هنری مادر مجسمه سازی ایران

[ماه تی تی]

◆◈◇به نام خالق نور◆◈◇​

---

لیلیت تریان (ارمنی: Լիլիթ Տէրեան؛ زاده ۱۰ دی ۱۳۰۹ در تهران – درگذشته ۱۶ اسفند ۱۳۹۷)، هنرمند مجسمه‌ساز ایرانی ارمنی‌تبار بود که به نام «مادر مجسمه‌سازی ایران» شناخته می شود.

 

[ماه تی تی]

لیلیت تریان از پدر و مادری ارمنی در محله نادری تهران و در خانواده‌ای هنردوست به دنیا آمد.

پدرش کارمند بانک ملی ایران بود و به زیبایی بنا و معماری اهمیت فراوان می‌داد و مادرش مدتی در فرانسه و در رشته هنر تحصیل کرده بود. از همین روی و با پیگیری‌های مادر با طراحی و نقاشی آشنا شد.
پس از پایان تحصیلات متوسطه به مدت یک سال در رشتهٔ نقاشی پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت.سپس در سال ۱۳۳۱ برای تکمیل تحصیلات عالی راهی مدرسه عالی ملی هنرهای زیبا (بوزار) پاریس شد.

در مراحل آمادگی برای آزمون ورودی مدرسه عالی ملی هنرهای زیبا به مجسمه‌سازی علاقه‌مند شد و به‌طور جدی‌تر مجسمه‌سازی را دنبال کرد تا اینکه مدرک برابر دکترا را از در سال ۱۳۳۹ (۱۹۶۰ میلادی) مدرسه عالی ملی هنرهای زیبا گرفت.

 

[ماه تی تی]

پس از بازگشت به تهران، بین سال‌های ۱۳۳۹ تا ۱۳۵۹ در دانشکده‌های هنرهای تزیینی به آموزش پرداخت.وی ۲۳ سال به‌طور حرفه‌ای در دانشکده‌های هنری آموزش داده‌است.او در سال ۱۳۵۷ خانه پدری خود را به «کارگاه هنر» تبدیل کرد.در سال‌های نخست پس از انقلاب ۱۳۵۷ به علت تغییر در سیستم آموزشی، دیگر از تجربیات او در دانشکده‌ها استفاده نشد.وی سپس در بین سال‌های ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۸ در رشتهٔ طراحی و مجسمه‌سازی دانشگاه آزاد اسلامی آموزش داده‌است.

وی از سال ۱۳۶۸ (۱۹۸۹ میلادی) در نمایشگاه‌های بسیاری همکاری داشته‌است که از آنجمله می‌توان به «نمایشگاه اساتید دانشگاه آزاد اسلامی» در سال ۱۳۷۳ (۱۹۹۴ میلادی) اشاره نمود.

 

[ماه تی تی]

در اسفند ۱۳۸۵ (مارس ۲۰۰۷) همزمان با برگزاری نخستین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران در موزه امام علی مراسم بزرگداشتی برای لیلیت تریان که از نخستین مجسمه سازان زن ایران به‌شمار می‌آید، برگزار شد.

لیلیت تریان عضو کمیسیون نصب مجسمه و بناهای یادبود ایران در وزارت فرهنگ و هنر و هنر پیشین، عضو هیئت داوری نخستین دوسالانه مجسمه‌سازی تهران و عضو هیئت مؤسس انجمن هنرمندان مجسمه‌ساز ایران بود که نمایشگاه‌های تَکی و گروهی بسیاری را نیز در زمینه مجسمه‌سازی برگزار کرده‌است.

