هنری صنایع دستی استان ایلام

[دختر خوشگل انجمن]

گیوه بافی

كوهستانی بودن منطقه ونیاز به پای افزار راحت و سبك در گذشته انگیزه بافت گیوه را فراهم آورده است این «هنر ـ صنعت » كه هم اكنون نیز رواج دارد طی سه مرحله زیر تهیه می شود :
1ـ آماده كردن تخت گیوه (آجیده ) ، كه این كار توسط تخت كش انجام می شود.
2ـ بافت رویه گیوه (گیوه بافی )، كه معمولاً برای بافت از نخ پنبه ای وابریشم استفاده می‌ود.
3ـ دوختن رویه گیوه به تخت گیوه كه این كار توسط فردگیوه دوز انجام می شود .
امروزه از تكنیك بافت گیوه نمونه صندلهای زیبایی با طرح ورنگ متنوع ساخته وپرداخته شده وباقیمت مناسب به بازار عرضه می شود .جالب اینكه در زندگی آپارتمانی نیز به عنوان روفــرشی مورد استفاده قرار می گیرد

 

[دختر خوشگل انجمن]

قلمزنی روی مس

نر تراش ، نقر ، ایجاد وانتقال طرحها ونقشهای سنتی بر فلز در اثرضربات چكش بر قلم های مختلف را قلمزنی می گویند در این هنر ، پس از تهیه زیر ساخت كه در ایلام بیشتر از جنس فلز مس است ، طرح را روی بدنه كار می كشند وبا ضربات چكش كه برروی قلم فرود می آید طرح بربدنه نقش می بندد

جاجیم بافی

جاجیم بافته ای از پشم تابیده رنگی است كه اغلب بافتی خشن دارد ؛ درمنطقه ایلام عموماً از الیاف لطیف پشمی دربافت جاجیم استفاده شده كه بعنوان رختخواب پیچ كاربرد دارد. در اكثر خانواده های ایلامی از این نوع دستبافته ها برای پیچیدن یك دست رختخواب اضافی (جهت مهمان ) استفاده می شود.
لازم به ذكر است كه در گذشته های نه چندان دور از این بسته های رختخواب كه در كنار دیوار پیچیده می شده به عنوان تكیه گاهی مناسب برای مهیمان مورد استفاده قرار می گرفته است. علاوه بر این به دلیل تنوع رنگی جاجیم‌ها. اتاق مهمانخانه زیبایی خاصی پیدا می كرده است چنانكه از گفته های جاجیم بافان منطقه بر می آید حاكی از آن است كه هنر جاجیم بافی از دیرباز در منطقه ایلام رواج داشته است.

 

[دختر خوشگل انجمن]

سفالگری

«هنر ـ صنعتی » پر پیشینه در تاریخ هنر ایران است كه با استفاده از مواد اولیه نظیر گل رس تهیه وتولید می شود.
این گونه فرآورده ها با تكنیك ساده دستی وكار با چرخ سفالگری ساخته وپرداخته می‌شوند كه مدت 3 سال (از سال 80 ) است كه در استان ایلام رواج خوبی یافته است .
محصولات سفالی دارای كاربردهای مصرفی وتزئین هستند وبا استفاده از این تكنیك فرمهای مختلف از جمله كوزه ، كاسه ، بشقاب ، گلدان ، لوح های نقش برجسته وانواع مجسمه های سفال ساخته وپرداخته می شود. ناگفته نماند كه در بیشتر موارد فرم های سفالی پس از تهیه وپخت در كوره نقاشی می شوند.

بافت سیاه چادر

در اصطلاح محلی به آن دوار (davar) گفته می شود كه معمولاً توسط زنان عشایر استان وبا استفاده از موی بز بافته می شود .
از جمله ویژگیهای سیاه چادر می توان به خواص فیزیولوژیكی موی بز اشاره كرد كه برخلاف بقیه مواد در گرما منقبض ودر سرما منبسط می شود واین به كاربرد ممتاز آن در سیاه چادر كمك كرده تا در تابستان منافذ سیاه چادر باز شده وهوای سیاه چادر خنك شود ودر زمستان منافذ آن بسته شده تا از ورود سرما و باران جلوگیری شود.

 

[دختر خوشگل انجمن]

چیغ (چیت)بافی

از جمله متعلقات سیاه چادر است كه در اطراف آن زده می شود. چیغ با استفاده از الیاف گیاهی (نی ) وهمچنین موی بز و در پاره ای مواقع با استفاده از نخ پشمی رنگی بافته می شود. ضمناً نقوش در جیغ ، به سبب ماهیت بافت آن بصورت هندسی است. ناگفته نماند در كاربردهای امروزی ازآن می توان بعنوان پارتیشن در خانه های آپارتمانی استفاده كرد .

