوص نیمه‌ی دومش) و دهه‌ی شصت(به خصوص نیمه‌ی اولش) می‌سوزد. یعنی به حال آن‌هایی که خاطره‌ی بصری طفولیتشان به تماشای خروجی‌های فیلتر صدا و سیما و کارتون‌هایی که رنگ غالب و فایقشان زرد و خاکستریست و ماجراهایشان رنج و مصیبت و وقایع عادی و خسته‌کننده‌ی روزانه و روزمره است افسوس می‌خورم. به نظرم واقعاً دردناک می‌رسد که چطور این کودکی زرد و بی‌رنگ قوه‌ی تخیل این‌ها را تحدید و تهدید کرده و قدرت تتبع و کنجکاوی‌شان را کشته.

 

[Darling]

انجمن کافه نویسندگان

درست برعکس ایشان ولی کودکی نسلی که من متعلق به آن هستم به دی‌جی‌مون گذشت. به میکرو و آتاری و سگا و پلی استیشن بازی کردن سر شد. به تماشای انیمه‌های شنون و زلدا بازی کردن بود که کودکی ما پر شد. نوستالژی نسل ما اسپایدرمن سم ریمی است و بتمن تیم برتون و هری پاتر و نه هاچ زنبور عسل و بابالنگ‌دراز و قصه‌های مجید. پس چنین نسلی در مقابل یک جهان و داستان عجیب و ابزورد خیلی سهل‌گیرتر از آن نسل فلک‌زده‌ی مذکور است و آن جهانی که ذکرش رفت هم در سری ۶ جلدی کمیک‌های اسکات پیلگریم متجلی شده که به واقع مانفیست هر آن چیزیست که این نسل را-گویا همزمان همه جای دنیا- ساخت. به قول جاس ویدن اسکات پیلگریم «وقایع نگاری این دوره و زمانه است»، و راستش شک دارم کسی به جز ادگار رایت می‌توانست اقتباس سینمایی درستی از کمیک‌های برایان لی اومالی دربیاورد.

 

[Darling]

انجمن کافه نویسندگان

اگر نمی‌دانید، بدانید که ادگار رایت احتمالاً از مهم‌ترین کارگردان‌های زنده‌ی حال حاضر است. رایت از مکتب آن کارگردان‌هاییست که سینما را به مثابه‌ی یک استدلال می‌بینند که هر شات باید در آن گزاره‌ای باشد برای رسیدن به مقصودی خاص، و همانطور که برای نگارنده‌ی این سطور مهم‌تر از هرچیز دیگری، ریتم و ضربآهنگ کلمات و چینش بهینه‌ی آن‌ها کنار یکدیگر است، برای رایت هم ریتم اساس سینماست. ادگار رایت مثل خیلی‌های دیگری که این روزها دلشان می‌خواهد نماهای بلند بدون کات بگیرند، از کات گریزان نیست. برعکس، کات بهترین آلت و مهم‌ترین وسیله در جعبه ابزار ادگار رایت در ساختن همان ریتمی‌ست که از آن صحبت شد.

 

[Darling]

انجمن کافه نویسندگان

سبک کارگردانی رایت هم کات‌های سریع و پشت سر هم است که البته با توجهی وسواسی به جزئیات، در تدوین، در صداگذاری، در فیلمبرداری، در قاب‌بندی و تعیین آنچه در قاب هست و آنچه نیست و معنی و تبعات هرکدام برای شات نهایی، ممتزج شده و نتیجتاً این سبک نه تنها مثل اکشن‌های پرکات امروزی آشفته نیست، بلکه برعکس، به شکل موجز و تمیز و منظمی مقصود کارگردان را برآورده می‌کند و مثل غزلی است که با کمترین کلمات، بیشترین حرف‌ها را گفته است. به واقع آنچه برای رایت اهمیت زیادی دارد، فضای خالی بین کات‌هاست. ترنزیشن‌هایی که مخاطب را از یک صحنه به صحنه‌ی دیگر می‌برند، برای رایت نه صرفاً یک عمل شاقه‌ی اجباری برای سر هم بندی داستان، که از قضا دقیقاً ابزار اصلی قصه‌گوییست که به کمک این فضاها داستانش را تعریف می‌کند.

 

[Darling]

انجمن کافه نویسندگان

این شیوه‌ی روایی رایت باعث می‌شود مخاطب در نوعی تعامل با فیلم قرار بگیرد، که محدود به شاتی که در آن قرار گرفته نباشد و بتواند دنیای گسترده‌ی پشت هر نما را تصور کند و خودش در ذهنش به تدوین دوباره‌ی فیلم بپردازد. و چنین سبکی که آن تأثیر را روی ذهن مخاطبش دارد، شاید بی‌نقص‌ترین روش ممکن برای ساختن فیلمیست که بیش از هرچیز درباره‌ی مدیومی تعاملی مثل گیم(در کنار کمیک و مانگا و موسیقی و غیره و غیره) است. کمدی کات هم البته کمدی بصریست که نه صرفاً ناشی از موقعیت، که مهم‌تر از آن ناشی از ریتم و آهنگ تغییرات موقعیت است.

 

[Darling]

انجمن کافه نویسندگان

به جز این البته رایت در اسکات پیلگریم فرم کمیک، گیم و انیمه را در سینما ریخته(بدون آنکه قیمه‌ها را توی ماست‌ها بریزد) و به خصوص قرابتی غریب میان تجربه‌ی دیدن فیلمش با خواندن یک کمیک برقرار ساخته. نیاز نیست آلبرت انیشتین باشید که حرکات فرمی فوق‌العاده خلاقانه‌ی رایت و مشابهت‌های فیلم با فرم کمیک و مانگا و گیم و غیره را دریابید، ولی اگر خوب روی فیلم دقیق شوید و به شات به شاتش توجه کنید، تازه آن زمان است که متوجه می‌شوید چقدر وقت و انرژی و دقت پای این رفته که فیلم آن حس و حال را به خودش بگیرد.

 

[Darling]

انجمن کافه نویسندگان

اینجا قاعدتاً باید خلاصه داستانی هم از اسکات پیلگریم بدهم، که درباره‌ی پسری به همین نام است و مبارزاتش با هفت عاشق قدیمی معشوقش رامونا فلاورز و این صحبت‌ها. ولی راستش اسکات پیلگریم داستان نیست، تجربه است، و خلاصه‌ی داستان دادنِ من در اینجا درست مثل این است که بخواهم در معرفی یک گیم(که واقعاً گیم باشد و نه فیلمی در لباس گیم) داستانش را برایتان تعریف کنم. اسکات پیلگریم را ببینید که بی‌شک بهترین فیلم یکی از بهترین کارگردانان زمانه‌ی ماست و البته نیازی به گفتن نیست که از نظر نگارنده، احتمالاً بهترین فیلم کمیک بوکی مقتبس از ناشرینی به جز مارول و دی‌سی باشد.