همگانی تراش و ساخت محصولات از عاج

[MAHRO🌔]

بسمه تعالی
​

از دیرباز عاج فیل به علت قابلیت شکل پذیری و در عین حال مقاومت آن در برابر عوامل خارجی، ماده‌ی مناسبی جهت بروز هنرآفرینی و خلاقیت صنعتگران چيره دست هندی بوده است. از این ماده به ویژه در ساخت تندیس‌های مختلف استفاده می شود. البته در سالهای اخیر به علت وضع مقررات بازدارنده از سوی دولت برای جلوگیری از کشتار بی رویه‌ی فیل ها، مصرف این ماده‌ی اولیه و طبعاً ساخت محصولات آن محدود شده است. در شهرهای مرادآباد و کوتاک این حرفه تا حدودی رواج داشته و از آن اشیاء گوناگونی نظیر قوطی سیگار، قاب عکس، شانه، زیورآلات و مهره‌های شطرنج می سازند. ایالت‌های بنگال و کرالا به علت وجود جنگل‌های دارای فیل، از مراکز عمده‌ی تراش روی عاج با پیشینه ای بس طولانی می باشند. این صنعت در شهرهای کانی پور و حیدرآباد نیز متداول است. در ایالت کرالا به تنهایی بیش از 1200 خانوار معیشت خود را از راه ساخت و تراش محصولات مختلف با استفاده از عاج تأمین می کنند. ضمناً دقت و مهارت صنعتگران این ایالت در کار تراش عاج در سراسر هند بی نظیر است. روی هم رفته صنعت عاج یکی از ارکان اصلی صنایع دستی هند نظیر نقره سازی و ساخت اشیاء مسی و برنجی می باشد که اعتبار زیادی برای این کشور کسب کرده است. عاج که در حقیقت دندان فوقانی فیل بوده و از آن برای بریدن استفاده می کند، به علت گرانی قیمت صرفاً در ساخت اشیاء تزیینی به کار می رود. عمده ترین موارد مصرف آن ساخت دسته‌ی چاقو، دکمه‌های پیانو، قاب عکس، گوی‌های مخصوص بازی بیلیارد، دکمه‌ی لباس، جعبه‌ی جواهرات، النگو، سنجاق سر و نظایر آن می باشد. با توجه به سخت بودن عاج، برای بریدن آن از ارّه استفاده نموده و ضمن برش برای جلوگیری از خرد شدن قطعات، روی قسمتی که تیغه ارّه حرکت می کند آب می پاشند، سپس با کمک سوهان قسمت‌های ناصاف را هموار نموده و بامداد طرح مورد نظر را روی آن منتقل می کنند و به وسیله‌ی قیچی مخصوص قسمتهای زائد را می برند. در این جا مرحله‌ی کنده کاری که سخت ترین مرحله‌ی ساخت می باشد آغاز می گردد. خلاقیت و مهارت معدودی از صنعتگران موجب پدید آمدن یک شاهکار هنری می شود. در پایان، با کاغذ سمباده شیء ساخته شده را پرداخت نموده، و سپس آن را با استفاده از خاک چینی یا کائولن به نرمی می سایند تا شفافیت لازم را حاصل نماید.

در مواردی با استفاده از حمام رنگ، عاج را به رنگ‌های مختلف در می آورند. برای جلوگیری از ترک برداشتن عاج، هنگامی که آن را از محلول جوشان رنگ خارج می سازند، بلافاصله درون آب سرد فرو می برند. به موازات افزایش تعداد جهانگردان خارجی که خریداران عمده‌ی آن می باشند، این حرفه اخیراً در دهلی نیز رایج شده، علاوه بر عاج فیل، از شاخ گاومیش نیز به همان نحو برای ساخت اشیاء مختلف هنری استفاده می شود. اشیاء گوناگونی نظیر جا قلمی، شانه، دسته‌ی عصا و چتر و همچنین دسته‌ی چاقو و خنجر با استفاده از این ماده تولید می گردد. در ایالات بنگال و گجرات از شاخ برای ساخت برخی زیورآلات مانند النگو، گردنبند، گل سینه، دکمه و غیره استفاده می شود. در ایالت میسور جعبه‌های تزیینی از شاخ که روی آنها با قطعات عاج و مس به حالت معرق درآمده تولید می گردد که از زیبایی و شهرت خاصی برخوردار است. در ایالت کرالا متنوع ترین اشیاء با استفاده از شاخ تولید می شود نظیر اشکال مختلف پرندگان مانند لک لک، قو و طاووس و حیواناتی نظیر فیل، شیر، ببر و اسب

و همچنین انواع وسایل رومیزی از قبیل جای تقویم و جا قلمی که روی آنها را کنده کاری می کنند.