آموزشی جای کاما کجاست؟

[Sreanoosh]

سعی داریم نتیجهٔ انتخابات را سریع‌تر از قبل اعلام کنیم!
کاما

​

یک کاما چه‌ها می‌تواند بکند!

سعید سلیمانی، در تارنمای خواندنی خود، نتیجهٔ دقت خویش به این بی‌دقتی را نمایانده است:
شما این نقل‌قول را چگونه می‌خوانید؟ اجازه دهید شبیه آن مثال معروف، یعنی «بخشش لازم نیست اعدامش کنید»، اینجا هم با یک ویرگول لغزان و بازیگوش، با دم شیر سیاست بازی کنیم. این عبارت را به دو شکل می‌توان خواند:

• سعی داریم نتیجهٔ انتخابات را سریع‌تر از قبل، اعلام کنیم. (سریع‌تر از از دوره‌های قبل)

‌ ‌ • سعی داریم نتیجهٔ انتخابات را سریع‌تر، از قبل اعلام کنیم. (قبل از برگزاری انتخابات!)

شما چه فکر می‌کنید؟ من که می‌گویم ویرگول لغزان ما هر جایی می‌تواند جا خوش کند. در ثانی، گاهی می‌شود در یک جمله از دو ویرگول هم استفاده کرد! نمی‌شود؟!

امین ایران‌پور در پاسخ گفته است:
به‌نظر نویسندهٔ محترم، این کژتابی با کاربرد یک ویرگول رفع می‌شود؛ اما ویرگول یک‌طرفه در میان جمله صحیح نیست و نباید آن را لغزان پنداشت که هرجای جمله به‌تنهایی منتقل شود. استفاده از ویرگولِ تنها برای رفع ابهام یا ایجاد مکث روا نیست. کارکرد اصلی نشانه تعیین نقش دستوری است و از رهگذر آن، رفع ابهام نیز رخ می‌دهد. در اینجا قید یا باید بین دو ویرگول بنشیند یا کلاً بدون نشانه بیاید.

به‌نظر من، این کژتابی چندان برجسته نیست، زیرا قید «سریع‌تر از قبل» زودتر از «سریع‌ترِ» تنها در ذهن می‌نشیند؛ اما برای رفع آن چند راه داریم:

۱. سعی داریم نتیجهٔ‌ انتخابات را، سریع‌تر از قبل، اعلام کنیم.

۲. سعی داریم نتیجهٔ‌ انتخابات را سریع‌تر از دوره‌های قبل اعلام کنیم.

۳. سعی داریم نتیجهٔ‌ انتخابات را سریع‌تر از گذشته اعلام کنیم.

پاسخ بنده، محمدمهدی باقری، به ایشان چنین است:
۱. نقش معنابخشی و روان‌سازیِ کاما بر نقش دستورنماییِ آن می‌چربد. قید، طبق قاعده، بین دو کاما می‌آید؛ اما بنا به اصل خسّت، گاه یکی یا هر دو کاما را برمی‌داریم تا تعداد سرعت‌گیرهای متن زیاد نشود و
زیروبندِ ماشین خواننده پایین نیاید! مثال بزنم:

در این ناحیه، انواع غلات، در کنار یکدیگر، به‌طور اتفاقی و پیش‌بینی‌ناپذیر، به‌خوبی، به عمل می‌آید.

با اصل خسّت این‌طور می‌نویسیم:

در این ناحیه، انواع غلات در کنار یکدیگر به‌طور اتفاقی و پیش‌بینی‌ناپذیر، به‌خوبی به‌ عمل می‌آید.


۲. در کژتابی‌های متأثر از حضور قید، یکی از راه‌های مؤثر رفع دومعنایی این است که کامای پیش یا پس از قید را برداریم تا آن قید به قبل یا بعد از خود بیشتر یچسبد و از بعد یا قبلِ خود جداتر بنماید. این تدبیر، نه‌تنها مجاز است، بلکه واجب می‌نماید و کمترین تغییر ممکن نیز هست. نمونه‌اش را بگویم:
کژتاب:

نوشته‌های او در سال ۱۳۷۰ آشوب به پا کرد.

نظر امین ایران‌پور، باز کژتاب:

نوشته‌های او، در سال ۱۳۷۰، آشوب به‌ پا کرد.

درستِ ۱:

نوشته‌های او در سال ۱۳۷۰، آشوب به‌ پا کرد.

درستِ ۲:

نوشته‌های او، در سال ۱۳۷۰ آشوب به‌ پا کرد.

منبع: virastaran