تئاتر, یکی از هنرهای هفتگانه

[Darling]

تاريخچه تماشاخانه ( Seeing place)
جدا از شكل ظاهري فضاي تئاتري با دو مشخصه از هم متمايز مي گردد: اندازه و فضاي دروني/بيروني
تئاتر هاي امروزي ظرفيتي بين ۱۰۰ تا ۱۵۰۰ نفر تماشاچي را دارند و از تئاترهاي تاريخي كوچكتر هستند.تئاترهاي يوناني و رومي ظرفيت ده ها هزار نفر را داشتند.
حتي گلاب شكسپير ( Shakespeare’s Globe) ظرفيتي حدود ۳۰۰۰ نفر را داشت.در تئاترهاي امروزي فضاهاي داخلي بر فضاهاي خارجي ترجيح دارند.در زندگي اجتماعي نمايش ها با مناسبتهاي ويژه به هم پيوند مي خورند. در طول تاريخ براي برقراري ارتباط فراگير با مردم جشنواره هاي تئاتر تمايل به مستقر شدن در فضاي باز دارند.خلاصه كلام، سير حركت تاريخ تئاتر از فضاي باز و بزرگ به سمت تئاتر كوچكتر و داخلي بوده است.

 

[Darling]

به طور خلاصه اين سير حركت تاريخ تئاتر است وقتي به تغييرات تئاتر از يونان باستان و روم تا اروپاي مدرن مي نگريم.دست كم تا قرن نوزدهم، حركتي از ميداني يا دوسويه به يك سويه يا طاق پره دار را شاهد هستيم.
دليل اين گسترش چه بود؟ يا دليل ايجاد تماشاخانه هاي مختلف چيست؟


اين تفاوت در انواع تئاتر ها ، ناشي از تاثيرات مختلفي بود كه از روابط ميان تماشاچي با بازيگر و تماشاچي با تماشاچيبه وجود مي آمد.

 

[Darling]

تئاتر ميداني( An arena Theatre)
۱- ايجاد حس جمعي و مشترك (همبستگي)ما بين تماشاگران


۲- پس زمينه هنر پيشگان معمولا به انبوهي از مردم اشاره دارد يا انبوهي از


جمعيت هميشه در پس زمينه بازيگران وجود دارد.


۳- در ضمن بهترين شكل ارائه غير كلامي يك نمايش است.( به عبارت ديگر


نمايش ها اتفاقاتي هستند كه به جاي شنيده شدن، ديده مي شوند) مانند


مسابقات ورزشي


۴- تئاتر هاي ميداني وقتي به صورت اجراي كلامي ارائه مي شون، بايستي


نسبتا كوچك باشند. زيرا ارتباط صميمانه از ويژگي هاي مهم اين گونه صحنه هاست.

 

[Darling]

تئاترسه سويه ( A thrust theater)
۱- مثل تئاتر خياباني و نيز ميداني احساس جمعي و مشترك مابين تماشاچيان


به وجود مي آورد. ( حداقل مي توانيد ديگران را در حاليكه بازيگران را تماشا مي كنند ببينيد)


۲- به دليل مواجهه بازيگران با تماشاگران ارتباط صميمي است .


(صحنه به اندازه كافي بالا باشد Up stage)


۳- بهر حال براي ارائه يك نمايش با كلام مناسب است.


( به طور مثال: در نمايش هايي كه ديالوگ در آنها نقش مهمي دارند)


۴- بعلاوه اين تئاتر مي تواند چشم انداز قابل توجهي داشته باشد “


گرافيك و زيبايي شناسي صحنه”، اگر به اندازه كافي صحنه بالا باشد


( Up stage( تغيير شكل آن هم ممكن است كار آساني نباشد)


تئاتر طاق پرده دار قاب عكسي ( A proscenium theatre)


Pro به معني قبل و skeme به معني صحنه يا چشم انداز است.


بنابر اين Proscenium theatre يعني طاقي در مقابل صحنه يا چشم انداز

 

[Darling]

۱- در ايجاد حس جمعي و مشترك كار ايي ندارد.
( يك نفر فقط مي تواند پشت سر تماشاچيان را ببيند)


۲- بازيگر هميشه مي تواند روبروي جايگاه تماشاچيان قرار بگيرد.


۳- در هر صورت براي ارائه قطعات كلامي مناسب است ( نمايشهايي


كه بر ديالوگ( گفتگو) تكيه دارند)


۴- صحنه مي تواند جزييات فراواني داشته باشد( به شدت استادانه باشد) اين يكي از بزرگترين تاثيرات تئاتر arch Proscenium است كه به آن تئاتر قاب عكسي هم گفته مي شود.( The picture stage)اين طاق گروه توليد را قادر مي سازد كه از طريق ايجاد تغييرات در صحنه ، اسباب و لوازم( پروژكتور ها، طناب ها و قرقره ها) را پنهان كنند. در نتيجه سن


متغير اين طاق مي تواند مثل يك مبدل جادويي عمل كند.صحنه طاق دار دست گروه توليد را براي نظارت بيشتر بر محيط بعدي باز مي گذارد.آنها مي توانند چيز هايي را كه مي خواهندتماشاگر ببيند در معرض ديد آنها قرار دهدو هر آنچه را كه نمي خواهد تماشاگر را ببيند را پنهان كنند. اين توان پنهان كردن وافشا كردن توسط نشانه صحنه طاق و قوس دار يعني پرده تجسم مي يابد. با شروع رنسانس تاريخ تئاتر به سمت تئاتر صحنه طاق دار سوق پيدا مي كند. چرا؟ تمايل به نشان دادن واقعيت هاي بصري با نهايت دقت باعث افزايش نظارت و كنترل بر فضاي صحنه شد. اين حركت منجر به چه شد؟

