هنری کلومپن از صنایع دستی هلند

[ماه تیتی]

☀︎به نام خداوند سبزه ها☘​

---

نمادهای ملی عموما بیانگر نکات مثبت و وجه زیبای زندگی هستند. اما وقتی نماد کشوری یادآور فقر گذشتۀ آن باشد چه؟ فقر، به خودی خود دردآور است. اما هلندی‌‌ها از نمادهای باقی‌مانده از آن به عنوان یادآوری به خودشان که چه بوده‌اند و حالا به کجا رسیده‌اند، استفاده می‌کنند.​

 

[ماه تیتی]

نمادی که نشان از تلاش انسان دارد، برای کنارآمدن با طبیعت و زنده ماندن و زندگی کردن در شرایط سخت. یکی از این نمادها کفش‌های چوبی است که در زبان هلندی به آنها کلومپِن (klompen) گفته می‌شود و بعد از گـُل و پنیر یکی از سوغاتی‌های معروف هلند است.

 

[ماه تیتی]

«کلمپن»کفش‌های چوبی‌ای‌ست که در اواسط قرون وسطی و دوران باستان در بخش‌هایی از اروپا توسط دهقانان برای کار در مزرعه و باغ و یا راه رفتن روی برف و گِل درست شد. از دیگر نام‌‌های قدیمی این نوع کفش‌ها ــ اگر بخواهیم ترجمۀ لفظ به لفظ کنیم ــ کنده توخالی(holleblok) است و اشکال قدیمی این کفش‌ها هم بی‌شباهت به کنده های چوبی بزرگ توخالی نبوده‌است.

 

[ماه تیتی]

صحبت در مورد قدمت این کفش‌ها کمی مشکل است. با اینکه خود هلندی‌ها هم اطلاعات دقیقی از تاریخ و نحوه به وجود آمدن این کفش‌ها ندارند، اما گفته می‌شود تاریخ این کفش‌های چوبی به ۸۰۰ سال قبل، به زمان قبایل ژرمن باستان که هلند مدرن امروزی را پدید آورده‌اند، می‌رسد. دقیقاً نمی‌توان گفت از چه سالی مردم برای استفادۀ روزمره شروع به ساختن این کفش‌ها کرده‌اند، اما حفاری‌های سال ۱۹۷۹ در "نیووِندَیک" Nieuwendijk در آمستردام و پیدا کردن کفش‌هایی متعلق به بیش از ۸۰۰ سال پیش نشان از قدمت طولانی آنها دارد. قدیمی‌ترین این کفش‌ها از جنس چوب توسکانی در ایتالیا است که قدمت آن به سال ۱۲۳۰ میلادی می‌رسد و نیز کفش دیگری که در حفاری‌های شهر رتردام در هلند پیدا شده‌است و قدمت آن به سال ۱۲۸۰ میلادی می‌رسد.

 

[ماه تیتی]

 

[ماه تیتی]

اما به گفتۀ برخی از کارشناسان، ممکن است کفش‌ها قدمتی خیلی بیشتر از این داشته باشند. چرا که در آن زمان کشاورزان این کفش‌ها را با چوب‌های کهنه درست می‌کردند و وقتی کفش‌ها کهنه وسائیده می‌شدند، آنها را به جای هیزم در آتش می‌سوزاندند. به همین دلیل کفش‌های باقی‌مانده از آن دوران بسیار کم است. اما در جنگ جهانی دوم وقتی مقدار چوب در کشور به شدت کاهش پیدا کرد، مردم دست به تعمیر کفش‌های مستعمل زدند و گاهی هم برای ماندگاری بیشتر از پوشش‌های چرمی و یا گیاهی در کف چوب و یا داخل کفش نیز بهره می‌گرفتند.

 

[ماه تیتی]

این امر باعث پیشرفت صنعت ساخت و تعمیر کفش‌های چوبی به صورت امروزی شد و کفش چوبی را از یک شی‌ء مصرفی هر روزه که به شکل یک تکه چوب بود، به یک وسیله هنری تبدیل کرد. در دوره‌های مختلف تاریخی میل به خلاقیت روی این شی‌ء بیشتر شد وسازندگان کفش‌های چوبی به نوعی به هنرمندانی تبدیل شدند که علی‌رغم سختی‌های زیاد، با عشق و علاقه، به ساخت این کفش‌ها برای مراسم و اعیاد مختلف اهتمام می‌ورزیدند و بسیار به ریزه‌کاری‌های ساخت اهمیت می‌دادند.

 

[ماه تیتی]

فرِد(Fred)، فروشندۀ سالمند کفش‌های چوبی است. مغازه‌اش درست در مرکز شهر آمستردام واقع است و خودش هم در مغازه یکی از همین کلومپن‌ها را به پا دارد. فرد می‌گوید: البته این کفش‌ها را فقط کشاورزان نمی‌پوشیدند. وقتی من خیلی جوان بودم، در روستایی نزدیک جنوب هلند زندگی می‌کردیم و تقریباً تمامی اهالی ده فقیر بودند و مجبور بودند از این کفش‌های چوبی به پا کنند. خوبی این کفش‌ها این بود که در زمستان گرم و در تابستان خنک بود و با آنها می‌شد به‌راحتی روی یخ هم راه رفت.

 

[ماه تیتی]

مارکن (Marken) جزیره‌ای در شمال هلند است که قبل از سال ۱۹۵۷ میلادی که به وسیلۀ سد آن را به خشکی وصل کردند، کاملاً در محاصره دریا بود. مردم این جزیرۀ کوچک در زمستان که آب دریا یخ می‌بست، برای آمدن به خشکی چاره‌ای جز عبور از روی یخ نداشتند. همین امر باعث تولید کفش‌های چوبی برای راه رفتن و گاه سُر خو*ردن روی یخ شد. کفش‌هایی با ضخامت بیشتر و میخ‌هایی که در کف کفش برای جلوگیری از لیز خو*ردن تعبیه شده بود.

 

[ماه تیتی]

ثروتمندان برای راحت راه رفتن با کلومپن‌ها و نگهداری بیشتر از آنها، داخل و خارج کفش‌ها را با چرم می‌پوشاندند. کشاورزان و فقرا این کار را با علف‌های مزرعه‌شان انجام می‌دادند که این کار کفش‌ها را در تابستان خنک و در زمستان گرم نگه می‌داشت. تقریباً می‌توان گفت طبقۀ اجتماعی مردم را با نوع کفش‌های چوبی که به پا داشتند، می‌شناختند.