اخبار اخبار موسیقی|مرداد ماه ۱۴۰۰

[آناشید]

اخبار موسیقی
شجریان در حساب رسمی خود در اینستاگرام اعلام کرد که امشب جمعه ـ اول مرداد ماه ـ قطعه «بال رویایی عشق» را منتشر خواهد کرد. او گفته است که این اثر به دختران همدم که تحت سرپرستی یک موسسه خیریه توانبخشی هستند، تقدیم خواهد شد.

این اثر با آهنگسازی کیوان ساکت، تنظیم برای ارکستر غلامرضا صادقی، شعر فریدون مشیری، طرح گرافیک بیژن حناب و خوشنویسی مجتبی سبزه تولید شده است.


مرداد ۱۴۰۰ - ۱۳:۴۰

همایون شجریان، قطعه «بال رویایی عشق» را به چه کسانی تقدیم کرد؟​

همایون شجریان، قطعه «بال رویایی عشق» را به دختران همدم که تحت سرپرستی یک موسسه خیریه توانبخشی هستند، تقدیم کرد.
قطعه تازه «بال رویایی عشق»، با صدای همایون شجریان و آهنگسازی کیوان ساکت، بر اساس شعری از فریدون مشیری، امشب (جمعه اول مرداد)، منتشر خواهد شد.
این خواننده در حساب رسمی خود در اینستاگرام، اعلام کرد که این اثر به دختران همدم که تحت سرپرستی یک موسسه خیریه توانبخشی هستند، تقدیم شده است.
«بال رویایی عشق» با همراهی هنرمندانی چون کیوان ساکت (آهنگسازی)، غلامرضا صادقی (تنظیم برای ارکستر)، بیژن حناب (طرح گرافیک) و مجتبی سبزه (خوشنویسی) تولید شده است.

 

[آناشید]

۱ مرداد ۱۴۰۰ - ۱۳:۰۳

کنسرت‌های برخط «ماه و نوا ۲»، به خط پایان رسید​

کنسرت‌های برخط «ماه و نوا ۲»، ویژه اجراهای موسیقی ردیف دستگاهی، به خط پایان رسید.
با برگزاری چهارمین شبِ کنسرت‌های برخط «ماه و نوا ۲» با هنرمندی سه گروه موسیقیِ ردیف دستگاهی، اجراهای تیر ماه این برنامه، به پایان رسید.
دیشب (پنجشنبه ۳۱ تیر)، در روز چهارم و پایانی اجراها، در ابتدا، گروهی سه نفره متشکل از نازنین غنی‌زاده، نوازنده کمانچه، پانیذ مجاهدنیا، نوازنده تار و نیلوفر محسنی، نوازنده تنبک به صحنه رفتند و قطعات پیش درآمد اصفهان، اثر علی‌اکبر شهنازی، قطعه آذری بیات شیراز، اثر غلامحسین بیگجه‌خانی، چهار مضراب اصفهان اثر غلامحسین بیگجه‌خانی، رنگ همایون، اثر علی‌اکبر شهنازی، چهارمضراب عشاق، اثر غلامحسین بیگجه‌خانی و تصنیف ایران اثر غلامحسین درویش‌خان را اجرا کردند.
اجرای دوم روز چهارم، به گروه سجاد تهذیبی، نوازنده سه‌تار، هومان رومی، نوازنده کمانچه و بامداد ملکی، نوازنده تنبک اختصاص داشت و این گروه قطعات پیش درآمد همایون اثر یوسف فروتن، قطعه آوازی (سه‌تار و کمانچه) درآمد، کرشمه و زنگ شتر، قطعه باغ خزان‌زده اثر هومان رومی، قطعه آوازی (کمانچه) طرز و بیداد، چهار مضراب بیداد، قطعه آوازی فرود بیداد، ماوراء‌النهر، نوروز صبا، شوشتری،مثنوی و موالف و رِنگ همایون اثر سجاد تهذیبی را اجرا کردند.
اجرای پایانی روز چهارم به گروهی سه نفره متشکل از مهدی امامی، آواز و دایره، سعید نایب‌محمدی، نوازنده عود و حمید قنبری، نوازنده تنبک اختصاص داشت و این گروه قطعات نشید، ساز و آواز شوشتری، وصل، نقش، ساز و آواز سه گاه و بسیط دم را اجرا کردند.
این فصل از برنامه‌ها در سه دوره توسط انجمن موسیقی ایران برنامه‌ریزی و به صورت ماهیانه اجرا خواهد شد. گونه‌های مختلف موسیقی از جمله موسیقی دستگاهی، نواحی و کلاسیک غربی در این دوره در جدول برنامه‌ها گنجانده شده‌اند.
مجموعه کنسرت‌های آنلاین در ماه‌های خرداد، تیر و مرداد ۱۴۰۰، طبق جدول‌های اجرایی پخش خواهند شد.

 

[آناشید]

به گزارش خبرنگار ایلنا، استان کرمانشاه یکی از مناطقی است که اساس موسیقی آن عرفان و معنویت است و ساز بکر و پر قدمت تنبور نماد آن است. با یادآوری اینکه تنبور در لرستان نیز از گذشته‌های دور مورد توجه بوده و حتی برخی خاستگاه اولیه آن را این منطقه از کشور می‌دانند. در واقع تنبور و موسیقی مربوطه به آن توسط شاه خوشین لرستانی ایجاد و پایه ریزی شده است. اهالی شهرهای ترک زبان هم جوار با کرمانشاه و کردستان (همدان و ارومیه) و حتی شهرهایی چون قزوین و زنجان نیز از گذشته تاکنون به تنبور و موسیقی مقامی مربوط به آن توجه ویژه داشته و دارند.

موسیقی مقامی منطقه کرمانشاه

به طور کلی موسیقی تنبور در کرمانشاه به دو منطقه صحنه و گوران تقسیم‌بندی می‌شود. شیوه نوازندگی و توجه به مقام‌ها و اجرای آن‌ها در این دو منطقه گاه دارای تفاوت‌هایی است.

دیکشنری سازشناسی «گراو» قدمت تنبور را حدود شش هزار سال دانسته است. از طرفی مجسمه‌های سنگی و دیگر بقایای به جا مانده در شوش و تپه‌های بنی یونس (حوالی شهر موصل) قدمت تنبور را ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد دانسته اند. به طور کلی از گذشته‌های دور تاکنون، مفاخر بسیاری در آثارشان به تنبور اشاره کرده و درباره آن، بر اساس اسناد و مدارک تاریخی توضیح داده‌اند.

آنطور که می‌گویند اردشیر بابکان در ستورگاهش تنبور می‌نواخته و رستم نیز در خوان چهارم مقام «ته رز» را با تنبور نواخته است. دیگر مقام تنبور «باریه» را نیز به باربد موسیقی‌دان برجسته دربار ساسانیان نسبت می‌دهند. از همه اینها مهمتر فارابی نیز در کتاب «موسیقی الکبیر» به صورت دقیق و جزیی تنبور و فواصل و کوک‌های آن را توضیح داده است. ابن سینا، عبدالقادر مراغی و صفی الدین ارموی نیز در آثارشان از تنبور یاد کرده‌اند و درباره آن توضیحاتی داده اند. شاعران گذشته ایران نیز از تنبور در آثارشان نام برده‌اند که جنیدی بغدادی، مولانا، منوچهری دامغانی، نظامی گنجوی، بیدل دهلوی و حافظ شیرازی از آن جمله اند.

