- Nov
- 2,379
- 20,208
- 193
- 20
- وضعیت پروفایل
- -پس زخمهامان چه؟ - نور از محل این زخمها وارد میشود!
ن و القلم ومایسطرون
در این تاپیک به بررسی و معرفی کتاب رباعیات خیام، اثری از حکیم خیام میپردازیم.
برای آشنایی بیشتر با اشعار این مرد فرزانه به لینک زیر مراجعه فرمایید.
(رباعیات خیام)
رباعیات خیام نام مجموعهای است که از رباعیهای غیاثالدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خیام نیشابوری مشهور به خیام فراهم آمده. این رباعیها در سدههای پنجم و ششم هجری قمری به زبان فارسی سروده شدهاند و عمدتاً بیانگر دیدگاههای فلسفی او هستند.
ین اشعار در زمان حیات خیام به واسطهٔ تعصب مردم مخفی ماند و تدوین نشد و تنها بین یک دسته از دوستان همرنگ و صمیمی او شهرت داشت یا در حاشیهٔ جُنگها و کتابهای اشخاصی بهطور قلمانداز چند رباعی از او ضبط شدهاست و پس از مرگش منتشر شد. به همین خاطر در تعداد این رباعیها و نیز حقیقی یا جعلی بودن بعضی از آنها اختلاف نظر وجود دارد.
خیام زندگیاش را بهعنوان ریاضیدان و فیلسوفی شهیر سپری کرد. این در حالی بود که معاصرانش از رباعیاتی که امروزه مایهٔ شهرت و افتخار او هستند بیخبر بودند.[۳] در چند قرن اخیر این رباعیات بسیار مورد توجه قرار گرفتهاست، به زبانهای بسیاری ترجمه شدهاند و تصحیحات فراوانی بر آنها صورت گرفتهاست.
کهنترین دفتر گردآمده از رباعیات خیام طربخانه نام دارد.
منبع شناسی
عمده منابع پیرامون رباعیات خیام را سیدعلی میرافضلی، پژوهشگر و رباعیپژوه، در کتابی تحت عنوان «رباعیات خیام در منابع کهن» جمعآوری کردهاست. امروزه قدیمیترین مجموعهٔ اصیل از رباعیاتی منسوب به خیام، نسخهٔ بودلن آکسفورد است که در سال ۸۶۵ قمری در شیراز کتابت شدهاست، یعنی سه قرن بعد از خیام و دارای ۱۵۸ رباعی است، که به نظر هدایت رباعیات بیگانه و نامعتبر نیز در این مجموعه دیده میشوند.
تا پیش از تصحیحات علمی مجموعههایی که با نام رباعیات خیام وجود داشت؛ مجموعههایی مغشوش از آرای متناقض و افکار متضاد بود بهطوریکه به گفتهٔ صادق هدایت اگر یک نفر صد سال عمر کرده باشد و روزی دو مرتبه کیش و مسلک و عقیدهٔ خود را عوض کرده باشد قادر به گفتن چنین افکاری نخواهد بود.
بیمبالاتی نسخهنویسان و اشتباه کاتبان همیشه در بررسی نسخههای خطی دیده میشود؛ اما در مورد خیام گاه اشعارش را بهعمد تغییر دادهاند تا آن را به مسلک تصوف نزدیک کنند. هدایت حتی میگوید یک علت مغشوش بودن رباعیات خیام این است که هر کس میخوارگی کردهاست و رباعیای گفتهاست از ترس تکفیر آن را به خیام نسبت دادهاست.مشکل دیگر این است که بسیاری به پیروی و تقلید از خیام رباعی سرودهاند و رباعی ایشان بعدها در شمار رباعیات خیام آمدهاست.
ویژگی های ادبی
رباعی، نوع خاصی از شعر است که ایرانیان اختراع کردهاند و عبارت از دو بیت است، یعنی چهار مصراع؛ که مصراع اول و دوم و چهارمش بر یک قافیه است و در مصراع سوم، شاعر مختار است که همان قافیه را بیاورد یا نیاورد. وزن رباعی همانند وزن «لا حول ولا قوه الا بالله» است. رباعی مشکلترین نوع شعر است، زیرا کوتاهی کلام فرصت سخن گزاف را به شاعر نمیدهد و برای مطلوب شدن شعر شاعر باید طبعی توانا داشته باشد تا بتواند تمام مطلب را در یک مصراع که آن مصراع آخر است ادا کند و سه مصراع دیگر برای مستعد کردن کلام به جهت ادای معنی آن است. باری معلوم میشود خیام گذشته از مقامات علم و حکمت، ذوق سرشار و طبع شعری غرا نیز داشتهاست.
