تازه چه خبر

انجمن رمان نویسی کافه نویسندگان

با خواندن و نوشتن رشد کنید,به آینده متفاوتی فکر کنید که بیشتر از حالا با خواندن و نوشتن می‌گذرد.در کوچه پس کوچه‌های هفت شهر نوشتن با کافه نویسندگان باشید

آموزشی چگونه شعر در قالب مثنوی بسراییم!

وضعیت
موضوع بسته شده است.
نویسنده افتخاری
نویسنده افتخاری
شاعر انجمن
مدیر بازنشسته
May
6,565
15,438
218
میان ستاره‌ای
انجمن رمان نویسی کافه نویسندگان
به منظور آشنایی با قالب مثنوی در ادامه توضیحاتی مختصر شرح داده می‌شود؛ باشد که در جهت پیشرفت قلم شاعران مفید واقع شود.
مثنوی قالبی از شعر است که دارای ابیات زیادی بوده و برای سرودن داستان‌ها و مطالب طولانی کاربرد دارد.
در این قالب هر بیت دارای قافیه‌ای جداگانه است و به همین دلیل به آن مثنوی (دو تا دو تا) گفته می‌شود.
شعر در قالب مثنوی به زبان‌های فارسی، اردو، کردی، زبان‌های ترکی و عربی سروده می‌شود.
معمولاً از بزرگترین سروده‌های ادبیات پارسی که در قالب مثنوی سروده شده‌اند، شاهنامه ی فردوسی می‌باشد. کلیله و دمنه رودکی و آفرین نامه ابوشکور بلخی نیز از اولین نمونه‌های مثنوی است. از جمله دیگر سرایندگانی که از این قالب استفاده کرده‌اند می‌توان از مولوی یاد کرد که مطالب عرفانی خود را در قالب مثنوی سروده‌است. نظامی، سعدی، عطار و جامی نیز از دیگر شاعران بزرگ این قالب‌اند. این قالب شعری خاص زبان فارسی است.

نحوه قرارگیری و ساختار قافیه در مثنوی

هر دو مصرعِ یک بیت در قالب مثنوی هم قافیه هستند، و هر مصرع معمولاً از ۱۱ هجا و بعضاً از ۱۰ هجا تشکیل شده‌است. تعداد ابیات مثنوی می‌تواند متنوع باشد ولی نمونه‌های معروف این قالب شعری بین ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ بیت هستند.
تحقیقات نوین نشان می‌دهد که این قالب شعری از یک قالب شعر فارسی نشئت گرفته‌است نه از قالب عربی مثنوی.

اوزان شعری

شعر در قالب مثنوی در اوزان متنوعی در زبان فارسی سروده شده‌است که از متداول‌ترین آنها می‌توان به «فعولن، فعولن، فعولن، فعول»، «مفاعیلن، مفاعیلن، مفاعیل» و «فاعلاتن، مفاعلن، فعلن» اشاره کرد.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
نویسنده افتخاری
نویسنده افتخاری
شاعر انجمن
مدیر بازنشسته
May
6,565
15,438
218
میان ستاره‌ای
انجمن رمان نویسی کافه نویسندگان
قالب مثنوی منسوب به مثنی (دوتا دوتا)، و در لغت به معنای دوتایی است؛ زیرا در این‌گونه شعر هر بیت دو قافیه مستقل می‌آید؛ یعنی هر دو مصراع، قافیه دارد و قافیه آن با بیت بعدی فرق می‌کند؛ بدین صورت:

------------------- آ --------------------- آ
------------------- ب --------------------- ب
------------------- ج ---------------------- ج

از آن جهت که تعداد ابیات مثنوی نامحدود است و شاعر از نظر رعایت قافیه نیز در محدودیت قوالب دیگر شعری نبوده و هر بیت قافیه‌ای جداگانه دارد، بهترین قالب شعری برای داستان‌سرایی است؛ از‌این‌رو مثنوی، هم قالب حماسه و هم داستان‌های غنایی؛ همچنین قالبی مناسب برای ادبیات تعلیمی منظوم می‌باشد. صوفیه نیز برای ارائه آموزه‌های عرفانی خود از آن استفاده می‌کردند.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
نویسنده افتخاری
نویسنده افتخاری
شاعر انجمن
مدیر بازنشسته
May
6,565
15,438
218
میان ستاره‌ای
انجمن رمان نویسی کافه نویسندگان

مثنوی از قدیمی ترین قالب‌های شعر فارسی است که تقریباً هم‌زمان با آغاز رواج شعر دری پدید آمده است. موضوعات مثنوی بیشتر :
۱-حماسه،
۲-داستان،
۳-تمثیل
یا
۴- حکایات اخلاقی و مضمون‌های فلسفی، دینی، عرفانی و اجتماعی بوده است.

که می‌توان آن را در چهار دسته تقسیم کرد:

← داستان‌های حماسی و تاریخی:


داستان‌های حماسی و تاریخی؛
مانند: شاه‌نامه فردوسی و گرشاسب‌نامۀ اسدی طوسی.

← داستان‌های عاشقانه


داستان‌های عاشقانه؛
مانند: لیلی و مجنون و خسرو و شیرین نظامی و ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی.

← اندیشه‌ها و تعلیمات عرفانی:


اندیشه‌ها و تعلیمات عرفانی؛
مانند: حدیقة الحقیقة سنایی، منطق الطیر عطار و مثنوی معنوی مولوی.

← ادبیات تعلیمی و اخلاقی


ادبیات تعلیمی و اخلاقی؛ مانند: بوستان سعدی.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
نویسنده افتخاری
نویسنده افتخاری
شاعر انجمن
مدیر بازنشسته
May
6,565
15,438
218
میان ستاره‌ای
انجمن رمان نویسی کافه نویسندگان

وزن‌های گوناگون مثنوی


مثنوی در وزن‌های مختلف و متنوعی سروده شده است که پرکاربردترین آنها عبارت است از:

۱. فعولن فعولن فعولن فعول (یا فعل)؛
مانند: شاهنامه فردوسی، شرف‌نامه نظامی و بوستان سعدی؛

۲. فاعلاتن فاعلاتن فاعلات (یا فاعلن)؛
مانند: منطق الطیر عطار و مثنوی معنوی مولوی؛

۳. مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل (یا فعولن)؛
مانند: خسرو و شیرین نظامی و ویس و رامین فخر الدین اسعد گرگانی.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
وضعیت
موضوع بسته شده است.

Who has read this thread (Total: 0) View details

بالا