| بازی‌های محلی کهگلویه و بویراحمد |

[D A N I]

بازیهای بومی و محلی کهگیلویه و بویراحمد میراثی از گذشتگان هستند که در فرهنگ لغات فارسی، بازی و سرگرمی، تفریح ، کار و ورزش معنی شده است. هر کدام از این بازیها اندیشه و حکمتی را با خود به همرا دارد و پندی را به بازیگران میدان گوشزد می کند.

"اسب کى در میدان"، "الختور"، "بازى عروسک"، "بندپا"، "بند سرلنگ"، "پشکله غار"، "تارتنبول"، "تقله بازی"، "تیه بندون"، "چندرهوا" و "چوب بازی" از بازهای محلی استان هستند که این روزها فقط گاهی در روستاها مورد استقبال جوانان قرار می گیرند.

"چوفرنا"، "چوکلی"، "چوگو" یا (چوب و توپ)، "خناتپک"، "دردری"، "دوالبازی"، "رنجیله"، "سنگ داغک"، "شالشالک"، "شالکوگ، "قطور"، "کبریت بازی"، "کروشکلی"، "کلاغفر"، "کلکله"، "کللی"، "کله روانک"، "کیوکیو"، "گرگ موزیک"، "گرنا"، "گرو"، "گل پوچ"، "گوشتیل"، "لیلی بازی"، "مالادا"، "هپرو"، "هدرسه-هورسه"، "هسوم راش"، "هفت سنگ" و "هلیلگو" نیز از دیگر بازیهای محلی استان هستند.

از از این میان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

[D A N I]

"بازی الختر "

این بازی در فصل بهار بصورت گروهی انجام شده و در آن دو گروه برابر از نظر تعداد با یک دست انگشت شصت پا را می گیرند و با دست دیگر در حالت ایستاده افراد تیم مقابل را هل می دهند و فردی که دستش از پایش جدا شود و یا به زمین بیفتد بازنده است.


"بازی خناتپک"

این بازی همان قایم موشک بازی است که در این بازی افراد به صورت دو گروه مساوی تقسیم می شوند و برنده بازی تیمی است که افراد تیم مقابل را که مخفی شده اند، در زمان کمتری پیدا کند.

 

[D A N I]

"بازی گُرنا"

این بازی به نام "شال کو" یا "گرنا دوال" یکی از بازیهای محبوب جوانان کهگیلویه و بویراحمد بوده است.

در این بازی دو گروه از مردان تقریباً هم قد و قواره در مقابل هم قرار می گیرند.

وسیله بازی یک طناب است و که طنابها در وسط یک دایره قرار داده می شود و یک گروه نیز در این دایره قرار می گیرند و باید از طنابهای خود محافظت می کنند. تیم مقابل سعی دارد طنابهای تیم داخل میدان را با زیرکی بر باید و افراد درون میدان با کفش خود به کفش افراد بیرون از دایره ضربه می زنند.

برنده بازی تیمی است که فرد بیرون از میدان یا دایره را بزند.

در غیر این صورت تیم بیرون دایره با طنابهایی که ربوده اند می توانند کفش افراد درون دایره هدف قرار دهند.

 

[D A N I]

"بازی اسوم رأس"

این بازی مانند قایم موشک است با این تفاوت که افراد جوینده چنانچه فردی از تیم مخفی شده را پیدا کنند، یکی از آنان بر دوش شخص مخفی شده تا محل جایگاه داوری سوار می شود و در غیر این صورت تیم مخفی شده که موفق شده خود را به جایگاه داوری برساند و از سوی تیم مخالف پیدا شده اند، بر دوش افراد تیم جوینده سوارمی شوند و به سوی خانه راه می افتند.

آنها از صاحبخانه می پرسند که سوار سواره ؟ یا پیاده سواره ؟ صاحبخانه احتمال دارد بگوید سوار سواره که در این صورت مجدداً تا محل داوری سوار بر تیم مخالف بر می گردند.



"بازی بندپا"

این بازی در بهار انجام می شود و در آن ابتدا گودالی حفر می کنند و یکنفر با طناب پای خود را می بندد و در گودال می نشیند و شخصی هم با طنابی که در دست دارد از نزدیک شدن سایر افراد نجات دهنده فرد نشسته جلوگیری می کند.

افراد برای نجات شخص درون گودال سعی می کنند بند پای وی را بر یابند.

چنانچه طناب نگهبان به یکی از آنان برخورد کرد آن شخص به جای فردی که در گودال مانده می نشیند.

 

[D A N I]

"چو بازی یا ترکه بازی"

این بازی از معدود بازیها و رسومی است که هنوز هم در عروسها انجام شده و طرفداران زیادی دارد.

این بازی نوعی رق*ص مردانه است و در مراسم عروسی و ختنه سوران و جشنها برگزار می شود.

در این بازی که با ساز و نقاره محلی همراه است، نوازنده آهنگ رزم می نوازد و مردان در دایره ای گرد هم می آیند.

سپس دو مرد به میدان رزم می آیند یکی چوب بلندی در دست داشته که باید با آن از وارد شده ضربه به پای خود جلوگیری کرده و دیگری چوب باریک وکوتاهی که باید با آن بر پای شخص مقابل به صورت نمادین چوب بزند.