خیام نه در قالب شعری، نه در کلمات و اصطلاحات شعری و نه در تفکر شعریاش از هیچ شاعری پیروی نمیکند چراکه خود در این زمینه صاحب سبک است و تنها از صنعت ایجاز بهره میبرد. او به سادگی از معنای کلمات برای فهماندن مقصودش بهره میگیرد و با چنان مهارتی این کار را انجام میدهد که در نظر همگان کاری ساده مینماید. گیرندگی تفکرات خیام تنها مخصوص خود اوست و در زبان هیچ شاعر فارسیزبان دیگری مشاهده نمیشود، زبانی بیتکلف دارد و تشبیهات و استعاراتش با ظرافتی خاص و با شکلی ساده و روان چینش شدهاند.
استفاده از لغات فارسی
ویژگی جالبی که در شعر خیام نمایان است دقت نظر خاص او در استفاده از لغات عربی در شعرش است، یعنی یا کاملاً فارسیگو بودهاست یا مانند فردوسی تا حد امکان از کلمات متداول عربی در فارسی استفاده نکردهاست و با بهرهگیری از تنها یک یا چند لغت عربی در شعرش مفهوم خاصی را القا کردهاست. این ویژگی کاملاً در مفهوم شعری خیام نمایان است. این کار خیام از آنرو قابل توجهاست که در گذشته، زبان عربی را حتی میتوان به نوعی زبان رسمی ایران دانست چرا که تمام کتب علمی و مذهبی، به زبان عربی نوشته میشدند و همانطور که دیده میشود حتی قرنها بعد از خیام نیز اشعار شاعران ایرانی مملو از لغات عربیاست و این خود ممیزی است که خیام و فردوسی را از دیگر شاعران ایرانی تمیز میدهد.
در این تاپیک به بررسی و معرفی کتاب رباعیات خیام، اثری از حکیم خیام میپردازیم.
برای آشنایی بیشتر با اشعار این مرد فرزانه به لینک زیر مراجعه فرمایید.
شعر - اشعار خیام نیشابوری
چون عهده نمیشود کسی فردا را حالی خوش دار این دل پر سودا را می نوش به ماهتاب ای ماه که ماه بسیار بتابد و نیابد ما را
forum.cafewriters.xyz
(رباعیات خیام)
رباعیات خیام نام مجموعهای است که از رباعیهای غیاثالدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خیام نیشابوری مشهور به خیام فراهم آمده. این رباعیها در سدههای پنجم و ششم هجری قمری به زبان فارسی سروده شدهاند و عمدتاً بیانگر دیدگاههای فلسفی او هستند.
ین اشعار در زمان حیات خیام به واسطهٔ تعصب مردم مخفی ماند و تدوین نشد و تنها بین یک دسته از دوستان همرنگ و صمیمی او شهرت داشت یا در حاشیهٔ جُنگها و کتابهای اشخاصی بهطور قلمانداز چند رباعی از او ضبط شدهاست و پس از مرگش منتشر شد. به همین خاطر در تعداد این رباعیها و نیز حقیقی یا جعلی بودن بعضی از آنها اختلاف نظر وجود دارد.
خیام زندگیاش را بهعنوان ریاضیدان و فیلسوفی شهیر سپری کرد. این در حالی بود که معاصرانش از رباعیاتی که امروزه مایهٔ شهرت و افتخار او هستند بیخبر بودند.[۳] در چند قرن اخیر این رباعیات بسیار مورد توجه قرار گرفتهاست، به زبانهای بسیاری ترجمه شدهاند و تصحیحات فراوانی بر آنها صورت گرفتهاست.
کهنترین دفتر گردآمده از رباعیات خیام طربخانه نام دارد.
