همگانی انواع خط در ایران باستان

[دختر خوشگل انجمندختر خوشگل انجمن عضو تأیید شده است.]

خط آرامی
یکی از کهن ترین و مهم ترین خطوط باستان، خط آرامی است که می توان آن را مادر تمام خطوط الفبایی دانست. آرامی ها که مردمی تاجر پیشه بودند به زبانی ساده سخن می گفتند. این سادگی سبب شده تا زبان آنها به سرعت در خاورمیانه گسترش یابد و به صورت یک زبان بین المللی درآید. خط آرامی در ابتدا برای امور بازرگانی به کار می رفت و سپس وسیلۀ نوشتن عمومی شد.
هخامنشیان نیز زبان آرامی را زبان رسمی خود ساختند و در تمام قلمروشان به کار بردند. پس از انقراض هخامنشیان تا اوایل سدۀ سوم پیش از میلاد، این زبان کم کم رو به خاموشی گذاشت.

 

[دختر خوشگل انجمندختر خوشگل انجمن عضو تأیید شده است.]

خط تعلیق و دیوانی

تعلیق خطی است تودرتو ، پیچیده شده كه اتصال حروف در آن به منظور سرعت معمول بود . و گاهی حتی چند كلمه به هم متصل و پیوسته می شد . كلمات و حروف یكنواخت دیده نمی شود . یعنی گاهی درشت و فربه ، و گاهی ریز و لاغر نوشته شده است ، و حركات آن نرم و به جز اندكی ، تمام آن دور است و خود ریشه و اساسی برای پیدایش خط نستعلیق و شكسته نستعلیق فرض می شود .
مؤلف كتاب خط و خطاطان ، ابداع نستعلیق را به خواجه ابوالعال نسبت داده است و نیز گفته می شود خواجه ابوالعال خط تعلیق را از فروع خط كوفی و پهلوی درآورده است . و برای (( پ )) ، (( چ )) كه تا آن زمان سه نقطه گذاردن معمول نبوده ، سه نقطه وضع نموده است .

ولی عده ای از محققان معتقدند كه خط تعلیق از خط نسخ و ثلث و رقاع استخراج شده و در ابتدا فقط برای مكاتبات و مراسلات استفاده می شده ، ولی بعداًَ منشاء خلق آثاری بدیع گشته است . آغاز پیدایش خط تعلیق ، قرن هفتم و تداوم آن در قرن هشتم می باشد كه در ایران تا سه قرن بعد در نهایت رواج و توسعه بوده و در ممالك عربی از آن اثری در میان نبوده است . در قرن هشتم ، بنا به احتیاجی كه به تندنویسی به سبب كثرت كتابت در دربارها و دیوانها نیاز بود ، این قلم به صورت شكسته تعلیق در آمده كه خط خاص منشیان و عـمال دیـوان گردیده ، و گـاهی به آن ترسـل نـیز گفته اند .

 

[دختر خوشگل انجمندختر خوشگل انجمن عضو تأیید شده است.]

خط نسخ

رایج ترین ومتداول ترین خط در سرزمین های اسلامی خط نسخ است، که بیشترین قرآن ها به این نوشته شده است و این خط با آیات مقدس انسی دلپذیر دارد. خط نسخ توسط (( یاقوت مستعصمی )) (متوفی 696هجری قمری ) به کمال رسید و شکوهمند و زیبا شد؛ اما در ایران شیوه استاد بزرگی چون ((میررزا احمد نیریز ی )) (سده دوازدهم ) رواج بیشتری یافت، چرا که حس و حال خط نستعلیق او به زیبایی خط نسخ افزود و آنرا مقبول و مطبوع خاص و عام کرد. شکوه و جلال این خط را می توان در بعضی از کتب قدیم و یا در موزه ها و گنجینه های عالم دید.

 

[دختر خوشگل انجمندختر خوشگل انجمن عضو تأیید شده است.]

خط ثلث

یکی از زیباترین خطوط عربی است که با پیچ و تا ب های دلکش و موزون چشم هر بیننده را می نوازد. ابن مقله بزرگ (متوفی 328 هجری قمری ) این خط را ابداع کرد که در بیشتر کشورهای اسلامی رواج دارد. خط ثلث حضور خویش را در پیام های مذهبی کتیبه مساجد و بناهای زیبای جوامع اسلامی جاوید کرده است. استادان بزرگ ایرانی، عربی، ترکیه و کشورهایی نظیر افغانستان و پاکستان در روند تکاملی این خط کوشش ماندگار کرده اند.

 

[دختر خوشگل انجمندختر خوشگل انجمن عضو تأیید شده است.]