 

[Darling]

۱- چيدمان لژ قرن نوزدهمي كه يك فضاي داخلي را با نهايت دقت ارائه مي كند
۲- پرده سينما
صحنه طاق پرده دار يك نمونه سه بعدي از صحنه سينماست. يا پرده سينما
يك نوع دو بعدي از صحنه طاق پرده اي است. واكنش هنرمندان تئاتر آوانگارد اين بود:
فيلم ها در ارائه دقيق واقعيت بصري بهتر از آن چيزي هستند كه تئاتر مي تواند داشته باشد،
بنابراين تئاتر براي چيست؟ به چه دردي مي خورد؟ اين تفكر باعث خروج از صحنه
طاق پرده دار گرديد
مشخص است كه اين حركت براي ايجاد حس همبستگي و جمعي مناسب است وبازگشتي به فرم هاي قديمي تر تئاتر خياباني و صحنه دوسويه است.كارگردانهاي Avantgordبه شكستن و خروج از صحنه طاق پرده دار دست زدند و به
فرم هاي قديمي برگشتند.

 

[Darling]

صحنه محيطي ( Environmental stage)
۱- حسي مشترك ما بين تماشاچيان و بازيگران به وجود مي آيد كه خيلي خودماني و يا نزديك است.


۲- پس زمينه بازيگران هميشه در حال تغيير و تحول به قسمت هاي ديگري از جمعيت است.


۳- داراي جزييات نيست و سن قابل حركت دارد.


نمايش و حالا بهشت ( paradise now) از گروه معروف living theatre نمونه اي


از صحنه محيطي و اجراي محيطي مي باشد.

 

[Darling]

مفاهيم و واژه هاي تئاتري:




براي اينكه هنرجويان ارجمند بتوانند با مفاهيم مقدماتي تئاتر آشنا شوند در حد همان مقدماتي بعضي از واژه ها و مفاهيم اصلي مورد نياز را براي آنان با زبان ساده بازگو مي نمايم.
1- سن:محلي است كه در آن نمايش از روي متن نمايشي تمرين و در نهايت اجرا مي شود و اغلب بصورت سكوئي بالاتر از سصح ديد تماشاچي و در برخي اوقات در ميان آنها ساخته ميگردد.
2- پرده: هر نمايش به قسمتهائي تقسيم مي شود اگر هر قسمت با باز و بسته شدن پرده اعلام شود به هر قسمت يك پرده گويند.يك نمايشنامه مي تواند يك پرده يا بيشتر باشد.
3- صحنه: قسمتي از نمايش را كه از پرده كوچكتر است و با روشن و خاموش شدن نور اعلام مي شود صحنه گويند.

 

[Darling]

4- آوانسن: بخش جلويي هر صحنه را كه اغلب بصورت نيم دايره طراحي و ساخته مي شود را گويند.آوانسن مهم ترين قسمت يك صحنه است و هر چند در برخي مواقع با تمهيدات تئاتري مي توانيم بخش انتهائي صحنه را مهم نمايش دهيم مثلا با نورپردازي موضهي انتهاي صحنه كه اهميت آنرا نشان مي دهد اما حقيقتا مهم ترين بخش صحنه بدليل نزديكي با تماشاچي همان آوانسن است.
5- نويسنده: كسي است كه بدلايل شخصي يا غير شخصي متني را براي اجرا يا ثبت در تاريخ مي نويسد.اين متن مي تواند در قالب داستان كوتاه، رمان يا داستان بلند و نمايشنامه كه از جمله متون اصلي ادبي هستند بگنجد.
6- كارگردان: وي كسي است كه مسئوليت اساسي اجراي يك نمايش را از تدارك مراحل آغازين تا اتمام اجرارا برعهده دارد و مسئول مطالعه متن، انتخاب بازيگران،تقسيم نقش هاو…تامراحل ديگر نظير طراحي جزئيات حركات بازيگران و…مي باشد.

 

[Darling]

7- بازيگر: كسي است كه مسئول اجراي حركات و … محوله توسط كارگردان به منظور ايفاي يك نقش هنري است.
8- ميزانسن: به مجموعه حركاتي كه يك بازيگر به طراحي و دستور كارگردان در صحنه اجرا مي نمايد مي گويند.
9- ديالوگ: كليه ي گفتگوهاي دو يا چند نفره بازيگران در نمايش كه معمولا با احساسات گوناگون همراه است ديالوگ مي گويند.ديالوگ بيشتر بصورت برون گرا ادا مي شود.
10- مونولوگ: مجموعه گفتگوها و زمزمه هائي كه يك بازيگر با خود دارد و بصورت درون گرا ادا ميگردد مونولوگ گويند.
11- ميميك چهره: به حركات ريز چهره ي بازيگر اطلاق مي گردد.
12- دكور: هر آنچه كه در يك نمايش بعنوان ابزار صحنه در معرض ديد تماشاچي قرار مي گيرد دكور است و براي آن دو مسئوليت مهم طراحي دكور و ساخت و اجراي آن متصور است كه دو وظيفه و سمت طراح دكور و سازنده دكور عناوين آن مي باشند.فردي كه كار دكور انجام ميدهد دكوراتور نام دارد.