 

[ماه تی تی]

صحبت های وی:

«مثلاً من مجسمه (مادر و بچه) را که با گچ ساخته‌ام، تحت تأثیر به دنیا آمدن یک نوزاد در فامیلمان شروع کردم. مادر این نوزاد همواره او را در آغو*ش خود داشت و دیدن این لحظات حس ساختن این مجسمه را در من ایجاد کرد. البته از گُل‌ها هم زیاد الهام می‌گیرم. آگوست رودن یک مجسمه دارد با نام «کسی که راه می‌رود». فرانسه که بودم آن را به آتلیه آورده بودند که ما از روی آن کار و کپی کنیم. این مجسمه به قدری نسبت به آن محیط بزرگ بود که عظمت آن مرا مرعوب خود کرده بود.»

«با مجسمه‌سازی، آدم فضاهایی را خلق می‌کند که از زوایای مختلف قابل دید است و از هر طرف هم جلوه خاص خودش را دارد. این همان جذابیتی بود که سبب شد من به طرف مجسمه و مجسمه‌سازی گرایش پیدا کنم.»

 

[ماه تی تی]

لیلیت تریان در ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ - ۷ مارس ۲۰۱۹ در ۸۸ سالگی درگذشت.مراسم تشییع پیکر وی در ظهر روز شنبه ۲۵ اسفند در کلیسای سرکیس مقدس برگزار شد و در گورستان ارامنه تهران (بوراستان) به خاک سپرده شد.

نمونه‌ای از آثار وی، پیکرهٔ یپرم‌خان در محوطهٔ کلیسای مریم مقدس (تهران) و پیکرهٔ یادبود مسروپ ماشتوتس، پدیدآور الفبای ارمنی، در محوطهٔ کلیسای تارگمانچاتس مقدس تهران هستند.

 

[ماه تی تی]

در فروردین ۱۳۹۳ زاون قوکاسیان برای مراسم ویژه بزرگداشت ایشان در موزه امام علی مستند کوتاه گزارشی «نقش خیال» را در مورد تریان، تهیه و در همان مراسم با حضور خود هنرمند به نمایش گذاشت، همچنین پژوهش تصویری ۳۵ دقیقه‌ای «بانو» به کارگردانی محمد صفا، گزارش مستندی از زندگی لیلیت تریان است. این فیلم در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تهیه شده‌است. در سال ۱۳۸۶ فیلم مستند «تجسم سکوت» به کارگردانی محمدسام اسدی از اعضای انجمن مستندسازان ایران با تهیه کنندگی مرجان چوپان و مینو چوپان با پشتیبانی مؤسسه فرهنگی، هنری وینا رسانه نیز در مورد شرح حال و چگونگی ساخت آثار و فعالیت‌های این هنرمند ساخته شده‌است.

 

[ماه تی تی]

۱۳۳۱: ورود به مدرسه عالی ملی هنرهای زیبا.

۱۳۳۹: دریافت مدرک برابر دکترای مجسمه‌سازی و بازگشت به ایران.

۱۳۳۹ تا ۱۳۵۹: آموزگار در دانشکده هنرهای تزیینی.

۱۳۴۷: ساخت نیم تنهٔ یپرم‌خان در صحن کلیسای مریم مقدس تهران.

۱۳۵۴: برپایی کارگاه ریخته‌گری در دانشکده هنرهای تزیینی.

۱۳۴۵ تا ۱۳۵۵: عضویت در کمیسیون نصب مجسمه‌ها و یادبودهای ایران (وزارت فرهنگ و هنر).

۱۳۷۰: ساخت مجسمه یادبود مسروب ماشتوتس و نصب در کلیسای تارگمانچاتس مقدس.

۱۳۷۱ تا ۱۳۷۸: آموزگار در دانشگاه آزاد اسلامی.

۱۳۷۳: نمایشگاه گروهی دانشگاه آزاد اسلامی.

۱۳۷۴: عضو هیئت داوری بینال مجسمه‌سازی تهران.

۱۳۸۲: نمایشگاه انفرادی در نگارخانه هفت ثمر.

۱۳۸۵: بزرگداشت در موزه امام علی.

۱۳۹۴: دریافت تندیس «طوبای زرین»، هشتمین جشنوارهٔ هنرهای تجسمی فجر