قطعنامه | احمد شاملو

[دِلکَـــــش]

ن و القلم و ما یسطرون

در این تاپیک توضیحاتی درباره ی اثر °قطعنامه° به قلم °احمد شاملو° داده خواهد شد.
برا آشنایی بیشتر با اشعار این شاعر به تاپیک زیر مراجعه نمایید.

https://forum.cafewriters.xyz/threads/اشعار-احمد-شاملو.526/

برای آشنای با این شاعر به تاپیک زیر مراجعه کنید.

https://forum.cafewriters.xyz/threads/بیوگرافی-احمد-شاملو-شاعر-ایرانی.2081/

°⊙°⊙°⊙°
​

قطع‌نامه چهارمین دفتر شعر احمد شاملو است. این دفتر شامل چهار شعر است.

• تا شکوفهٔ سرخ یک پیراهن (مهر ۱۳۲۹)
• سرود مردی که خودش را کشته است (۳ تیر ۱۳۳۰)
• سرود بزرگ (به شن‌ـچو، رفیقِ ناشناسِ کُره‌ای) (۱۶ تیر ۱۳۳۰)
• قصیده برای انسان ماه بهمن (بهمن ۱۳۲۹)

چاپ اول این کتاب در ۱۳۳۰ با مقدمه‌ای از فریدون رهنما با نام مستعار چوبین منتشر شد و چاپ دوم، سی سال بعد در ۱۳۶۰ که علاوه بر مقدمهٔ چاپ اول مقدمهٔ دیگری از ع. پاشایی را نیز داراست. پس از آن چاپ‌های متعددی از آن منتشر شده است.

شاملو در مورد نام کتاب در یادداشت ها و توضیحات می‌گوید: «عنوانِ این شعر، نخست شعر سفید غفران بود که بعد به قطع نامه تبدیل شد؛ و هنگامی که با فریدون رهنما و مرتضا کیوان کلمهِ اخیر را برایِ عنوانِ مجموعه برگزیدم نامِ این شعر را به تا شکوفه سرخ یک پیراهن تغییر دادم. علت این بود که با این ترتیب، قطع‌نامه می‌توانست هر چهار شعرِ مجموعه و به‌خصوص دو شعرِ نخستینِ آن را پرُ معنی‌تر کند.»

​

 

[دِلکَـــــش]

°مقدمه فریدون رهنما°

فریدون رهنما در مقدمه‌ای که بر چاپ اول قطع‌نامه نوشته است سعی می‌کند تعریفی پیش‌رو از شعر به لحاظ مفهومی ارائه دهد و از نظر بررسی شکلی اشعار نیز به بدون وزن بودن آن‌ها اشاره دارد. رهنما در مقدمهٔ خود بر این کتاب می‌نویسد: «ریتم و وزن از خارج بر شعر و شاعر تحمیل نشده، بلکه اوامر احساسات صبح را اجرا می‌کند.»

این یعنی مرزبندی با شعر نویی که با نیما آغاز شده بود. در شعر آزاد و نیمایی هر چند بلندی و کوتاهی وزن عروضی رعایت نمی‌شد اما وزن عروض به هر حال وجود دارد فقط به صورت «آزاد» مورد استفاده قرار می‌گیرد. انتخاب نام قطعنامه برای این کتاب نیز اشاره به «مانیفست» بودن این اشعار و مرزبندی‌شان هم از حیث محتوا و هم از نظر شکل با شعر قبل از آن است.

جملهٔ دیگری در مقدمه رهنما آمده است که برای تاریخ ادبیات معاصر فارسی اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا مستقیماً در آن از نیما یوشیج انتقاد شده است. رهنما می‌نویسد: «ریتم اشعار صبح را با ریتم اشعار اسپانیولی و آمریکای لاتینی بعد از لورکا می‌شود مقایسه کرد. دنیای پر از اشکال و تصاویر نابرابر نیمایوشیج که نتیجهٔ خشکی (در بهترین آثارش) به دهان ما می‌برد، با احساسات از بند رستهٔ صبح به‌راه افتاده‌اند و ما را به «نقاط عمیق درد پاشیده شده» هدایت می‌کنند.»

این جمله موجب ناراحتی شدید نیما شد و از دست شاملو که به حق او را شاگردِ خلف خود می‌دانست بسیار ناراحت کرد. شاملو خود در این‌باره می‌گوید: «قطعنامه که با مقدمهٔ فریدون رهنما درآمد نیما را به شدت عصبانی کرد. خیال کرد ما دو تا داریم جلوش جبهه می‌گیریم.