خط نستعلیق

این خط را (( عروس خط ایرانی )) نامیده اند که زیبایی آن همگان را متحیرکرده است. خط نستعلیق از ترکیب دو خط ((نسخ )) و ((تعلیق)) در قرن هفتم و هشتم تو سط (( میر علی تبریزی )) ابداع شده است.
میر علی تبریزی، سلطانعلی مشهدی، میرعلی هروی و ... هر یک به نوبه خود جهت متعالی کردن این خط ، پنجره ای به باغی گشودند.
این خط مبارک و خوش اقبال در دوره صفویه توسط (( میر عماد الحسنی )) به اوج زیبایی و طراوت رسید. بعد از آن پیروان و رهروان میرعماد و علاقمندان به این خط دل پسند ایرانی با جد و جهد فراوان در تکامل و زیبایی این خط کوشیده اند هنرمندانی چون سلطانعلی مشهدی، میرعلی تبریزی، میرعلی هروی، میرعماد، الحسنی، رشیدا،میرزاغلا مرضا اصفهانی، محمدرضا کلهر، عمادالکتاب قزوینی، حسن و حسین میر خانی امیرخانی ، کاوه، یزدانی، فرادی، سلحشور، خروش، اخوین، واشقانی، نظام العما، راهجیری و بعضی از جوانان این عصر سرآمدان خط نستعلیق به شمار می روند.

 

[دختر خوشگل انجمندختر خوشگل انجمن عضو تأیید شده است.]

خط ریحان

خطی دلکش و زیباست که برای سهولت در امر کتابت کلام الله مجید و فرامین و دستور های امیران ترویج یافت. این خط ریشه در خط محقق دارد. از لحاظ اندام وشکل ظریف تر از خط محقق است و بیشترین استفاده را در کتابت دارد.

 

[دختر خوشگل انجمندختر خوشگل انجمن عضو تأیید شده است.]

خط کوفی

اولین خط متداول و رایج در سرزمین های اسلامی بوده است که احکام، لوح ها ، کتیبه ها وقرآن مجید بدان نوشه شده است. پیدایش این خط همانند نام آن شهر کوفه بوده است. در قرن ششم تا هشتم هجری قمری هنرمندان ایرانی با قوه خیال انگیزی ِ وصف ناپذیرشان، حال و هوایی دیگر به خط کوفی دادند؛ یادگارهای مانده از گذشه های دور گواه این نکته است، ولی به علت دشواری در امر خواندن و مسائل مربوط به نوشتار این خط به مرور زمان از رونق افتاده، اما از لحاظ زیبایی هنوز از عیارش کاسته نشده است و چون جواهری گرانسنگ در موزه ها می درخشد.
با همه این تفضیلات خط كوفی از نظر تاریخ نگاران ، به دو دستة بزرگ تقسیم می شود :
1ـ كوفی مغربی 2ـ كوفی مشرقی
كوفی مغربی خود به انواع : قیروانی ، تونسی ، جزایری ، سودانی تقسیم می شد .

كوفی مشرقی عبارت است از شیوة عربی و شیوة ایرانی و شیوة مختلط . ( كه شیوة عربی به اقسام مكی ، مدنی ، كوفی ، بصری ، شامی ، مصری ، منقسم می گردد . )

 

[دختر خوشگل انجمندختر خوشگل انجمن عضو تأیید شده است.]

خط مانوی
بعد از ظهور مانی (215-277م) و مذهب او، خط مانویان نیز در ایران و سایر ممالکی که مذهب مانوی داشتند رواج یافت. مانی خط خود را از الفبای تَدمُری اقتباس کرده است. الفبای مانوی از راست به چپ نوشته می شود و حرف های آن به هم نمی چسبد. آثار نفیس این خط در ترکستان چین کشف شده که با قلمی زیبا و خوانا روی کاغذهای مرغوب و با مرکب های رنگارنگ نوشته شده است.

 

[دختر خوشگل انجمندختر خوشگل انجمن عضو تأیید شده است.]

خط پهلوی
خط پهلوی در دوران ساسانیان برای نوشتن زبان فارسی آن دوران، یعنی «پارسی میانه»، از خط آرامی گرفته شد. این خط تا سه قرن پس از اسلام در سنگ نوشته ها، سکه ها، اسناد، معاملات و رسالاتی که به زبان پهلوانیک و پارسیک نوشته می شد، به کار می رفت. خط پهلوی خط ناقصی بود که خواندن آن بسیار مشکل بوده و هست

 

[دختر خوشگل انجمندختر خوشگل انجمن عضو تأیید شده است.]

خط میخی
خط میخی که علامت‫ هایی شبیه به میخ دارد، در کتیبه نگاری های کهن به کار می رفته است. اصل این خط در بین النهرین و به دست سومریان تنظیم شد و دیگر تمدن های بین النهرین نیز از آن بهره بردند. کاربرد این خط در ایران احتمالا به دوران قبل از کوروش هخامنشی می رسد اما به طور فراگیر از دوره داریوش مورد استفاده قرار گرفت.
به دلیل هم‫ جواری ایران به بین النهرین و فتوحات ایران در غلبه بر این تمدن ها، علاوه بر فارسی باستان، زبان بین النهرین نیز در حجاری کتیبه ها مورد استفاده قرار می گرفت بنابر این برخی از کتیبه های موجود، به سه زبان فارسی باستان، آکدی و ایلامی نوشته شده است.
منشور کوروش به خط میخی، قرن ششم پیش از میلاد، موزه بریتانیا