مولانا در یکی از شعرهایش اینگونه از تنبور یاد کرده است: «پس حکیمان گفته‌اند این لحن ها/از دوار چرخ بگرفتیم ما/بانگ گردشهای چرخ است این که خلق/ می‌سرایندش به تنبور و به حلق»

جدا از ساز تنبور که پرداختن به آن مطلبی مستقل و عریض و طویل می‌طلبد، اغلب مقام‌های تنبور نیز داری قدمتی چندهزار ساله‌اند. اتفاقا یکی از ویژگی‌های بارز موسیقی کرمانشاه تنوع و تعدد مقام‌های آن است، که به واسطه تلاش بزرگان آن دیار تا به امروز پاسداری و نگاه داری شده اند.

محمدرضا درویشی (موسیقی پژوه، مولف و نویسنده) در جلد اول کتاب «دایره المعارف سازهای ایرانی» درباره تنبور نوشته است: تنبور ساز باستانی ایران و ساز آیینی و مذهبی سلسله اهل حق است. این ساز از معدود سازهای رایج در ایران است که مقدس شمرده می‌شود.»

کاربردهای مقامات تنبور در حالات و مناسبات مختلف

در کل و به لحاظ مفهومی می‌توان موسیقی تنبور را به چند دسته تقسیم کرد. اول آن‌هایی که جنبه دعا و نیایش و مناجات دارند. اغلب مقام‌های حقانی (که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد) در این دسته می‌گنجند. گروه بعدی مقام‌هایی هستند که جنبه‌های حماسی و اسطوره‌ای دارند مانند مقام «ته رز رستم»، «سه ر ته رز» و «ساروخانی». بخش دیگر مربوطه به مقام‌های عاشقانه است که «قه تار»، «مجنونی» و «باریه» در این دسته قرار دارند. مقام‌های عرفانی بخشی دیگر از موسیقی تنبور منطقه کرمانشاه است که ایجاد کننده سرور و سرمستی عارفانه است، مانند مقام‌های «حقن حقن»، «هانا فریادرس»، «یار دیدکانی». بخش دیگر از موسیقی تنبور، مربوط به مقام‌هایی است که در مراسم عزا اجرا می‌شوند و «فانی فانی» و «گل و خاک» در این دسته می‌گنجند. یکی دیگر از بخش‌ها نیز مقام‌هایی هستند که جنبه سرور و شادمانی دارند و «جلوشاهی» و «سوار سوار» جزو این دسته اند.

سید خلیل عالی نژاد در کتاب «تنبور از دیرباز تاکنون» موسیقی تنبور را به چهار قسمت تقسیم می‌کند؛ دسته اول سروده‌های دینی یا مقام‌های حقانی موسوم به کلام، دو مقام‌های قدیمی غیر کلام که جنبه باستانی دارد، دسته سوم بداهه نوازی‌ها و قسمت آخر ساخته‌های معاصران.

مقام‌های تنبور و دسته‌بندی آن‌ها

در کل موسیقی تنبور در کرمانشاه (صحنه و گوران) شامل ۷۲ مقام است که این مقام‌ها نیز به سه دسته پردیوری (حقانی یا یاری)، مجلسی و مجازی تقسیم می‌شوند.

مقام‌های «حقانی» یا «پردیوری» یا «کلام یاری»

اساسی‌ترین بخش موسیقی تنبور مقام‌های پردیوری هستند که آن‌ها را با عنوان «کلام» نیز می‌شناسند. مقام‌های حقانی را سرودهای مذهبی نیز می‌نامند؛ به این دلیل که در مجالس و محافل مذهبی اجرا می‌شوند و هر فردی صلاحیت اجرای آن‌ها را ندارد. هر مقام یا کلام متنی دارد که از گفته‌ها و سروده‌های بزرگان منطقه یا کتاب‌های به جا مانده و مربوط به آن‌ها انتخاب و به زبان کردی (کردی هورامی یا لهجه قدیم گوران) سروده شده‌اند.

آنطور که می‌گویند قدمت مقام‌های حقانی از لحاظ تاریخی به قرن دهم تا چهاردهم میلادی می‌رسد. بر اساس اسناد تاریخی اولین مقام حقانی «شاه خوشینی» نام دارد و در قرن دهم میلادی سروده شده است. مقام‌های حقانی یا همان کلام‌های یاری، توسط سرکلام (کلام خوان) و گروه کلام خوان خوانده و نواخته می‌شوند. البته گروه کلام خوان گاه بدون همراهی سر کلام به خواندن و نواختن مقام‌ها می‌پردازد.

در میان مقام‌های حقانی برخی دعا و مناجات محسوب می‌شوند که مقام‌های «سید خاموشی» و «ته رز یاری» در این دسته می‌گنجند. برخی دیگر نیز اوزان فراخ و کند دارند و دارای ترجیع بندهایی هستند که توسط گروه کلام خوان با همراهی دست تکرار می‌شوند.

برخی دیگر از مقام‌های حقانی نیز صرفا توسط افراد ماهرتر اجرا می‌شوند و خواندن و نواختن آن‌ها از عهده هرکس برنمی‌آید. این دسته از مقام‌ها حالتی عارفانه دارند و «تنه میری»، «رژیان دالاهو» برخی از آن‌ها هستند. با اینکه تعداد مقام‌های حقانی مشخص است، اما مقام‌های دیگری نیز وجود دارد که برخی آن‌ها را در جم خانه‌ها و مراسم آیینی اجرا می‌کنند. بر اساس اسناد این طور مقام‌ها قدمتی کمتر از صد سال دارند.

«هی لاوه»، «حق حق، هو هو»، «یار داوو»، «علی علی»، «هی گیان»، «هی ایمانم یار»، «بابانائوسی»، «چهل تن چلان»، «حقن حقن»، «هی دیار دیار» و «هی دوس» برخی از مقام‌های حقانی هستند.

مقام‌های «مجلسی» یا «باستانی»

مقام‌های مجلسی تنبور نوعی دیگر از مقام هاست که باستانی و اسطوره‌ای هستند و قدمت بسیار دارند. اسناد و مدارک مشخص و واضحی از تاریخ پیدایش این دسته از مقام‌ها وجود ندارد، اما بر اساس منابع شفاهی به جا مانده از قدما، عمر مقام‌های مجلسی بیش از چند هزار سال است. مقام‌های «باریه» و «ته رز» مجلسی هستند و آن‌ها را به ترتیب به باربد (نوازنده دربار ساسانی) و رستم پهلوان اساطیری شاهنامه نسبت داده‌اند.

موضوع دیگر اینکه، مقام‌های مجلسی اوزانی آزاد دارند اما گاه در برخی از آن‌ها ریتم‌های چند ضربی مد نظر قرار داده شده است. به طور کلی مقام‌های مجلسی تنبور نسبت به مقام‌های حقانی از تقدس کمتری برخوردارند و هر نوازنده‌ای در هر مکانی که بخواهد می‌تواند آن‌ها را اجرا کند. مقام‌های مجلسی روایات مختلفی دارند و نوازندگان دو منطقه صحنه و گوران آن‌ها را با تفاوت‌هایی در نوع خواندن و نواختن اجرا می‌کنند. لازم به یادآوری است که گاه مقام‌های مجازی و ملودی‌های ریتمیک کردی را جزو مقام‌های مجلسی به حساب می‌آورند. که در اینباره نظرات متفاوتی وجود دارد. مورد دیگر اینکه مقام‌های مجلسی هر کدام قسمت‌هایی فرعی، متعلقات یا گوشه‌هایی دارند که در اصطلاح کردی به آن‌ها «لاوچ» یا «بلوچ» می‌گویند.

