همگانی مراحل کار قلمکاری

[MAHRO🌔]

بسمه تعالی
​

قلمکارسازان بعد از تهیه رنگ‌های لازم که به‌طور عمده شامل پنج رنگ سیاه، قرمز، آبی، سبز و زرد و گاه قهوه‌ای است ابتدا پارچه‌هایی را که باید نقش مورد نظر صنعتگر بر روی آن‌ها چاپ شود به مدت پنج روز در رودخانه قرار می‌دهند تا هم آهار آن‌ها از بین برود و هم مواد زائدش خارج شود. یکی دیگر از عملیاتی که به‌طور معمول قلمکارسازان قبل از چاپ نقش انجام می‌دهند رنگرزی زمینه نخودی پارچه است که با پوست انار رنگرزی می‌شود. بعد از شستشو نوبت به نقش زنی پارچه می‌رسد و صنعتگر با کمک قالب‌های چوبی که هر کدام نشان از یک رنگ دارد به چاپ نقوش مختلف بر روی پارچه می‌پردازد. بعد از نقش زدن با رنگ‌های مشکی و قرمز پارچه را به رودخانه برده و مدت ۲ تا ۳ ساعت در آب روان می‌شویند تا رنگ‌های اضافی خارج شود. سپس خشکانده و آمادهٔ تثبیت رنگ می‌کنند شیوهٔ تثبیت رنگ به این صورت است که ابتدا پاتیلی را پر از آّب کرده و با حرارت دادن آب داخل آن را به مرحله جوش می‌رسانند. سپس مقداری حدود ۱۲ کیلوگرم پوست انار ساییده شده را به آن افزوده و بعد مغز روناس را برای تثبیت اضافه می‌کنند و می‌جوشانند تا رنگ‌ها تثبیت شود و بعد از خشکاندن در هوای آزاد برای مراحل منگوله زنی یا ریشه تابی روی آن‌ها اعمال می‌شود و سپس آمادهٔ ارائه به بازار می‌شود.

عملیات مهم قلمکارسازی گازری یا شستن پارچه است. در گازری یا شستن منظور و هدف از بین بردن آهار و مواد زائد است که نخست پارچه را در زاینده رود می‌شویند و بعد از خشک شدن دوباره در تغارهایی که داخل آن پوسته انار ریخته‌اند پارچه را رنگ می‌کنند تا پارچه زمینه قهوه‌ای روشن و ثابت پیدا کند.

کاربری‌هایی که معمولاً برای پارچه‌های قلمکاری در نظر گرفته می‌شود عبارتند از: رومیزی، روتختی، سفره، سجاده، بقچه، کیف، روسری، دستمال و شال گردن.

هم‌اکنون تنها تولیدکنندهٔ پارچه‌های قلمکاری که به روش سنتی کار با قلم‌مو به تولید محصولات متنوع قلمکاری پرداخته، مجموعهٔ هنر دانش بنیان بی سان (شرکت هنر آفرینان قلمکاری محور) است که از سال ۱۳۹۴ در اصفهان مشغول به فعالیت شد.

مجموعهٔ بی سان (Be sun) با چشم‌انداز «ترفیع جایگاه هنر قلمکاری به مثابه طلای صنایع دستی ایران» به احیاء روش سنتی تولید قلمکاری که به صورت اجرای دستی با قلم مو در دوران صفویه رواج داشته، پرداخته‌است.

​