هنری سید علی اکبر گلستانه

[ماه تی تی]

⊰به نام خالق پروانه ها⊱​

---

علی‌اکبر حسنی حسینی (۱۲۷۴ - ۱۳۱۹ ه‍. ق/۱۸۵۸ - ۱۹۰۱ م) معروف و ملقب به سیدگلستانه و احتشام السادات، فرزند محمدابراهیم،از خوشنویسان صاحب‌نام و ازسرآمدان خط شکسته نستعلیق است. اکثریت اساتید وی را بهترین شکسته‌نویس ایران می‌دانند.

 

[ماه تی تی]

 

[ماه تی تی]

گلستانه در سال ۱۲۷۴ ه‍.ق در اصفهان متولّد شد در آنجا از کودکی مشق خط کرد و در جوانی نستعلیق را خوش می‌نوشت و در شکسته استاد مسلم بود. او در مدت زندگی سفرهایی به خراسان، فارس و عراق کرد و آخر عمر به تهران آمده و مقیم شد. در سال ۱۳۱۹ ه‍. ق طی یک عمل جراحی ناموفق در چهل و پنج سالگی در تهران بدرود حیات گفت. پیکر وی را بنا به‌وصیتش به قم بردند و در همین شهر به خاک سپردند.

 

[ماه تی تی]

سید گلستانه شیوه درویش عبدالمجید طالقانی را پیروی می‌کرده و به‌خوبی از عهده کار بر آمده‌است. او اقلام مختلف شکسته از خفی و جلی را خوشنویسی کرده و دارای آثاری بسیار ممتاز است ولی نوسان و غث و سمین در نوشته‌هایش زیاد و اختلاف سطح آثارش شگفت‌آور است و وی را به‌عنوان استاد طراز اول آثار ایران در نوع خود کاملا بی نظیر می کند. از او مرقعی در کاخ گلستان و در کتابخانهٔ مجلس موجود است.

 

[ماه تی تی]

وی پس از تحصیلات اولیه در علوم و خط، به شهرهای بسیاری سفر کرد و عاقبت به تهران آمد و پس از سکونت در این شهر، مدتی در مدرسۀ سپهسالار (شهید مطهری کنونی) به تدریس پرداخت. وی از جوانی ملّقب به «سید گلستانه» شد و پس از تجربه اندوزی در خط نسخ و نستعلیق، به خط شکستۀ نستعلیق علاقه مند گشت و همچون دیگر شکسته نویسان، آثار عبدالمجید را سرمشق خود قرار داد. آثار سید گلستانه تا حدود سال ۱۳۱۴ ق. حاکی از این تأثیرپذیری است.

 

[ماه تی تی]

سید گلستانه با تأثیرپذیری از غلامرضا اصفهانی، مدتی به قلم جلی شکستۀ نستعلیق پرداخته و در مشق هایش، گاه از رقم عبدالمجید بهره می گرفت تا این که از حدود سال ۱۳۱۶ ق. به سبک ویژۀ خود دست یافت و یکی از ماندگارترین استادان این خط شد.

بیشتر آثار برجای مانده از وی میان سال های ۱۳۰۸ ق. تا ۱۳۱۹ ق. کتابت شده اند و شامل مرقعاتی نفیس اند که برای بزرگان دورۀ قاجار تهیه می شده است. وی برخلاف شکسته نویسانی چون سیدعلی نیاز شیرازی، به نوشتن کتاب های پرکار، رغبت کمتری نشان داده است. چند مرقع از آثار وی به تازگی به شکل فاکسیمیله در تهران منتشر شده و در میان شکسته نویسان معاصر، طرفداران بسیاری یافته است.

 

[ماه تی تی]

وى در خط شکسته چنان جايگاهى يافت که اهل فن مقام او را بعد از درويش عبدالمجيد قرار مى‌دهند. از سيد على‌اکبر گلستانه مرقعات و قطعات بسيارى به خط شکسته و نستعليق برجاى مانده است.