بازی آغاز می شود و بازیگران میدان با ساز و نقاره می رقصند و حرکت پاهای خود را تنظیم می کنند. سپس شخصی که چوب کوچکتر را در دست گرفته سعی می کند آن را به پای حریف خود بزند و حریف نیز با چوب بلندتری که در دست دارد، سعی می کند مانع برخورد چوب به پای خود شود.

در این بازی برنده کسی است که چوب را به پای حریف بزند یا آنکه مانع از چوب خو*ردن خود شود.

 

[D A N I]

"کِل کِله برد" یا هفت سنگ

ابزار این بازی سنگ است و معمولاً دو گروه رقیب هر کدام تعداد هفت تخته سنگ را انتخاب و شش تخته سنگ را در یک ردیف و یکی را در جلو آنها با فاصله ۲۰ متر از مقابل حریف قرار می دهند.

رقبا سعی می کنند که سنگهای حریف را با سنگهای کوچک و سنگپرانی بزنند.

 

[D A N I]

گوشتیل یا کشتی

در این مسابقه ورزشی مهم که معمولاً در حضور جمع کثیری از افراد محل برگزار می شود دو نفر به شیوه سنتی کشتی می گیرند . هر کدام از آنان یکدست خود را زیر دستان دیگری عبور می دهند و دست دیگر خود را بر بالای دست دیگری قرار می دهند . آنگاه با فشار وزور بی امان سعی می کنند که ک*مر همدیگر را به زمین آشنا کنند . اگر چنانچه یکی از کشتی گیران دستهایش باز شود و یا پای حریف را بگیرد بازی مجدداً شروع می شود


دستمال بازی
این بازی ویژه زنان است . معمولاً در مراسم جشن و سرور برگزار می شود . در این بازی زنان با لباسهای رنگارنگ و دستمالهای رنگارنگ شرکت می کنند . در این بازی همچون چوب بازی زنان می بایست باریتم و آهنگ ساز ونقاره دستمالهای خود را را حرکت دهند . رق*ص کنان می بایست با ریتم های مختلف خود را همساز کنند . آنکه بتواند با رتیم و آهنگ دست و پای خود را هم ساز کند و بهتر برقصد ، برنده بازی است

 

[D A N I]

سوار بازی(اسب سواری)



سوار بازی اکثرا در مراسمات عروسی و یا ختنه کنون صورت می گرفته. بصورتی بوده که سوار کاران ماهری با هم به رقابت می پرداخته اند و و یا اکثرا شیرینکاریهایی انجام می داده اند در اینجا سوارکاران با سرعت بالا با هم کورس بسته و واز بالاای اسب می پریده اند پایین در صورتی که از اسب جدا نشده باشند و دوباره می پریده اند سوار بر اسب یا از این طرف اسب به سوی دیگر اسب می پریده اند وهمچنین خیلی سریع از زیر شکم اسب رد می شدند و یک دور کامل میزدند و دوباره بر پشت اسب سوار می شدند یا کاری انجام می داده اند که اسب روی دو دستش می خوابیده و یا باالعکس روی دو پا می ایستاده و...



بازی بند پا
این بازی در بهار انجام می شود . ابتدا گودالی حفر می کنند یکنفر با طناب پای خود را می بندد و در گودال می نشیند . شخصی هم با طنابی که در دست دارد از نزدیک شدن سایر افراد نجات دهنده فرد نشسته جلوگیری می کند . افراد برای نجات شخص درون گودال سعی می کنند بند پای وی را بر یابند . چنانچه طناب نگهبان به یکی از آنان برخورد کرد آن شخص به جای فردی که در گودال مانده می نشیند .

 

[D A N I]

بازی چوگو
این بازی همان چوگان بازی قدیم است و ابزار آن چوب و گوی به معنی توپ است . بازی به صورت گروهی و در دو گروه مساوی انجام می شود.چوب اکثرا در قدیم از به هم بافتن پشم گاو و گوسفند بوده. .

 

[D A N I]

فرهنگ غنی و پر بار استان کهگیلویه و بویراحمد با تغذیه از سرچشمه پر بار فرهنگی و بهره مند شدن از پشتوانه اساسی زندگی عشایری، زندگی روستایی سرشار از آداب و رسوم و باورهای نامکتوب و نامدون است. فرهنگ استان دایره المعارف اصیل و پاکی از خرده فرهنگهایی است که با تر تیبی زیبا و دلفریب این عناصر در کنار هم قرار گرفته اند.

فرهنگ استان همچون دیار بکر و محصور آن در میان دیوارهای کوهستانی بکر و روشن مانده و هرگونه تاثیر پذیری بر پیکره آن هویداست.

هویت بومی استان دارای یک سری ویژگی هایی ذهنی همچون آگاهی جمعی، وفامندی و اراده بومی و ... می باشد که این عوامل انتزاعی همواره ثابت بوده و در همه حال هویت های جمعی مشترک دارند.

یکی از میراث مشترک مردم استان کهگیلویه و بوراحمد بازی محلی است. در استان کهگیلویه و بویراحمد بیش از 60 نوع بازی محلی شناخته شده فردی و جمعی وجود دارد.

صدای مرکز کهگیلویه و بویراحمد در برنامه ای به نام "بازی های محلی" به مدت 10 دقیقه به معرفی این بازی ها می پردازد. در این برنامه همه بازی های پر کاربرد استان معرفی می شود و از افکت و امبیاس مربوط با بازی های محلی در برنامه استفاده می شود.

این برنامه دوشنبه ها ساعت 10:15 پخش و یکشنبه ها نیز در همین ساعت باز پخش می شود.