«سر ته رز»، «غریبی»، «ساروخانی»، «سحری»، «هجرانی»، «گل و ده ره»، «باریه»، «گل و خاک»، «پاوه موری» و «دواله» برخی از مقام‌های مجلسی تنبور هستند.

مقام‌های مجازی تنبور

کلا مقام‌های مجازی نسبت به مقام‌های حقانی و مجلسی قدمت کمتری دارند و اغلب آن‌ها قبلا توسط سرنا یا دیگر سازها اجرا شده‌اند. در ادامه، به مدد تلاش برخی از بزرگان بوده که مقام‌های مجازی برای اجرا با تنبور تنظیم شده‌اند و سینه به سینه به نسل‌های بعدی انتقال یافته‌اند. با گذشت زمان است که این دسته از مقام‌ها مورد توجه تنبورنوازان قرار می‌گیرند و حال جزو مقام‌های تنبور به حساب می‌آیند.

مقام‌های مجازی نسبت به مقام‌های حقانی و مجلسی، تقدس روحانی کمتری دارند و ریتم آن‌ها به نوعی تندتر و متنوع‌تر است. در نهایت اینکه هر مقام مجازی می‌تواند از دیگر مقام‌ها قدمت بیشتر یا کمتری داشته باشد به این دلیل که برخی از آن‌ها طی دهه‌های اخیر توسط نوازندگان و مقام‌دان‌ها و مقام خوان‌ها ساخته و پرداخته شده‌اند.

لازم به ذکر است که مقام‌های مجازی به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند. دسته اول آن‌هایی که داری قدمت تاریخی هستند. گروه دوم به آثاری تعلق دارد که توسط نوازندگان طی صد سال گذشته ساخته شده‌اند و معمولا در جم خانه‌ها و خانقاه‌ها هم اجرا می‌شوند. به همین دلیل این نوع مقام‌ها را آثار «خانقاهی» نیز می‌نامند. دسته سوم مربوط به قطعاتی است که جزو مقام‌های اصلی تنبور به حساب نمی‌آیند.

«جلوشاهی»، «بایه بایه»، «سوار سوار»، «خان امیری»، «جنگ ره» و «سماع» برخی از مقام‌های مجازی هستند.

مقام «جلوشاهی» و دلایل اهمیت آن

در میان مقام‌های مجازی «جلو شاهی» یکی از زیباترین هاست. ریتم و لحن حماسی این مقام باعث شده در مقاطع مختلف، نوازندگان مختلفی به اجرای آن بپردازند و گاه روایات جدیدتری را در نوع نواختن آن لحاظ کنند.

اما «جلوشاهی» که جزو مقام‌های مجازی است به چه معناست و در چه مواقعی اجرا می‌شود؟ یکی از دلایل مورد توجه بودن مقام «جلوشاهی» نشاط و سروری است که در بطن اثر وجود دارد. این مقام زیبا همواره در اعیاد بزرگ آیینی و مذهبی اجرا می‌شود. مقام مذکور در واقع یکی از قطعاتی است که قبلا با ساز سرنا و همراهی دهل اجرا می‌شده و بعدها توسط نوازندگان و اساتید برای اجرا با تنبور تنظیم شده است. در گذشته رسم بر این بوده که میزبان این مقام را در استقبال از بزرگان به قصد خوش آمد گویی اجرا می‌کرده. عنوان جلوشاهی نیز همانطور که از نامش پیداست از همین معنا (اجرا و نواختن و خواندن مقابل شاه یا هر بزرگ دیگر) برداشت شده است.

اساتید و هنرمندان مطرح خطه کرمانشاه

منطقه کرمانشاه و دو حوزه صحنه و گوران تا به امروز بزرگانی بسیاری را به خود دیده اس؛ افرادی که هرکدام به نوبه خود در مانایی و ارتقا موسیقی مقامی سهم به سزایی داشته‌اند. از اساتید و هنرمندان دو منطقه صحنه و گوران می‌توان افراد ذیل اشاره کرد: به درویش امیر حیاتی، عابدین خادمی، سید‌امرالله شاه ابراهیمی، سید ایاز قزوینه‌ای، طاهر یارویسی، عبدالرضا بابایی، سید مرتضی شریفیان، جهانگیر ذوالنوری، میرفرساد ملک‌نیا، رامین کاکاوند، سید ادیب شاه‌ابراهیمی، سید قدمیار حسینی، سیدوحید شاه‌ابراهیمی، سیدنصرالدین خاموشی، علی‌اکبر مرادی، حیدر کاکی، سیدخلیل عالی نژاد، فرید الهامی، کیخسرو پورناظری، شهرام ناظری، گل نظر عزیزی، مظفر برنجی، سهراب پورناظری، ، سید احمد حسینی، علیرضا فیض بشی‌پور، علی کمالی.

چند اجرای متفاوت از مقام «جلوشاهی»

اجرای «جلوشاهی» توسط گروه باباطاهر؛

 

[آناشید]

قمصری در قالب پروژه «تار ایرانی» تا کنون به شهرهایی مانند قزوین، تهران، شیراز، تبریز، اردبیل، کردستان، کرمانشاه، ایلام، خرم‌آباد، بروجرد، سنندج، صحنه، کنگاور، قوچان، مشهد، خوزستان، نیشابور، توس و بجنورد سفر کرده است.

این نوازنده و آهنگساز موسیقی ایرانی نگاهی ویژه به موسیقی مناطق مختلف ایران داشته و آثاری که برای اجرا انتخاب می‌کند، معمولا براساس ملودی‌های معروفِ همان منطقه است.

تازه‌ترین ویدیوی منتشر شده از «تار ایرانی» ‌ مربوط به اجرای تربت جام است. در این اجرا عزیز تنها هنرمند پیشکسوت موسیقی خراسان همراه با گروه دوتارنوازانش در کنار علی قمصری حضور دارند. همچنین خواننده این آهنگ استاد عبدالله امینی است. شعر این آهنگ هم از سروده‌های مولانا است.

در نوشته‌ علی قمصری درباره اجرا در تربت جام آمده است:

«در تربت جام به سختی می‌توان کسی را یافت که با نواختن دوتار آشنا نباشد.

فرض کنید، یک ساز، پرده‌هایش را بر تمام ارکان زندگی اهالی یک شهر گره زده باشد و دو سیم، همه‌ی فراز و فرود زیستشان را به زبان موسیقی ترجمه ‌کند. وقتی همه دوتار می‌نوازند، نوعی یکرنگی و اتحاد بینشان قوام پیدا می‌کند که اتفاقا اصراری بر فریاد کردنش ندارند. تار هم در آنجا تبدیل به دوتار شد. چرا که رسم موسیقیایی می‌گوید برای میزبان شدن ابتدا باید مهمان بودن را بلد باشی.

مردم در این شهر، با دوتار بیعتی دیرینه دارند و صد البته دوتار برایشان تنها یک ساز نیست. آداب، فرهنگ و آئین زندگی است. موسیقی مقامی تربت جام کاملا با موسیقی شمال و غرب خراسان متفاوت است ‌و اسلوب و قواعد خاص خود را دارد.»