منبع شناسی
عمده منابع پیرامون رباعیات خیام را سیدعلی میرافضلی، پژوهشگر و رباعیپژوه، در کتابی تحت عنوان «رباعیات خیام در منابع کهن» جمعآوری کردهاست. امروزه قدیمیترین مجموعهٔ اصیل از رباعیاتی منسوب به خیام، نسخهٔ بودلن آکسفورد است که در سال ۸۶۵ قمری در شیراز کتابت شدهاست، یعنی سه قرن بعد از خیام و دارای ۱۵۸ رباعی است، که به نظر هدایت رباعیات بیگانه و نامعتبر نیز در این مجموعه دیده میشوند.
تا پیش از تصحیحات علمی مجموعههایی که با نام رباعیات خیام وجود داشت؛ مجموعههایی مغشوش از آرای متناقض و افکار متضاد بود بهطوریکه به گفتهٔ صادق هدایت اگر یک نفر صد سال عمر کرده باشد و روزی دو مرتبه کیش و مسلک و عقیدهٔ خود را عوض کرده باشد قادر به گفتن چنین افکاری نخواهد بود.
بیمبالاتی نسخهنویسان و اشتباه کاتبان همیشه در بررسی نسخههای خطی دیده میشود؛ اما در مورد خیام گاه اشعارش را بهعمد تغییر دادهاند تا آن را به مسلک تصوف نزدیک کنند. هدایت حتی میگوید یک علت مغشوش بودن رباعیات خیام این است که هر کس میخوارگی کردهاست و رباعیای گفتهاست از ترس تکفیر آن را به خیام نسبت دادهاست.مشکل دیگر این است که بسیاری به پیروی و تقلید از خیام رباعی سرودهاند و رباعی ایشان بعدها در شمار رباعیات خیام آمدهاست.
ویژگی های ادبی
رباعی، نوع خاصی از شعر است که ایرانیان اختراع کردهاند و عبارت از دو بیت است، یعنی چهار مصراع؛ که مصراع اول و دوم و چهارمش بر یک قافیه است و در مصراع سوم، شاعر مختار است که همان قافیه را بیاورد یا نیاورد. وزن رباعی همانند وزن «لا حول ولا قوه الا بالله» است. رباعی مشکلترین نوع شعر است، زیرا کوتاهی کلام فرصت سخن گزاف را به شاعر نمیدهد و برای مطلوب شدن شعر شاعر باید طبعی توانا داشته باشد تا بتواند تمام مطلب را در یک مصراع که آن مصراع آخر است ادا کند و سه مصراع دیگر برای مستعد کردن کلام به جهت ادای معنی آن است. باری معلوم میشود خیام گذشته از مقامات علم و حکمت، ذوق سرشار و طبع شعری غرا نیز داشتهاست.
خیام نه در قالب شعری، نه در کلمات و اصطلاحات شعری و نه در تفکر شعریاش از هیچ شاعری پیروی نمیکند چراکه خود در این زمینه صاحب سبک است و تنها از صنعت ایجاز بهره میبرد. او به سادگی از معنای کلمات برای فهماندن مقصودش بهره میگیرد و با چنان مهارتی این کار را انجام میدهد که در نظر همگان کاری ساده مینماید. گیرندگی تفکرات خیام تنها مخصوص خود اوست و در زبان هیچ شاعر فارسیزبان دیگری مشاهده نمیشود، زبانی بیتکلف دارد و تشبیهات و استعاراتش با ظرافتی خاص و با شکلی ساده و روان چینش شدهاند.
استفاده از لغات فارسی
ویژگی جالبی که در شعر خیام نمایان است دقت نظر خاص او در استفاده از لغات عربی در شعرش است، یعنی یا کاملاً فارسیگو بودهاست یا مانند فردوسی تا حد امکان از کلمات متداول عربی در فارسی استفاده نکردهاست و با بهرهگیری از تنها یک یا چند لغت عربی در شعرش مفهوم خاصی را القا کردهاست. این ویژگی کاملاً در مفهوم شعری خیام نمایان است. این کار خیام از آنرو قابل توجهاست که در گذشته، زبان عربی را حتی میتوان به نوعی زبان رسمی ایران دانست چرا که تمام کتب علمی و مذهبی، به زبان عربی نوشته میشدند و همانطور که دیده میشود حتی قرنها بعد از خیام نیز اشعار شاعران ایرانی مملو از لغات عربیاست و این خود ممیزی است که خیام و فردوسی را از دیگر شاعران ایرانی تمیز میدهد.
آخرین ویرایش توسط مدیر: