- Jul
- 1,776
- 110
- 148
- وضعیت پروفایل
- ???? ?̈???? ????? ?????????
بسمه تعالی
1 ـ اِنَّ الاِْنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً. (معارج / 19)
انسان حریص آفریده شده است .
2 ـ اِنَّ الانسانَ لَظَلُومٌ کَفّارٌ. (ابراهیم / 34)
انسان ستمگر و ناسپاس است .
و شاهد پستى بالفعل انسان مى تواند آیات زیر باشد:
1 ـ و لقـد ذراءنـا لجـهـنـّم کـثـیـراً مـن الجـِنِّ والانـسِ لهـم قـلوب لا یفقهون بها و لهم اعین لا یـبـصـرون بـهـا و لهـم اذان لا یـسـمـعـون بـهـا. اولئک کـالانـعـام بل هم اضلُّ اولئک هم الغافلون . (اعراف / 179)
و مـحـقـقـاً بسیارى از جن و انس را براى جهنم واگذاردیم . چه آنکه آنها را دلهایى است که بـه وسـیـله آنها درک نمى کنند و چشم هایى است که با آنها نمى بینند و گوش هایى است کـه به وسیله آنها نمى شنوند. آنان چون چهارپایانند بلکه گمراه تر! آنان از غافلان اند!
2 ـ اِنَّ شـرّ الدّوابّ عـنـد الله الصُّمُّ البـُکـْمُ الذیـن لا یـعـقـلون . (انفال / 22)
بـدتـریـن جـنـبـنـده هـا در نـزد خـدا، کـر و لالانـى هـسـتـنـد کـه تعقل نمى کنند.
پـسـتـىِ اخـتـیـارى عـواقـب زیـانـبـارى همچون نفهمى ، کورى ، کرى ، بى خردى ، آزمندى ، خـدانـشـنـاسـى ، بـدانـدیـشـى ، بـدزبانى ، پیمان شکنى ، فرومایگى ، سفله پرورى ، خودکامگى ، استکبار، فریب ، نادانى ، ناسپاسى ، کینه توزى ، ناراستى ، دروغگویى ، نـفاق ، ستمگرى و هواپرستى و مانند آن را در پى دارد و این کسان را چون کفار و منافقان و مشرکان و مستبدان و مستکبران جایگاهى جز آتش نیست .
ـ کرامت بالقوه و بالفعل انسان
کـرامـت بـالقـوه انـسـان کـه از آن بـه کـرامـت ذاتـى یـاد مـى کـنـیـم از آیـات زیـر قابل برداشت است :
1 ـ و لقد کرّمنا بنى آدم و حملناهم فى البرّ والبحر و رزقناهم من الطیّباتِ و فضّلناهُمْ على کثیرٍ ممن خلقنا تفضیلاً. (اسراء / 70)
و محققاً ما به فرزندان آدم کرامت دادیم و آنها را به مرکب برّ و بحر سوار کردیم و از هر غذاى پاکیزه روزیشان کردیم و آنان را بر بسیارى از مخلوقات خود برترى بخشیدیم .
2 ـ و نفخت فیه من روحى . (ص / 72)
و از روح خود در او دمیدم .
3 ـ ثُمَّ انشاءناهُ خلقاً آخَرَ فتبارک اللّه احسن الخالقین . (مؤ منون / 14)
پس در او خلقتى دیگر ایجاد کردیم ، پس آفرین بر بهترین آفرینندگان .
مـقـصـود از کـرامـت بـالفـعـل ، اکـتـسـابـى یـا اخـتـیـارى دسـتـیـابـى بـه کـمـال هـایـى اسـت کـه انـسـان در پـرتـو ایـمـان و عـمـل صـالح اخـتیارى خود به دست مى آورد.
ایـن کـرامـت کـه بـه واقـع انـتـخـابـى اسـت ، مـشـروط بـه کـسب ایمان ، علم ، تقوا، جهاد و عمل صالح است . آیات قرآنى زیر به روشنى گویاى این نوع از کرامت است :
1 ـ یرفع الله الذین آمنوا منکم والذین اوتوا العلم درجات . (مجادله / 11)
خداوند مقام اهل ایمان و صاحبان علم را به درجات بالا مى برد.
2 ـ اِنَّ اکرمکم عندالله اتقاکم . (حجرات / 13)
همانا گرامى ترین شما نزد خدا با تقواترین شماست .
3 ـ فَضّل الله المجاهدین على القاعدین اجراً عظیماً. (نساء / 95 ـ 96)
خداوند مجاهدان را بر قاعدان برترى و پاداش بزرگ داده است .