 

[آناشید]

بودجه برای همکاری با سلبریتی‌ها نداریم/جوانان کی به میدان بیایند؟​

مدیر امور موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران ضمن ارائه توضیحاتی درباره انتقادات وارد شده به مجموعه تحت نظر خود در حوزه موسیقی به طرح چند نکته مهم پرداخت.
-گروه هنر-علیرضا سعیدی: گرچه مدیریت یکپارچه در حوزه موسیقی به دلیل تعدد نهادهای فرهنگی هنری با کارکردها و اولویت‌های متفاوت تقریباً امری محال و ناممکن در کشور است، اما مدیریت تفکیک شده همین مجموعه‌ها و نهادها نیز با توجه به خاستگاه و سرفصل‌های مهم هر سازمان امری سخت و دشوار است که می‌بایست متناسب با جامعه هدف و مخاطب آن مجموعه مورد بررسی و قضاوت قرار گیرد، شرایطی که آن هم به دلیل وضعیت سیاسی کشور دائم دچار نوسان است و ماجرای مدیریت این گونه نهادها را پیچیده‌تر از هر زمان دیگری می‌کند.
در این شرایط آنچه می‌تواند مورد توجه یک مدیر میانی در سازمان‌های مرتبط با حوزه فرهنگ و هنر قرار گیرد، اولاً توجه به مبانی مدیریتی عرصه فرهنگ و هنر در این عرصه بر اساس الگوهای مدیریتی نظام جمهوری اسلامی و دوماً توجه به جامعه هدف و مخاطبی است که می‌بایست با خلاقیت‌های فردی یک مدیر در عرصه مدیریت فرهنگی برایش برنامه‌ریزی شود؛ چارچوبی به شدت استراتژیک و مهم که ای‌کاش روزی روزگاری شرایط علمی و پژوهشی ارزیابی و قضاوت آن بابت عملکرد مدیرانش و ارائه گزارش‌های مبتنی بر رضایت‌مندی یا عدم رضایت‌مندی مخاطبان و فعالانش بتواند دورنمای درستی از آنچه تاکنون در مجموعه‌های فرهنگی هنری مرتبط با نهادهای دولتی صورت گرفته، ترسیم کند.
امور موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران نیز یکی از همین نهادهاست که طی سال‌های گذشته که مدیریت آن با تغییر و تحولات عجیب و غریبی مواجه شده و روی منحنی بالا و پایینی از نوع عملکرد حرکت کرده که هر دیدگاه کارشناسانه‌ای چه در جناح اصولگرا و چه در جناح اصلاح طلب نظرات متفاوتی روی آن دارند. نظراتی که بعضاً در بخش‌های بالا دستی حوزه مدیریت فرهنگی کشور نیز تعمیم پیدا کرده و موجب ظهور و بروز شرایطی شده که مدیریت در این مجموعه را با نوسانات زیادی مواجه ساخته است.
امیرحسین سمیعی مدیر امور موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران که در بخش اول گفتگوی خود به بیان برخی از فعالیت‌های صورت گرفته در مجموعه تحت مدیریت خود طی ماه‌های گذشته پرداخت و در بخش‌های مختلف گفتگو به برخی از شبهات و حاشیه‌های این نهاد درباره برگزاری کنسرت‌های آنلاین و موارد مشابه پاسخ داد.
آنچه می‌خوانید بخش پایانی
با امیرحسین سمیعی مدیر امور موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران است که در آن به نکاتی از جمله موضوع آموزش موسیقی و کیفیت آن در فرهنگسراها و دیگر مطالب مرتبط با این مجموعه پرداخته است.

 

[آناشید]

ساسی گرفته شوددر این راستا و برای اینکه بتوانم به پرسش شما پاسخ لازم را بدهم، می‌توانم به این نکته اشاره کنم که ما مشغول طراحی یک برنامه بسیار دقیق آموزش موسیقی هستیم که در چارچوب آن قرار است به منظور ارتقای سطح آموزشی کارگاه‌ها از مدرسان موسیقی که با سازمان همکاری می‌کنند، آزمون‌های اساسی گرفته شود. پس شما مطمئن باشید که برنامه اصلی ما این است که مبحث آموزش را کاملاً زیر نظر داشته و اختلاف کیفیت آموزشی که در مناطق مختلف را به صفر برسانیم تا همه هنرجویان در هر منطقه‌ای از تهران که حضور دارند با یک کیفیت آموزشی قابل قبول در حوزه مورد نظر خود مشغول فراگیری شوند.

به اعتقاد من اگر چه این روزها شرایط موسیقی به دلیل کرونا اصلاً در وضعیت خوبی قرار ندارد، اما همین تعطیلی‌ها و شرایط می‌تواند فرصت خوبی برای بازیابی و برنامه‌ریزی دوباره در جهت ارتقا فعالیت‌ها باشد. من در رابطه با بحث آموزش این وعده را می‌دهم که اگر شرایط پاندمی کرونا اجازه بدهد طی ماه‌های آینده با یک برنامه اساسی، مشکلات آموزشی را برطرف خواهیم کرد.

* در همین ماجرای حضور موسیقی در فرهنگسراها یک بخش مغفول مانده دیگر وجود دارد و آن برگزاری کنسرت هاست که با توجه به ظرفیت فرهنگی هر فرهنگسرا می‌تواند در طول هفته میزبان اجرای برنامه‌های مختلف حوزه موسیقی در همه گونه‌ها با بلیت‌های ارزان قیمت باشد، کما اینکه حتی می‌توان برای هر فرهنگسرا هویت مستقل موسیقایی را تعریف کرد که به تناسب این هویت موسیقایی در آن اجرای برنامه داشته باشند. تا هم فضای مطلوبی برای شنیدن موسیقی خوب به وجود بیاید و هم گروه‌ها و هنرمندان بیشتری داشته باشند تا به واسطه همین اجرا بخشی از درآمدهای اقصادی خود از طریق موسیقی را با حمایت سازمان پوشش دهند.

 

[آناشید]

۱۱ مرداد ۱۴۰۰،‏ ۹:۳۲

در ژانر موسیقی تلفیقی؛​

نوای «دایره» شنیدنی شد/ انتشار بداهه‌های خلق شده در یک لحظه!​

آلبوم «دایره» با هنرمندی سروش پور گودرزی و هومن پیمان در ژانر موسیقی تلفیقی طی روزهای اخیر در دسترس مخاطبان قرار گرفت.
، «دایره» عنوان یکی از تازه‌ترین آلبوم‌های موسیقی است که طی روزهای گذشته با هنرمندی سروش پورگودرزی و هومن پیمان پیش روی شنوندگان قرار گرفت.
«دایره»، «آن سو»، «آوا»، «روزی با جز»، «هرج و مرج»، «زیبایی از آن اوست»، «سرانجام» عنوان آثاری هستند که در این آلبوم گنجانده شده‌اند.

در توضیح این آلبوم آمده است: «این اثر بداهه‌هایی است که در لحظه به ذهن آهنگساز متبادر شده و به صورت موسیقی تلفیقی از سازهای اصیل ایرانی و موسیقی الکترونیک تهیه و خدمت هنردوستان گرامی تقدیم شده است. باشد که علی رغم برخی کاستی‌ها مقبول نظر عزیزان واقع شود»

 

[آناشید]

به نقل از روابط جشنواره موسیقی «امیرجاهد»، سومین دوره جشنواره سراسری موسیقی امیرجاهد به همت خانه موزه دکتر محمد معین و استاد محمدعلی امیرجاهد با مشارکت خانه موسیقی ایران، شهرداری تهران و یک موسسه فرهنگی روز های پنجشنبه، جمعه و شنبه، ۷ تا ۹مردادماه ۱۴۰۰ برگزار شد.

مهدی مساح بیدگلی دبیر اجرایی جشنواره درباره روند اجرایی این جشنواره گفت: فراخوان سومین جشنواره سراسری موسیقی امیرجاهد، اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ منتشر شد و با توجه به شیوع ویروس کرونا و به تعویق افتادن همه برنامه های فرهنگی و هنری این فراخوان حدود یک سال و تا پایان زمستان ۱۳۹۹ تمدید شد و علاقمندان قادر به ثبت نام و ارسال آثار خود طبق آیین نامه بودند.

