هنری ملیله‌سازی و ساخت زیورآلات

[silent lady]

بسمه تعالی
​

این هنر که به صورت ساخت اشیاء مختلف تزیینی با استفاده از مفتول‌های قابل انعطاف طلا و نقره است، در ایالت آسام با طرح ‌ها و نقش‌های کاملاً استثنایی متداول است. به علاوه صنعتگران ایالت اُریسا نیز در ساخت زیورآلات ملیله به مهارت بسیار بالایی دست یافته اند و این اعتقاد در میان مردم وجود دارد که هنر ملیله سازی در ادوار گذشته‌ی تاریخی توسط بازرگانان فنیقی و عرب که با هند در ارتباط بودند، به اروپا منتقل گردیده است. از این روی ملیله کاری که اکنون در سوئیس، نروژ، سوئد و دانمارکی صورت می گیرد، مشابه کار هنرمندان ایالت اُریسا می باشد. در اریسا عموماً پسرها به این کار اشتغال دارند زیرا به کمک انگشتان کوچک خود می توانند مفتول ‌ها یا رشته‌های ملیله را از لابه لای یکدیگر عبور داده و طرح مورد نظر را به وجود بیاورند. در ایالت بیهار نیز ساخت زیورآلات ملیله در اندازه‌های نسبتاً بزرگ و حجیم با طرح‌هایی خاص خود متداول می باشد. در جنوب هند هم ساخت ملیله، طلا و نقره در مقیاس وسیعی معمول بوده که در مواردی نیز برای تزیین بیشتر آنها از سنگ‌های قیمتی استفاده می شود. انعکاس پیشینه و سنت‌های دیرینه‌ی مردمی امروزه به ویژه در زیورآلات مناطق مرکزی بنگال، ماهاراشترا و گجرات به خوبی مشهود می باشد. در این میان شهرهای احمد آباد و سورات جایگاه خاصی دارند. تندیس‌های کوچکی که در غار معروف اَجانتا در جنوب هند کشف شده، نشان دهنده‌ی تکامل هنر زرگری توسط ساکنان اولیه‌ی هند، پیش از آمدن اقوام آریایی به این سرزمین می باشد. استمرار این هنر موجب شده که حتی امروز هم زیورآلات جنوب هند ویژگیهای گذشته را حفظ نماید. مهارت صنعتگران در استفاده از کمترین مقدار طلا و نقره برای تزیین اشیاء به حدی است که در مواردی ضخامت آن از ورق کاغذ هم کمتر بوده و از استحکام لازم نیز برخوردار می باشد. در طی دوران حکومت مغولي هند نیز به علت حمایت‌هایی که از این صنعت صورت می گرفت، اوج شکوفایی آن را موجب گردید. سبک اصلی که در این دوره رواج یافت، امروزه در تولید زیورآلات دهلی، اَگرا، ماتورا، لاکنو، بنارس و شهرهای اطراف آن مشاهده می شود. مهارت صنعتگران هندی در کار گذاشتن سنگ‌های گرانبها درون زیورآلات طلا و نقره به نحوی که زیباترین حالت را القاء نماید و همچنین تلفیق میناکاری با طلاسازی و کاربرد سنگ یشم در جواهرسازی، تحسین برانگیز است. زیورآلات ساخته شده از طلا و نقره و حتی از مس و برنج برحسب توان مردم برای خرید آنها، هریک به نوعی بازگو کننده‌ی سبک دوره‌ی مغول می باشد. ایالت کشمیر به عنوان یکی از مراکز اصلی جواهرسازی هند، پیشرفت این سنت را مدیون تماس مستقیمی است که بر اثر تشویق حکومت گورکانی با صنعتگران و هنرمندان ایتالیایی حاصل نموده است. اشیاء بسیار زیبایی که به صورت گردنبند، انگشتر گوشواره و غیره با استفاده از طلای ناب و نگین‌های سنگی گرانبها و به کمک ابزار ساده ای نظیر قیچی، چکش، سوهان و قلم‌های آهنی تولید می شود، حاکی از مهارت فوق العاده‌ی صنعتگران کشمیری در این رشته است. در شهر بمبئی هم به صورت سنتی و هم با استفاده از ابزار و طرح‌های جدید زیورآلاتی با کیفیت مطلوب تولید می گردد.

با توجه به علاقه‌ی زیاد اقوام و قبایل مختلف هند به استفاده از زینت آلات، ساخت اینگونه اشیاء تقریباً در سراسر کشور و در هر منطقه با سبک ‌ها و طرح‌های خاص خود رواج دارد. از جمله می توان به تولید زیورآلات در ایالت بنگال که به صورت کنده کاری، مشبک و برجسته کاری روی طلا و نقره انجام می گیرد، اشاره کرد. در ایالت شرقی آسام، زیورآلات دارای طرح ‌ها و نقوش کاملاً استثنایی و بومی می باشد.

علاوه بر رشته‌های یاد شده، صنایع دستی دیگری نیز در هند متداول است که شامل انواع رودوزی ‌ها نظیر گلابتون دوزی، سوزن دوزی، قلاب بافی، ساخت عروسک با لباس محلی و نمدمالی می باشد. در نمدمالی نقوش و تصاویر مورد نظر را با گلدوزی بر روی نمد منتقل می کنند.