4 ـ اِنّ الله اشـتـرى مـن المـؤ مـنـیـن انـفـسـهـم و امـوالهـم بـاَنَّ لهـم الجـنـّةَ یـقـاتـلون فـى سـبـیـل الله فـَیـَقـْتـُلون و یـُقـْتَلُونَ وعداً علیه حقّاً فى التوراةِ والانجیلِ والقرآنِ و من اَوْفـى بـعـهـده مـن اللهِ فـاسـتـبـشـروا ببیعکم الذى بایعتم به و ذلک هو الفوز العظیم . (توبه / 111)
خدا جان و مال اهل ایمان را به بهاى بهشت خریدارى کرده ، آنها در راه خدا جهاد مى کنند که دشـمنان دین را به قتل رسانند و یا خود کشته شوند. این وعده قطعى خداوند، حقى است در تـورات و انـجـیـل و قـرآن و از خـدا بـاوفـاتـر بـه عـهـد کـیـسـت ؟! اى اهل ایمان شما به خود در این معامله بشارت دهید که آن همان پیروزى بزرگ است .
تـاءکـیـد فـراوان قـرآن کـریـم بـر عـمـل صـالح و اهـمـیـت والاى آن در جـاى جـاى کـتـاب آسـمـانـى رسول اعظم (ص ) مشهود است .
در پرتو این عمل صالح و انتخاب درست راه فضیلت و کرامت است که انسان به اوج عزّت رسـیـده ، شکوفا مى شود، از کمال معنوى و رفعت اخلاقى برخوردار مى گردد، از ظلمتکده نفسانیات رهایى یافته به دنیاى نور و پاکى ها راه مى یابد.
دل از مـهـر دنـیـا مـى شـویـد خـدا خـواه ، پـاک راءى ، پـارسا، بى آزار، بخشنده ، خردمند، دادگر، دانا، توانا، شجاع ، فروتن ، خدمتگزار، راست راى ، آزاده ، آزاد و انسان دوست مى گـردد. تـرک هوى مى کند، خدایى مى شود، حیات طیّبه پیدا مى کند و حقیقتاً خلیفه خدا در روى زمین مى گردد.
تا اینجاى بحث روشن شد که انسان موجودى دو بعدى است و ارجمندى یا خوارى ، و کرامت و یـا حـقارت را بالقوه داراست و هموست که با اختیار، خود را به اوج عزت یا نهایت پستى مـى رسـانـد. البـتـه خـداونـد او را بـراى رسـیـدن بـه کمال تا آنجا که ممکن است راهنمایى و کمک مى کند.
ـ کرامت انسان در نزد پیامبر اکرم (ص )
بـى گـمـان خـدا و رسـول کـریـم هـیـچ گـاه خـواهـان فـرومـایـگـى بـالفـعـل کـسـى نـیـستند و جز خیر و برکت و عظمت و کرامت براى انسان ها نمى خواهند. در والایـى جـایـگـاه کـرامـت هـمـیـن بـس کـه در اولیـن سـوره نازل شده بر پیامبر(ص ) خداوند از کرامت خود سخن مى گوید: اقراء و ربّک الاکرم (علق / 3) خـداونـد پـیـامـبرانش را براى تحقق کرامت انسان فرستاده است و در میان انبیاء عظام ، رسول اعظم محمد مصطفى (ص ) از همه به این نکته سزاوارتر است :
لقـد جـائکـم رسول من انفسکم عزیز علیه ما عنتم حریصٌ علیکم و بالمؤ منین رئوف رحیم . (توبه / 128)
هـمـانا رسولى از جنس شما براى هدایت خلق آمد که از فرط محبّت و نوع پرورى ، فقر و پـریـشـانـى و جـهـل و فـلاکـت شـمـا بر او سخت مى آید و بر آسایش و نجات شما بسیار حریص و به مؤ منان رئوف و مهربانست .
و یـُحـِلُّ لهـم الطـیـّبـات و یـُحـَرِّمُ عـلیـهـم الخـبـائث و یـَضـَعُ عـنـهـم اصـرهـم والاغلال التى کانت علیهم . (اعراف / 157)
و بـر آنـان هر طعام پاکیزه را حلال و هر پلید منفور را حرام مى گرداند و بارهاى گران را از دوش مردم وامى نهد و زنجیرهاى بسته بر دست و گردنهایشان را برمى دارد.