معرق روی چوب

با توجه به مستعد بودن زمینه رشد این «هنر ـ صنعت » در استان وبرای پاسخگویی به سلایق مختلف طرح معرق روی چوب از چند سال پیش تا كنون در این استان راه اندازی شده ودر بیشتر مناطق این مرز وبوم از رونق خوبی برخوردار است.
ابزار كار مورد نیاز برای این رشته علاوه بر میز مجهز به وردست شامل كمان اره ، اره مویی، مته دستی یا برقی بوده كه از مواد اولیه ای نظیر تخته سه لایه وچوبهای رنگی ودرپاره ای از موارد از تلفیق چوب وفلز استفاده می شود كه در نهایت كار انجام شده پولیستر می شود .
این «هنر ـ صنعت » دارای كاربردهای مصرفی وتزئینی فراوانی است ؛ تابلوهای معرق با طرح های ظریف ، تابلواشعار ، آیات قرآن، تصاویر ، انواع رومیزی ودرپاره ای از موارد ساخته وسایل سرگرمی نظیر شطرنج وتخته نزد ، تزئین قلمدان ودكوراسیون منازل ، آرم ادارات بصورت تابلو نصب در محل تریبون و ... از جمله مواردی است كه با استفاده از تكنك معرق تهیه وتولید می شود وچون در همین استان تهیه می شود با نازلترین قیمت به بازار فروش عرضه می شود.

 

[دختر خوشگل انجمن]

احرامی بافی

یكی از دستبافته های داری است كه ماسوره اساس كار آن است وماكو با الیاف نخی در داخل آن جای دارد . در این نوع بافته از خامه پشمی رنگ رزی شده بعنوان مواد اولیه استفاده می شود مراحل كلی فرآیند تولید احرام به شرح زیر است :
1ـ مرحله ایجاد دهانه كار
2ـ مرحله پودگذاری
3ـ مرحله دفتین زدن
قابل ذكر است با توجه به تعیین شهر مرزی مهران بعنوان مسیر ترد زائرین كربلای معلی این گونه بافته توانسته بعنوان سجاده ، سوغات ارزنده ای باشد علاوه بر آن از این «هنر صنعت »كیف وسایر محصولات نیز ساخته وپرداخته شده وبه قیمت مناسب به بازار فروش عرضه می‌شود.

قالی بافی

مواد اولیه بكار رفته در این گونه زیر اندازها عمدتاً ابریشم بوده كه در بیشتر موارد به صورت تمام ابریشم ودرپاره ای از مواقع از كرك وابریشم با هم در بافت فرش استفاده می شود برای بافت از دارهای فلزی عمودی وسایر ابزار نظیر دفه (دفتین ) ، قیچی ، قلاب وچاقو استفاده می شود امروزه بخش عمده ای از زیر اندازهای سنتی را فرشهای گل ابریشم بارج شماره بالای 40 وگلیم نقش برجسته (بعنوان اصیل ترین صنعت دستی استان ) را تشكیل می دهد كه از اقبال خوبی نیز در بازارهای جهان برخوردارند.
فرشهای تولیدی استان غالباً قالیـــچه (Cm 140×220) وذرع ونیم (cm 100×150) است كه عمدتاً در شهرستانهای دره شهر وایوان بافته می شوند.

 

[دختر خوشگل انجمن]

نمدمالی

بدلیل بافت عشایری این استان وتامین مواد اولیه (پشم ) مورد نیاز برای نمدمالی در داخل منطقه ، از رونق خوبی برخوردار است البته بدلیل تاثیرات جوی این حرفه فصلی بوده واز اول تابستان تا ابتدای ماه سوم پاییز به مدت 5 ماه در سال انجام می گیرد وفرایند تولید شامل تنیدن الیاف طی مراحل حلاجی كردن پشم لوله كردن وكوبیدن آن است كه در نهایت منجر به تولید نمد زیراندازه ، كلاه نمدی وپالتونمدی (كینك ) خواهد شد .

گلیم نقش برجسته

از نظر اصالت وتولید مهمترین وشاخص ترین صنعت دستی وبومی استان ایلام است كه با توجه به نل چیز بودن سابقه بروز خلاقیت بافندگان چیره دست این استان در امر بافت گلیم نقش برجسته كه تلفیقی از گلیم ساده وگره قالی در متن آن است ،صحنه نمایان پهن دشت گلیم است كه بافندگان بارعدهمت دستهایشان باران جبین را بر آن باریده وگلستانی از گلها رویانده اند تا چشمها را نوازش داده وروح را جلا بخشند.
گلیم نقش برجسته احیاء كننده گلیم 8000 ساله مكشوف در آناتولی تركیه (قدیمترین گلیم ) وقالی 2500 ساله پازیریك ( قدیمترین قالی ) است كه تكامل آنها را امروزه با نوآوری حفظ كرده وتواماًُ ترویج می بخشد . در این نوع گلیم زمینه ، بافت گلیم ساده ونقوش آن گره كامل قالی است كه طبیعتاً بعد از بافت ، نقوش آن برجشته تر از زمینه است زندگی عشیره ای وپرورش دام برای تامین معثیت زندگی مردم منطقه ایلام از دیر باز تاكنون موجبات استفاده از پشم ورشد ورونق صنایع دستی مرتبط با آن خصوصاً گلیم ساده را فراهم آورده است آنان پشم مصرف در گلیم را از دامهای خود تامین ودر كارگاهها رنگرزی كوچكی رنگ نموده ودر تولید مورد استفاده قرار داده اند. عشایر به دلیل كوچ نشین بودن وحركت های مداوم معمولاً از دارهای افقی كه براحتی جمع شده ودر مناطق اسكان ایل قابل استقرار بوده است استفاده كرده اند . از نظر مصرف نیز قسمت عمده ای از گلیم های ساده تولید شده توسط زنان جنبه خود مصرفی داشته ودر زندگی روز مره آنان مورد استفاده قرار گرفته است .