مریم میرزاخانی یکی از پر افتخارترین بانوان ایرانی در جهان است، ایشان ریاضی دان نخبه ایرانی و نخستین زن و ریاضیدان برنده جایزه فیلدز و استاد دانشگاه استنفورد جهان بود که متاسفانه در سن 40 سالگی بر اثر سرطان در گذشت. گرچه مریم میرزاخانی نخبه جوان ایرانی خیلی زود این دنیا را ترک کرد اما نام او در تاریخ ریاضیات جاودانه شد و در فهرست دانشمندان بزرگ ریاضی دنیا به چشم می خورد.
مریم میرزاخانی متولد 22 اردیبهشت 1356 (12 مه 1977) در تهران است. پدر مریم میرزاخانی(احمد میرزاخانی) اهل طالقان
استان البرز و مهندس برق و رئیس هیئت مدیره مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد بود. او دارای سه خواهر و برادر بود. والدین مریم میرزاخانی آرزو داشتند فرزندانشان وارد عرصه های با ارزش شوند اما هیچ وقت آن ها را در مورد درس تحت فشار قرار ندادند.
تحصیلات
با اتمام تحصیلات ابتدایی در آزمون ورودی مدارس سمپاد (سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان ) شرکت نمود و وارد دبیرستان فرزانگان تهران شد. میرزاخانی دورهٔ کارشناسی را در دانشگاه صنعتی شریف طی کرد.کسب مدال در المپیاد
مریم میرزاخانی در سال های 1373 و 1374 (سال سوم و چهارم دبیرستان) از دبیرستان فرزانگان تهران موفق به کسب مدال طلای المپیاد ریاضی کشوری شد و او اولین دختری بود که در المپیاد ریاضی ایران طلا گرفت.او در المپیاد جهانی ریاضی هنگ کنگ در سال 1994 با امتیاز 41 از 42 مدال طلای جهانی گرفت و سال بعد، رتبهٔ اول طلای جهانی را در المپیاد جهانی ریاضی کانادا با نمرهٔ کامل به دست آورد.
ورود به دانشگاه هاروارد
میرزاخانی در دوره تحصیل در دانشگاه شریف برای قضیهٔ شُر اثبات ساده ای یافت که در ماهنامهٔ انجمن ریاضی آمریکا چاپ شد. او سپس مریم به دانشگاه هاروارد رفت و در سال 2004 از دانشگاه هاروارد دکترا گرفت.او هنگام تحصیل در دانشگاه هاروارد زمانی که بر سر کلاس های کورتیس مک مولن (از برندگان جایزه فیلدز) حاضر می شد، سوال های زیادی می پرسید و به فارسی یادداشت برداری می کرد.
تدریس در دانشگاه
مریم میرزاخانی پس از گرفتن مدرک دکترا در دانشگاه پرینستون به عنوان استادیار به تدریس مشغول شد. او تا سال 2008 در پرینستون ماند و به درجهٔ استاد تمامی رسید. سپس از اول سپتامبر 2008 در 31 سالگی به عنوان استاد تمام در دانشگاه استنفورد به کار مشغول شد.مدال فیلدز مریم میرزاخانی
در سال 2005 نشریه پاپیولار ساینس آمریکا مریم میرزاخانی را به عنوان یکی از 10 ذهنِ جوان جهان برگزید. در سال 2014 مریم میرزاخانی موفق به دریافت مدال ' فیلدز ' اتحادیه جهانی ریاضیات (IMU) شد. هر چهار سال یک بار در جریان کنگره اتحادیه جهانی ریاضیات مدالی ارزشمند و مهمترین جایزه برای ریاضیدانان در جهان یعنی مدال فیلدز به ریاضیدانان جوان (کمتر از 40 سال) که کار ارزنده ای در ریاضی انجام داده باشند، اهدا می شود.
حل معمایی پیچیده در ریاضیات توسط مریم میرزاخانی
برای محاسبه حجم رمزهای جایگزین فرم های هندسی هذلولی ریاضیدانان مدت های طولانی به دنبال یافتن راه عملی بوده اند و در این میان مریم میرزاخانی جوان در دانشگاه پرینستون نشان داد که با استفاده از ریاضیات شاید بتوان بهترین راه را به سوی دست یافتن به راه حلی روشن در اختیار داشت. تحقیقات مریم میرزاخانی در ریاضی به شاخه های مختلفی از جمله هندسه هذلولوی، هندسه جبری، توپولوژی، سیستم های دینامیکی و نظریه احتمال مرتبط بوده و آن ها را به هم مرتبط و زمینه ساز روش های جدیدی در این شاخه ها شده، از جمله اینکه دیدگاه و اثبات بدیعی از برخی مسائل مطرح ریاضی به دست می دهند. مریم میرزاخانی و همکارانش اثبات با حدسی در حوزه فضاهای زمینه مختلط مسئله حل نشده ریاضیدانان را حل کردند.درگذشت مریم میرزاخانی
مریم میرزاخانی در 23 تیر 1396 در 40 سالگی در بیمارستانی در کالیفرنیا درگذشت. او در سال 1392 به سرطان سینهمبتلا شد و این سرطان به مغز استخوان او سرایت کرد و متاسفانه این بانوی نخبه را به کام مرگ کشاند.روحش شاد