خط وخطاطی در ازمنه گذشته عرصه گسترده ای برای شکفتن وباروری استعدادهای هنری وذوق وقریحه و آفرینش هنرمندان ایرانی بوده است.خط از دیر باز در ایران ارزش و اعتباری بیشتر از انتقال مفاهیم و معانی داشته و از ظرفیت تفهیم وتفاهم بسی فراتر رفته است.خط برای خوشنویسان و خطاطان وهنرمندان که به حکم سنت های رایج شرع از پیکرنگاری وتصویرگری منع شده بودند,فرصت و امکان کم نظیری برای تجلی خواست های درونی وپسند وذوق نقاشی آنها بود ,ازاین رو جنبه فنی خط نویسی در بسیاری از موارد تحت الشعاع ارزش های تزئینی وهنری آن قرار گرفت وخطاطی از صورت یک وسیله ساده برای ابلاغ معانی ,به شکل یکی از متنوع ترین وپر غناترین رشته های هنری در آمد وهویت تازه ای یافت.

 

[ماه تی تی]

خط فارسی با آنکه منشا وریشه عربی وسامی داشت ,به حکم همین غریزه متلاطم هنری وتازه جویی وبدعت آفرینی هنرمندان ایرانی به زودی به ظرفیت های تازه ای دست یافت که واجد اعتلای آن شد و با شکستن حصار قواعد وقوانین خط عربی ,شخصیت متمایز و مستقلی پذیرفت.ذوق و تخیل کنجکاوهنرمند ایرانی در اعماق حروف و کلمات فرورفت تابا درک روح خط ,ذات زیبایی و طنازی آن را کشف کندو در راز و نوازش خط ,جلوه های متنوع و تغییر ناپذیرمکنونات وتظاهرات طبیعت واشکال وصورت های ذهنی وطبیعی را به تصویر درآورد.خوشنویس ایرانی از طریق با طبیعت در آمیخت وزیبایی و جاودانگی و کمال را از آن آموخت.

 

[ماه تی تی]

چنین بود که خط فارسی که در آغاز فقط به دو نوع کوفی و نسخ نوشته می شد ,در سیر قرون درخت تناوری شد که از هر شاخه آن جوانه های بسیاری رویید .برای پی بردن به میزان تنوع و گونه گونی خطاطی ,کافی است بدانیم تنها از خط کوفی 12 نوع خط منشعب شد که هر یک از آنها اثبات طبع بدعت گذار هنرمندان وخوشنویسان است.
خطاطی و خوشنویسی ایران که یکی از بارزترین میراث های فرهنگی ماست با توسعه زندگی ماشینی و هجوم عوارض ماشینیزم به سنت ها ونهادها وارزشهای فرهنگ های بومی به انحطاط گرائید و از طراوت وتازگی و شوخی وشیدایی هنری اش کاسته شد ورو به پژمردگی رفت .
اوج خوشنویسی در ایران ,قرن دهم هجری است ,اما تا اواخر عصر قاجار هنوز اساتید وهنرمندان نامی وشوریده ای بودند که بر دنیای خط حکومتی چیره داشتند .سید علی اکبر گلستانه ,ملقب به احتشام الادبا ,یکی از این خوشنویسان است.

 

[ماه تی تی]

زندگی گلستانه 45سال پیش نپائید .قریحه او در اوج شکوفائی وزایندگی بود که مرگ دررسید ,اما همین 45سال کافی بود که آثار ارزنده او به کتابخانه ها و موزه ها وکلکسیون های هنری راه یابد و نامش را به ابدیت بسپارد.
هنرمندی بود عارف وعارفی بود که در سیروسلوک به درجات عالیه نایل شد و به صورت یک مرشد ومراد در آمدکه اهل دانش و اصحاب معرفت و کاوشگران حقیقت از محضرش کسب فیض می کردند.
چهره ای اندیشناک ونگاهی مه آلود,اما سوزان داشت .واین نگاه بیقرار از مرزهای اسرار آمیز دین تا افق های نامتناهی هنرپرواز میکرد .لباس روحانی برتن داشت ودراین کسوت تفکر عابدانه وتعمق عارفانه را با جوهرهنرآمیخته بود.شخصیت دو گانه اودر نهایت به یگانگی جاذبه انگیزی می رسید.نیمی از زندگیش وقف ارشاد خلق و آموزش شاگردان بسیار ونوشتن رسالات اخلاقی تربیتی و مذهبی راه جویی به سرمنزل کمال وحقیقت بود .وجدان عارفانه او در این لحظات بروجودش پرتو شگرف والهام بخشی می افکند.