آرى انـسـان در نـزد نبى اعظم (ص ) صاحب کرامت است و از منظر آن حضرت هیچ موجودى در پـیـشگاه خداوند چون انسان از کرامت برخوردار نیست . این امتیاز ویژه را حتى ملائکه مقرّب نیز ندارند، آنجا که فرمود:
مـا شـى ءٌ اَکـْرَمَ عـلى اللّه مـن ابـن آدم . قـیـل یـا رسـول اللّه و لا المـلائکـةُ؟! قـال : الملائکةُ مجبورون بمنزلة الشمس والقمر.
هیچ چیز نزد خدا گرامى تر از فرزند آدم نیست . عرض شد اى پیامبر خدا حتى فرشتگان ؟ فرمود: فرشتگان بسان مهر و ماه ، مجبورند.
درباره برترى انسان بر ملائکه امام باقر(ع ) در ضمن حدیثى مى فرماید:
لاَِنَّ الملائکةَ خُدّام المؤ منین .
رسول خدا همچنین مى فرماید:
اِنّ اللّه کریمٌ یُحبُّ الکرمَ.
همانا خداى متعال بزرگوار است و کرامت را دوست دارد.
و بالاتر اینکه فرمود:
مَنْ اَکْرَمَ اَخاهُ فاِنّما یُکرم اللّه .
کسى که برادرش را اکرام کند، خداى را گرامى داشته است .
بـا بـهره گیرى از آیات وحى و احادیث نبوى (ص ) به این نتیجه مى رسیم که انسان در نـزد خدا و پیامبر اعظم (ص ) از کرامت بالقوه برخوردار است و با کوشش خود مى تواند از عـالى تـریـن مـراتـب کـرامـت بـالفـعـل نـیـز بـرخـوردار شـود. حال پرسش این است که کرامت انسان به چیست ؟ چه ویژگى هایى است که انسان کریم را پـیـوسـتـه در سـایـه رحـمـت خـداونـد قـرار مـى دهـد، آنـجـا کـه رسول خدا(ص ) فرمود:
مـن اکـرم اخـاه المـسـلم بـکـلمـةٍ یـُلْطـِفـُهُ بـهـا وَ مـجـلسٍ یـُکـْرِمـُهُ بـه لم یـزل فـى ظِلّ الله عزّوجلَّ ممدوداً علیه بالرحمةِ ما کان فى ذلک .
هر کس به برادر مسلمان خود با سخن مهرآمیزى اکرام کند و او را در مجلسى گرامى بدارد تا زمانى که چنین کند پیوسته در سایه رحمت خداوند قرار دارد.
1 ـ اِنَّ الاِْنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً. (معارج / 19)
انسان حریص آفریده شده است .
2 ـ اِنَّ الانسانَ لَظَلُومٌ کَفّارٌ. (ابراهیم / 34)
انسان ستمگر و ناسپاس است .
و شاهد پستى بالفعل انسان مى تواند آیات زیر باشد:
1 ـ و لقـد ذراءنـا لجـهـنـّم کـثـیـراً مـن الجـِنِّ والانـسِ لهـم قـلوب لا یفقهون بها و لهم اعین لا یـبـصـرون بـهـا و لهـم اذان لا یـسـمـعـون بـهـا. اولئک کـالانـعـام بل هم اضلُّ اولئک هم الغافلون . (اعراف / 179)
و مـحـقـقـاً بسیارى از جن و انس را براى جهنم واگذاردیم . چه آنکه آنها را دلهایى است که بـه وسـیـله آنها درک نمى کنند و چشم هایى است که با آنها نمى بینند و گوش هایى است کـه به وسیله آنها نمى شنوند. آنان چون چهارپایانند بلکه گمراه تر! آنان از غافلان اند!
2 ـ اِنَّ شـرّ الدّوابّ عـنـد الله الصُّمُّ البـُکـْمُ الذیـن لا یـعـقـلون . (انفال / 22)
بـدتـریـن جـنـبـنـده هـا در نـزد خـدا، کـر و لالانـى هـسـتـنـد کـه تعقل نمى کنند.
پـسـتـىِ اخـتـیـارى عـواقـب زیـانـبـارى همچون نفهمى ، کورى ، کرى ، بى خردى ، آزمندى ، خـدانـشـنـاسـى ، بـدانـدیـشـى ، بـدزبانى ، پیمان شکنى ، فرومایگى ، سفله پرورى ، خودکامگى ، استکبار، فریب ، نادانى ، ناسپاسى ، کینه توزى ، ناراستى ، دروغگویى ، نـفاق ، ستمگرى و هواپرستى و مانند آن را در پى دارد و این کسان را چون کفار و منافقان و مشرکان و مستبدان و مستکبران جایگاهى جز آتش نیست .