وی افزود: این جشنواره در سه بخش موسیقی ایرانی (دونوازی، گروه نوازی)، موسیقی کلاسیک (دونوازی، گروه نوازی) و پژوهش در زمینه موسیقی شهری برگزار شد و افراد متقاضی و گروه های موسیقی با توجه به رده سنی و سوابق هنری در آن شرکت کردند. بررسی آثار ارسالی در خرداد صورت گرفت و نتایج اولیه نیز به اطلاع شرکت کنندگان رسید.

دبیر اجرایی جشنواره موسیقی امیرجاهد گفت: با توجه به محدودیت های کرونایی و منع تردد بین شهری طبق نظر شورای سیاستگذاری جشنواره، تصمیم برآن شد تا پذیرفته شدگان شهرستان ها به صورت آنلاین و پذیرفته شدگان تهرانی با انتخاب خود در یکی از ۲ شیوه آنلاین و حضوری (با رعایت کامل پروتکل های بهداشتی) وارد رقابت شوند. بنابراین از ۷ تا ۹ مرداد متقاضیان با ۲ شیوه اجرای آنلاین و اجرای حضوری در محوطه حیاط خانه موزه دکتر معین و استاد امیرجاهد با رعایت تمامی پروتکل های بهداشتی و با حضور حداقلی افراد به رقابت پرداختند.

بیدگلی در پایان اظهار کرد: هیات داوران این دوره از جشنواره موسیقی امیرجاهد استادان و هنرمندان گرامی محمد اسماعیلی، وارطان ساهاکیان، آذر هاشمی، علی تحریری و بابک بنی حسینی بودند. این در حالی است که اسامی برگزیدگان روز پنجشنبه ۱۴ مرداد ماه اطلاع رسانی می شود اما با توجه به قرمز بودن وضعیت کرونایی شهر تهران زمان مراسم اختتامیه سومین دوره جشنواره سراسری موسیقی امیرجاهد مشخص نیست و به محض ایجاد شرایط پایدار اطلاعات این مراسم اعلام می شود.

 

[آناشید]

نت‌نویسی» در ایران متخصص ندارد/ برخی ناشران افراد ناشناس را استثمار می‌کنند/ برخی رسم‌الخط جهانی «نت‌نگاری» را تحریف می‌کنند​

کاوه کشاورز می‌گوید: برخی افراد برای تعدادی از تکنیک‌ها تعاریف جدید ارائه کرده‌اند که به کل اشتباه و به گونه‌ای تحریف رسم‌الخط جهانی است. نوازنده، مولف یا آهنگ‌ساز اجازه ندارد تعاریف استاندارد یا مفهوم نشانه‌های آنها را تغییر دهد یا مواردی را به آنها بیافزاید.

به گزارش خبرنگار ایلنا، حبیب‌الله بدیعی، اسدالله ملک، ابوالحسن صبا، علی تجویدی و علی‌اصغر بهاری بزرگانی هستند که در شیوه نوازندگی ویلون ایرانی تبحر داشته‌اند و به مدد وجود آنهاست که حال ردیف‌هایی برای ویلون ایرانی وجود دارد. با وجود خلق آثار ماندگار و اثبات اینکه ویلون در موسیقی ایرانی جایگاه با اهمیتی دارد، اما از سال‌های پس از انقلاب، هرچه گذشته شیوه نوازندگی ایرانی ویلون همواره کم‌تر و کمتر مورد توجه قرار گرفته و حال می‌توان گفت ویلون ایرانی در ارکسترهای موسیقی ایرانی هیچ جایگاهی ندارد. یکی از این کاستی‌ها هم به عدم وجود منابع مکتوب آموزشی با موضوع ساز ویلون بازمی‌گردد. معضلی که اغلب سازها با آن مواجهند و طی سال‌های اخیر تاحدودی مرتفع شده است. اما ضعف بزرگتری که همواره وجود داشته و کمتر به مورد توجه قرار گرفته عدم اشراف اهالی موسیقی کشور بر مقوله نت نویسی است. آثار مکتوب بسیاری را می‌توان سراغ داشت که با وجود نقطه قوت‌های بسیار در زمینه نت نویسی دچار اشکلات و ابهامات عدیده‌اند و این را صرفا افرادی متوجه می‌شوند که موسیقی را بر اساس قواعد نوشتاری آموخته‌اند. متاسفانه مسئولان مربوطه در وزارت ارشاد و آنها که کتاب‌ها را پیش از نشر تایید می‌کنند از دانش کافی در اینباره برخوردار نیستند و نتیجه اینکه سالانه کتب پرنقص بسیاری در ویترین کتابفروشی‌ها قرار می‌گیرد و توسط هنرجویان و اهالی موسیقی خریداری می‌شود.

کاوه کشاورز فارغ‌التحصیل پزشکی (نوازنده ویلون، مولف و مدرس موسیقی) یکی از افرادی است که در زمینه تالیف و نشر آثار آموزشی و پژوهشی فعالیت‌های جدی دارد. او که از محضر بزرگانی چون علی تجویدی، حسین دهلوی، هوشنگ استوار، کامبیز روشن روان، سیاوش صاحب‌نسق و احمد پژمان بهره برده ضمن انتشار چند اثر آموزشی دغدغه آن را دارد تا به واسطه انتشار مقالات و ارائه طرح‌های مبتکرانه وضعیت نابسامان نت نویسی را در حد وسع خود سر و سامان بخشد. او درباره فعالیت‌ها و جزییات پرداختنش به مقوله نت نویسی در موسیقی ایرانی با ایلنا گفتگو کرد.

باتوجه به اینکه پژوهش و تحقیق و تالیف یکی از کارهای جدی شما طی چند سال اخیر بوده و نیز با توجه به اینکه ساکن استان فارس هستید و معمولا مناطق غیرپایتخت نشین نسبت به مرکز از امکانات و تسهیلات کمتری برخوردارند،‌ درباره این موضوع توضیح دهید که در یک‌سال و نیم گذشته فعالیت‌های شما چطور ادامه یافته است؟

در این دوره به‌ویژه کرونایی به لحاظ درآمدزایی از راه موسیقی ارتزاق نکرده‌ام. یکی از موضوعاتی که در این دوران به آن پرداخته‌ام پژوهش درباره مقوله نگارش و نت‌نویسی است. این اثر باید قبلا منتشر می‌شد اما به دلایلی این اتفاق تاکنون رخ نداده، اما تصمیمم برای به سرانجام رساندن آن بسیار جدی است. طی این مدت دو اثر نیز از من در کشور آمریکا ضبط و منتشر شده است.

البته تصور کنید که من به عنوان نویسنده، مولف یا مترجم زمان زیادی را برای به تهیه، آماده سازی و به سرانجام رساندن یک اثر و انتشار آن صرف کرده‌ام، صرف نظر از هزینه خرید و ارسال آثار اوریژینال آن هم دراین شرایط نابسامان اقتصادی با ارزهای گران و بدون هیچ حمایت دولتی یا خصوصی. قاعدتا تغییر آن کتاب‌ها به فرمت چاپی که در ایران مرسوم است، دقت و وسواس زیادی می‌طلبد. یعنی آن آثار باید خیلی دقیق اسکن، ترجمه و صفحه‌آرایی شوند. حال شما حساب کنید من بیش از یازده کتاب را برای نشر آماده کرده‌ام و این کار صرف نظر از هزینه‌های مرسوم، زمان بسیار زیادی از من گرفته است که می‌توانسته صرف فعالیت‌های اقتصادی دیگر شود.

برای چاپ یک اثر هم روند به گونه‌ای است که یا باید خودم این کار را انجام دهم یا از طریق یک ناشر اقدام کنم. ناشران بزرگ اگر مرا نشناسند به سختی تن به این کار می‌دهند یا با پیشنهاد مالی بسیار غیر منصفانه و شاید بهتر بگویم استثمارگونه! حتی اگر مرا بشناسند نیز سود خودشان در اولویت است. بنابراین آن‌چه برای ترجمه، تالیف و نشر پرداخت می‌شود آنقدر مختصر است که حتی می‌توانم بگویم درصد بسیار کمی از مبالغ و زمان هزینه شده را جبران نمی‌کند. موضوع مهمتر این‌که ناشران بزرگ و شناخته شده خودشان پخش‌کننده هم هستند و خیلی خوب کتاب را پخش می‌کنند که این موضوع به خودی خود یکی از مزیت‌های آنهاست. اما نویسنده و مولف و مترجم از عایدی به دست آمده از پخش درست و گسترده نیز سهمی نخواهد داشت.

جالب اینکه برخی انتشارات گاه تجدید چاپ آثار را به نویسنده و مولف اطلاع نمی‌دهند!

بلی، اما عکس آن‌چه که گفتید نیز وجود دارد و برای خودم رخ داده است. مثلا درخواست کرده‌ام که فلان کتاب که به دلیل این‌که مورد استقبال قرار گرفته و نایاب شده، تجدید چاپ شود، اما ناشر به هر دلیلی نخواسته یا نتوانسته که این کار را انجام دهد. این اتفاق برای دو عنوان از کتاب‌های مهم من افتاده و حال دوباره دارم سعی می‌کنم خواسته‌ام را در جهت چاپ دوباره آنها از طریق دیگری به جایی برسانم.

آن آثار مهم کدام ها بوده‌اند؟

کتابی دارم با نام «تو یک ستاره‌ای». این اثر در حقیقت کتاب بوده با نام «وَیولین استار» که جلد یک و دو و سه داشته و من آنها را یکی کرده‌ام. موضوع این اثر ظاهرا درباره مرحله آغازین ویلون‌نوازی به ویژه برای بچه‌هاست. این اثر بر اساس اصول آموزش نوین و دانش رپرتوار طراحی شده و به نظرم در نوع خود شاهکار است. نقاشی‌های زیبا و درس‌های جامع و دقیقی دارد، ضمن این‌که فایل‌های صوتی هم با بهترین کیفیت ممکن ضمیمه آن شده است. با وجود این اثر، هنرجو از همان روز اول که ویولن به دست می‌گیرد انگار در ارکستر و همراه با موسیقی می‌نوازد. او طی این روند با اصول نوازندگی آشنا می‌شود و از همان ابتدا در جریان موسیقی قرار می‌گیرد که در نوع خود اتفاقی نو و جدید است. اینکه می‌گویم از همان روز اول، واقعیت است و اغراقی در این‌باره وجود ندارد. تصور کنید که هنرجو جلسه اول یا دوم یک "موزت" از باخ را با همراهی ارکستر اجرا می‌کند، جالب نیست؟

آیا کتاب «تو یک ستاره‌ای» در تهران منتشر شده است؟

خیر. من برای چاپ این اثر با نشر «مانوش» در کرمان وارد تعامل شدم و در آغاز همکاری به بهترین شکل پیش رفت و اثر چاپ شد. البته آثار دیگرم نیز به واسطه همکاری با همین انتشارات، به چاپ رسیده‌اند.

انتشارات با چاپ دوباره اثر موافقت نکرد؟

در نهایت امکان تجدید چاپ کتاب «تو یک ستاره ای» برای انتشارات مذکور وجود نداشت؛‌ در حالی که آن را پنج نوبت تجدید چاپ کرده بود. ناشر محترم به دلایلی چاپ ششم را نتوانست انجام دهد. به هرحال چنین مشکلاتی وجود دارد. من هم شخصا امکان چاپش را نداشتم و بعد هم به قضیه کرونا برخورد کردیم. در نتیجه دوست عزیزم مدیر انتشارات «مانوش» حاضر شد این کار را به ناشر دیگری در تهران واگذار کند و آنها اثر را منتشر کنند و این اتفاق هم افتاد، البته منظورم انتقال به ناشر جدید است، نه چاپ.

با وجود دشواری‌هایی که می‌گویید چرا بر تجدید چاپ کتاب تاکید دارید؟

کتاب «تو یک ستاره‌ای» به دلیل استقبال بسیار، نایاب شده است. طی این مدت (بین چاپ پنجم و ششم کتاب) از معلمان آموزشگاه‌ها در شبکه‌های اجتماعی خواستیم کتاب را کپی نکنند و به صورت جزوه در اختیار هنرجویان قرار ندهند! گر چه با اجازه از ناشر کتاب را با هزینه‌های خیلی زیاد به صورت دیجیتال چاپ کردیم تا لااقل کسی جز خودمان چنین کاری نکند. با این وجود برخی از موسسات، کتابفروشی‌ها و معلمان به کپی اثر پرداختند. این‌گونه رفتارها اخلاقی نیست و مشکل‌ساز است.

ریشه چنین معضلی به عدم وجود قانونی در رابطه با کپی رایت برمی‌گردد.

به هرحال مشکل رخ داده، از طرف ما قابل پیگیری نبود و همان‌طور که گفتم با هماهنگی‌های صورت گرفته با ناشری دیگر در تهران قرارداد نوشتیم و قرار شد که کارهای مربوطه انجام شود تا کتاب به مرحله چاپ برسد، اما حدود یک سال گذشته و این اتفاق نیفتاده است. همین دو ماه پیش بود که دلایل این وقفه را پیگیری کردم و گفتم این‌طور که نمی شود. کتاب «تو یک ستاره ای» اثری پرفروش است و همه منتظر چاپ جدید آن هستند. شما فکر کنید این کتاب فقط در شیراز به صورت جدی پخش شد و به چاپ ششم رسید و اگر این اثر پخش بهتری داشت و مثلا در تهران چاپ می شد، مطمئنا می‌توانست فروش بسیار بیشتری داشته باشد.

چرا از اول کتاب را در تهران چاپ نکردید و در نهایت چه سرنوشتی پیدا کرد؟

در تهران چاپ نکردم چون تهران تهران است دیگر، چه بگویم! موضوع جالب این است که برای چاپ اخیر (ششم) در تهران به کتاب مجوز نداند. کتاب مورد خاصی ندارد و حاوی نقاشی‌های جالب و با مزه است. مسئولان مربوطه خواسته بودند کلماتی مانند عروسی و رقص از کتاب حذف شوند. کتاب صد و هشت درس دارد که مثلا در برخی از آنها واژه‌هایی چون رقص آمده است. مثلا نام قطعه‌ای «آهنگ رقص» یا «عروسی» است. گفتند این کلمات را بردارید تا کتاب مجوز بگیرد! در نهایت خواهش کردم اثر را به خودم برگرداند و این اتفاق افتاده و حال مشغول اقدامات لازم در شیراز هستم. مدراک لازم در سایت مربوطه بارگذاری شده و امیدوارم مشکلی رخ ندهد و در صورت موافقت، پس از دوسال نایاب بودن کتاب چاپ می‌شود. این را هم بگویم همان‌طور که به ممیزی و حذف بخش‌هایی از کتاب در تهران تن ندادم، در شیراز هم اگر مخالفت‌ها و حذفیاتی وجود داشته باشد به چاپ اثر مبادرت نمی‌کنم. اگر این‌طور باشد ترجیح می‌دهم شخصا اثر را به صورت دستی منتشر کنم یا آن را در اینترنت به فروش برسانم.

یکی از موضوعات مهمی که مورد بی‌توجهی برخی اساتید و هنرمندان قرار گفته نت‌نویسی در موسیقی ایرانی است که متاسفانه همچنان مغفول است. این در حالی است که شما همواره برای رفع نواقص موجود در نت‌نویسی کتاب‌ها تلاش کرده‌اید و برخی از آثار زنده‌یاد علی تجویدی به کوشش شما تالیف شده. چه شد که به مقوله دشوار نت‌نگاری در موسیقی علاقمند شدید؟

بیشتر از بیست سال است که در رابطه با موضوع نگارش در موسیقی مشغول پژوهش و نگارش و تالیف هستم. من شاگرد استاد علی تجویدی بوده‌ام و ایشان آن زمان که در قید حیات بودند نگارش و ویرایش کتابشان «آواز دشتی» و بعد، دیگر آثارشان را به من سپرده بودند. روزی به من گفتند با استاد دهلوی (که در آن زمان در زمینه آهنگ‌سازی شاگردشان بودم) صحبت کنم. این در حالی بود که یک بار کتاب «آواز دشتی» را کامل نوشته بودم. زمانی که نزد استاد دهلوی رفتم، ایشان از نگارش اثر ایرادهایی گرفتند. در آن مقطع فقط یک نفر در ایران بود که نگارش نت‌ها را تخصصی انجام می‌داد؛ که البته هنوز هم در این زمینه کسی را نداریم. بعدها هم آن‌طور که آقای دهلوی می‌گفت، وجود کامپیوتر و نگارش‌های کامپیوتری و البته نا آگاهی از اهمیت نگارش، کار ایشان را کساد کرده بود و باعث شده بود به شمال برود و شغل دیگری را برگزیند. به هرحال روزی با استاد عزیزم دهلوی درباره کتاب «آواز دشتی» و جزییاتش بسیار صحبت کردیم و قرار شد که بر اساس روند جدید کتاب را بازنویسی کنم. این رویه دوباره نویسی کمی در چاپ اثر تاخیر ایجاد کرد و باعث شد کتاب پس از درگذشت استاد تجویدی چاپ شود. از همان مقطع به نگارش در موسیقی علاقمند شدم و دنبال کار را گرفتم. چند کتاب رفرنس تهیه کردم و به تحقیق پرداختم.

خروجی تلاش‌هایتان چه بود؟

پس از تهیه کتاب‌های رفرنس و بررسی تحقیق و پژوهش‌های دیگر، ازجمله چندین کتاب درباره سازشناسی و ارکستراسیون، کتابی را ترجمه و نگارش کردم که «فرهنگ بنیادی نگارش موسیقی» نام دارد. این اثر به صورت دیکشنری است و درس‌نامه هم دارد. ایندکس یا فهرست فارسی هم برای آن در نظر گرفتم که در نوع خودش جالب است، به این دلیل که اصل کتاب بر اساس حروف و واژه‌های انگلیسی است و به دیکشنری انگلیسی به فارسی شباهت دارد. بخش فارسی را به این دلیل اضافه کردم تا موزیسین‌هایی که با واژه‌ها و اصطلاحات انگلیسی در موسیقی آشنایی ندارند، راحت‌تر از اثر استفاده کنند و در جستجوها دچار مشکل نشوند. این ترجمه یا معادل‌سازی به دو صورت انجام شده. یعنی هم بر اساس واژه‌های متداول میان موزیسین‌های ایرانی و هم واژه‌های فرهنگستانی.

آیا در حال حاضر اثری مشابه با کتاب «فرهنگ بنیادی موسیقی» در بازار وجود دارد؟

شاید فرد دیگری دوباره آن را ترجمه کرده باشد ولی تا آنجا که اطلاع دارم شبیه به این کتاب، خیر نداریم. در نهایت این اثر به مرحله چاپ رسید و همان سال در کرمان به عنوان «کتاب سال» انتخاب شد.

کتاب «فرهنگ بنیادی موسیقی» برای چه رده‌ای از مخاطبان مناسب است؟

هدفم این بود کتاب «فرهنگ بنیادی موسیقی» به عنوان رفرنس در دانشگاه‌ها مورد استفاده قرار گیرد. آن زمان خودم در دانشگاه آزاد تدریس می‌کردم و طرح درس آن را نیز ارائه کردم. در ادامه چندین سال این اجازه به من داده شد تا اثر را با عنوان درس دیگری تدریس کنم.

چگونه به خلاء واحدی با عنوان نگارش در موسیقی ایرانی پی بردید؟

در زمان تدریس می‌دیدم پایان‌نامه‌های دانشجویان و حتی کتاب‌هایی که توسط استادان بزرگ چاپ شده، در زمینه شیوه نگارش نت‌ها دارای اشکالات و ایرادات بسیاری است که البته هنوز هم چنین مشکلاتی وجود دارد. برای نمونه برخی از کتاب‌های متداول و مهم مانند فلان اتود در رابطه با سازی چون ویولن را دوباره با اشتباهات بسیار، نت‌نویسی و چاپ می‌کنند. این معضل در رابطه با دیگر سازها هم وجود دارد.

چرا دیگر کتاب مهم «فرهنگ بنیادی موسیقی» در دانشگاه تدریس نشد؟

من پس از تغییر مدیریت گروه موسیقی دانشگاه آزاد شیراز علی‌رغم دعوت دوباره، از ادامه همکاری انصراف دادم. یک ترم هم در دانشگاه علمی کاربردی این درس را آموزش دادم و دیگر این روند تکرار نشد. در کل با توجه به سیستم‌های خاصی که در دانشگاه تهران، دانشگاه هنر و دیگر مراکز آموزشی وجود دارد، انگار عده‌ای نمی‌خواهند چنین اتفاقات مثبتی رخ دهد و تداوم داشته باشد. گویا مسئولان مربوطه نمی‌خواهند کسی به حریمشان نزدیک شود و به آن ورود کند. نمی‌دانم واقعا از چه می‌ترسند؟! اما این واقعیتی است که وجود دارد. کلا مقاومت خیلی زیادی از سوی مسئولان و مدیران وجود دارد و کسی هم به این نوع رفتارها توجهی نمی‌کند! هر آن‌چه گفتم کلیت داستان است و مشکلات موجود، بزرگ‌تر،‌ جدی‌تر و بیش از حد تصور است.

کتاب «فرهنگ بنیادی موسیقی» برای اولین بار در چه سالی روانه بازار شد و آیا همچنان چاپ می شود؟

کتاب بار اول سال 1391 توسط انتشارات «مانوش» عرضه شده و فعلا تجدید چاپ نشده و نایاب است. حال می‌گویم چه بهتر که این اتفاق نیفتاده زیرا می‌خواهم کل اثر را به شکل دیگر و بسیار کامل‌تر آماده کنم و بخش‌هایی نیز درباره نگارش نشانه‌های موسیقی ایرانی نیز به آن بیفزایم؛ تا انشالله به عنوان اثری مرجع مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

واضح است که نت‌نویسی اتفاقی تازه در موسیقی نیست. اصولا نت‌نگاری از چه زمانی در ایران مورد توجه قرار گرفته و چه روندی را پیموده است؟

اصل ماجرا این است که مشکلات ما در موسیقی بیش از آن چیزی است که می‌بینیم. بعد از لومر یعنی حدود صد سال پیش استاد علینقی وزیری کتاب‌هایی را برای آموزش سازهایی چون ویولن و تار می‌نویسد و پس از او ابوالحسن صبا و فرامرز پایور ردیف‌های ویلون و سنتور را ارائه می‌کنند و در ادامه، افراد دیگر نیز به انجام چنین کارهایی مبادرت می‌ورزند. بر همین اساس و طی همین روند است که امروز افرادی به نگارش و تالیف ده‌ها کتاب با موضوع آموزش سازهای ایرانی پرداخته‌اند. اغراق نیست اگر بگویم حال بیش از صد کتاب با موضوع موسیقی و آموزش آن در رابطه با هر ساز در بازار موجود دارد. تعداد کمی از آنها توسط استادان قدیمی به رشته تحریر درآمده و نت نگاری شده‌ و به عنوان منابع موسیقی در نظر گرفته شده‌اند، درحالیکه نسل موسیقی‌دانان جدیدتر با همان شیوه نگارشی به ارائه آثاری نو پرداخته‌اند گرچه نشانه‌های تازه‌ای نیز آفریده‌اند. تعدادی از آثار هم بر اساس رسم‌الخط‌های جدید و تازه ابداع شده، تالیف و روانه بازار می‌شوند.

منظورتان از رسم‌الخط‌های جدید، ایجاد عبارات و نشانه‌های به اصطلاح من درآوردی است؟

بله و اتفاقا مشکل دقیقا همین جاست. بی‌شک تعدادی از هنرمندان ما در کار خودشان بهترین هستند و استاد زمانه خویش بوده‌اند و می‌باشند و واقعا هیچ‌کس نمی‌تواند اثرگذاری آنها را منکر بشود؛ اما در مورد مقوله تخصصی نگارش قضیه فرق می‌کند به این دلیل که حتی بزرگان ما نیز در این‌باره آگاهی کامل نداشته‌اند.

حتی برخی می گویند آن زمان که امکاناتی نبوده، آثار را برای نت‌نویسی به کشورهای دیگر می‌فرستاده‌اند! در این حد ضعیف بوده‌ایم.

آن‌چه می‌گویید در مورد پارتیتورها درست است، اما کتاب‌های آموزشی در ایران نوشته می‌شده. صحبت من درباره علائم بی‌شماری است که برخی از موزیسین‌ها ابداع کرده‌اند و هنوز هم این کار را انجام می‌دهند!

به هرحال در این زمینه استانداردهای جهانی وجود دارد که نمی‌توان از آنها عدول کرد.

بله رسم‌الخط اصلی که همه استفاده می‌کنند همان پنج خط حامل مرسوم است و باقی موارد مربوطه نیز بر اساس اصول و قواعد بین‌المللی ایجاد شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما برخی افراد برای تعدادی از تکنیک‌ها تعاریف جدید ارائه کرده‌اند که به کل اشتباه و به گونه‌ای تحریف رسم الخط جهانی است. نوازنده، مولف یا آهنگ‌ساز اجازه ندارد تعاریف استاندارد یا مفهوم نشانه‌های آنها را تغییر دهد یا مواردی را به آنها بیافزاید. مگر اینکه مثلا فرد، تکنیک خاصی را برای یکی از سازها ابداع کند درحالیکه در آیین نگارش بین‌المللی موسیقی هیچ معادلی برای آن وجود نداشته باشد.

ابداعاتی که می گویید در صورت مجاز بودن هم باید به تایید استادان و اهل فن برسد.

بله ابداع در نت‌نگاری کار راحتی نیست و باید قابل درک و نگارش باشد و از همه مهمتر به تایید اساتید فن هم برسد.

این نقص در برخی از نت‌های زینتی که توسط استادان و مولفان ایجاد می‌شود هم وجود دارد. در نهایت این ابداعات شخصی و سلیقه‌ای هنرجویان را در طولانی یا کوتاه مدت، دچار سردرگمی و اشتباه می‌کند.

احتیاج به گذشت زمان نیست و حال نیز این سردرگمی ایجاد شده است. به جرات و بر اساس کتاب‌های متعدد می‌توان گفت، ابداعات شخصی علائم در نت نویسی، به عادتی غلط تبدیل شده و اتفاقی مرسوم است. من مدتهاست روی این مسئله و موارد مربوط به آن کار می‌کنم اما طی شش، هفت ماه گذشته با موردی مواجه شدم که باعث شد با تمرکز و جدیت بیشتر به مقوله نگارش در موسیقی ایرانی بپردازم. ماجرا از این قرار بود که همکاری از خطه جنوب به واسطه یکی از دوستان به من معرفی شدند. این فرد در حال نوشتن کتابی با موضوع آموزش ساز سه‌تار بوند و از من خواستند که نت‌نویسی‌ کتابشان را انجام دهم. من از ایشان خواستم دست نوشته‌ها را در اختیارم قرار دهند. پس از مطالعه دیدم که آن دست نوشته‌ها با همان ایرادات نگارشی مشابه در آثار دیگران نگاشته شده‌اند؛ به اضافه اینکه تعدادی نشانه نیز خودشان ابداع کرده‌اند! احتمالا نشانه‎‌های موجود پاسخ گوی انتظارات ایشان نبوده، لذا خودشان به طراحی علائم پرداخته‌اند. این موضوع باعث شد به طور جدی‌تر احساس خطر کنم.

برای رفع بخش‌هایی از معضلات موجود چه تمهیداتی را پیشنهاد می کنید؟

تاکید می‌کنم انجام هر کار درستی تخصص می‌خواهد و هرکس باید کار خودش را انجام دهد. من آهنگساز و پژوهشگر آموزش موسیقی هستم و زمانی که اثری می‌نویسم باید مثلا نت‌نویسی آن را به فردی متخصص واگذار کنم، نه اینکه خودم آن را انجام دهم! یک آهنگ‌ساز می‌تواند برای خودش بنویسد و اجرا کند، اما نمی‌تواند بگوید خودم می‌سازم، خودم می‌نویسم! همه سازها را هم خودم می‌نوازم و تنظیم و صدابرداری را هم خودم انجام می‌دهم و احتمالا خودم هم می‌خوانم.

به عنوان آخرین سوال از فعالیت‌های اخیرتان بگویید.

مسئله این‌جاست که بیش از این نمی‌توانم به تنهایی کار کنم. نگارش و تالیف کتاب چاپ شده قبلی زمان و توان بسیاری از من گرفته است. به نظر می‌رسد دست اندر‌کاران (چه در شهرستان‌ها، چه در پایتخت) یا نمی‌دانند که چه در حوزه فرهنگ و هنر کشورشان می‌گذرد، که وای بر جامعه‌ای که مسئولین فرهنگی هنری آن از وضعیت هنروران و فرهنگ‌وران خود بی‌خبرند، یا اینکه نمی‌خواهند که بدانند! در هر حال وای به حال و روز فرهنگمان

 

[آناشید]

محمد عمر پونه، از هنرمندان دوتار نوازی و برادر استاد عثمان محمد پرست، هنرمند چیره دست موسیقی مقامی درگذشت.

شمس الله پونه فرزند ارشد مرحوم محمدعمر پونه با تایید این خبر اظهار کرد: پدرم سال‌ها در حوزه فولکلور خراسان به ویژه دوتار نوازی فعالیت داشت.

محمد عمر پونه برادر عثمان محمدپرست امروز بر اثر بیماری درگذشت.

عثمان محمد پرست پیشتر فرزند ارشدش احمد محمدپرست را در خرداد ماه سال جاری از دست داد و امروز نیز برادر وی مرحوم محمد عمر پونه در ۹۰ سالگی درگذشت.

آیین تشییع و تدفین این هنرمند خوافی عصر امروز در آرمستان خواجه یار برگزار می‌شود.