ـ کرامت بالقوه و بالفعل انسان
کـرامـت بـالقـوه انـسـان کـه از آن بـه کـرامـت ذاتـى یـاد مـى کـنـیـم از آیـات زیـر قابل برداشت است :
1 ـ و لقد کرّمنا بنى آدم و حملناهم فى البرّ والبحر و رزقناهم من الطیّباتِ و فضّلناهُمْ على کثیرٍ ممن خلقنا تفضیلاً. (اسراء / 70)
و محققاً ما به فرزندان آدم کرامت دادیم و آنها را به مرکب برّ و بحر سوار کردیم و از هر غذاى پاکیزه روزیشان کردیم و آنان را بر بسیارى از مخلوقات خود برترى بخشیدیم .
2 ـ و نفخت فیه من روحى . (ص / 72)
و از روح خود در او دمیدم .
3 ـ ثُمَّ انشاءناهُ خلقاً آخَرَ فتبارک اللّه احسن الخالقین . (مؤ منون / 14)
پس در او خلقتى دیگر ایجاد کردیم ، پس آفرین بر بهترین آفرینندگان .
مـقـصـود از کـرامـت بـالفـعـل ، اکـتـسـابـى یـا اخـتـیـارى دسـتـیـابـى بـه کـمـال هـایـى اسـت کـه انـسـان در پـرتـو ایـمـان و عـمـل صـالح اخـتیارى خود به دست مى آورد.
ایـن کـرامـت کـه بـه واقـع انـتـخـابـى اسـت ، مـشـروط بـه کـسب ایمان ، علم ، تقوا، جهاد و عمل صالح است . آیات قرآنى زیر به روشنى گویاى این نوع از کرامت است :
1 ـ یرفع الله الذین آمنوا منکم والذین اوتوا العلم درجات . (مجادله / 11)
خداوند مقام اهل ایمان و صاحبان علم را به درجات بالا مى برد.
2 ـ اِنَّ اکرمکم عندالله اتقاکم . (حجرات / 13)
همانا گرامى ترین شما نزد خدا با تقواترین شماست .
3 ـ فَضّل الله المجاهدین على القاعدین اجراً عظیماً. (نساء / 95 ـ 96)
خداوند مجاهدان را بر قاعدان برترى و پاداش بزرگ داده است .
4 ـ اِنّ الله اشـتـرى مـن المـؤ مـنـیـن انـفـسـهـم و امـوالهـم بـاَنَّ لهـم الجـنـّةَ یـقـاتـلون فـى سـبـیـل الله فـَیـَقـْتـُلون و یـُقـْتَلُونَ وعداً علیه حقّاً فى التوراةِ والانجیلِ والقرآنِ و من اَوْفـى بـعـهـده مـن اللهِ فـاسـتـبـشـروا ببیعکم الذى بایعتم به و ذلک هو الفوز العظیم . (توبه / 111)
خدا جان و مال اهل ایمان را به بهاى بهشت خریدارى کرده ، آنها در راه خدا جهاد مى کنند که دشـمنان دین را به قتل رسانند و یا خود کشته شوند. این وعده قطعى خداوند، حقى است در تـورات و انـجـیـل و قـرآن و از خـدا بـاوفـاتـر بـه عـهـد کـیـسـت ؟! اى اهل ایمان شما به خود در این معامله بشارت دهید که آن همان پیروزى بزرگ است .
تـاءکـیـد فـراوان قـرآن کـریـم بـر عـمـل صـالح و اهـمـیـت والاى آن در جـاى جـاى کـتـاب آسـمـانـى رسول اعظم (ص ) مشهود است .
در پرتو این عمل صالح و انتخاب درست راه فضیلت و کرامت است که انسان به اوج عزّت رسـیـده ، شکوفا مى شود، از کمال معنوى و رفعت اخلاقى برخوردار مى گردد، از ظلمتکده نفسانیات رهایى یافته به دنیاى نور و پاکى ها راه مى یابد.
دل از مـهـر دنـیـا مـى شـویـد خـدا خـواه ، پـاک راءى ، پـارسا، بى آزار، بخشنده ، خردمند، دادگر، دانا، توانا، شجاع ، فروتن ، خدمتگزار، راست راى ، آزاده ، آزاد و انسان دوست مى گـردد. تـرک هوى مى کند، خدایى مى شود، حیات طیّبه پیدا مى کند و حقیقتاً خلیفه خدا در روى زمین مى گردد.
تا اینجاى بحث روشن شد که انسان موجودى دو بعدى است و ارجمندى یا خوارى ، و کرامت و یـا حـقارت را بالقوه داراست و هموست که با اختیار، خود را به اوج عزت یا نهایت پستى مـى رسـانـد. البـتـه خـداونـد او را بـراى رسـیـدن بـه کمال تا آنجا که ممکن است راهنمایى و کمک مى کند.
ـ کرامت انسان در نزد پیامبر اکرم (ص )
بـى گـمـان خـدا و رسـول کـریـم هـیـچ گـاه خـواهـان فـرومـایـگـى بـالفـعـل کـسـى نـیـستند و جز خیر و برکت و عظمت و کرامت براى انسان ها نمى خواهند. در والایـى جـایـگـاه کـرامـت هـمـیـن بـس کـه در اولیـن سـوره نازل شده بر پیامبر(ص ) خداوند از کرامت خود سخن مى گوید: اقراء و ربّک الاکرم (علق / 3) خـداونـد پـیـامـبرانش را براى تحقق کرامت انسان فرستاده است و در میان انبیاء عظام ، رسول اعظم محمد مصطفى (ص ) از همه به این نکته سزاوارتر است :
لقـد جـائکـم رسول من انفسکم عزیز علیه ما عنتم حریصٌ علیکم و بالمؤ منین رئوف رحیم . (توبه / 128)
هـمـانا رسولى از جنس شما براى هدایت خلق آمد که از فرط محبّت و نوع پرورى ، فقر و پـریـشـانـى و جـهـل و فـلاکـت شـمـا بر او سخت مى آید و بر آسایش و نجات شما بسیار حریص و به مؤ منان رئوف و مهربانست .
و یـُحـِلُّ لهـم الطـیـّبـات و یـُحـَرِّمُ عـلیـهـم الخـبـائث و یـَضـَعُ عـنـهـم اصـرهـم والاغلال التى کانت علیهم . (اعراف / 157)
و بـر آنـان هر طعام پاکیزه را حلال و هر پلید منفور را حرام مى گرداند و بارهاى گران را از دوش مردم وامى نهد و زنجیرهاى بسته بر دست و گردنهایشان را برمى دارد.
آرى انـسـان در نـزد نبى اعظم (ص ) صاحب کرامت است و از منظر آن حضرت هیچ موجودى در پـیـشگاه خداوند چون انسان از کرامت برخوردار نیست . این امتیاز ویژه را حتى ملائکه مقرّب نیز ندارند، آنجا که فرمود:
مـا شـى ءٌ اَکـْرَمَ عـلى اللّه مـن ابـن آدم . قـیـل یـا رسـول اللّه و لا المـلائکـةُ؟! قـال : الملائکةُ مجبورون بمنزلة الشمس والقمر.
هیچ چیز نزد خدا گرامى تر از فرزند آدم نیست . عرض شد اى پیامبر خدا حتى فرشتگان ؟ فرمود: فرشتگان بسان مهر و ماه ، مجبورند.
درباره برترى انسان بر ملائکه امام باقر(ع ) در ضمن حدیثى مى فرماید:
لاَِنَّ الملائکةَ خُدّام المؤ منین .
رسول خدا همچنین مى فرماید:
اِنّ اللّه کریمٌ یُحبُّ الکرمَ.
همانا خداى متعال بزرگوار است و کرامت را دوست دارد.
و بالاتر اینکه فرمود:
مَنْ اَکْرَمَ اَخاهُ فاِنّما یُکرم اللّه .
کسى که برادرش را اکرام کند، خداى را گرامى داشته است .
بـا بـهره گیرى از آیات وحى و احادیث نبوى (ص ) به این نتیجه مى رسیم که انسان در نـزد خدا و پیامبر اعظم (ص ) از کرامت بالقوه برخوردار است و با کوشش خود مى تواند از عـالى تـریـن مـراتـب کـرامـت بـالفـعـل نـیـز بـرخـوردار شـود. حال پرسش این است که کرامت انسان به چیست ؟ چه ویژگى هایى است که انسان کریم را پـیـوسـتـه در سـایـه رحـمـت خـداونـد قـرار مـى دهـد، آنـجـا کـه رسول خدا(ص ) فرمود:
مـن اکـرم اخـاه المـسـلم بـکـلمـةٍ یـُلْطـِفـُهُ بـهـا وَ مـجـلسٍ یـُکـْرِمـُهُ بـه لم یـزل فـى ظِلّ الله عزّوجلَّ ممدوداً علیه بالرحمةِ ما کان فى ذلک .
هر کس به برادر مسلمان خود با سخن مهرآمیزى اکرام کند و او را در مجلسى گرامى بدارد تا زمانى که چنین کند پیوسته در سایه رحمت خداوند قرار دارد.
آخرین ویرایش توسط مدیر:
