
دکتر محمود حسابی، در سال ۱۹۰۳ میلادی (۱۲۸۱ شمسی) از والدین تفرشی خود در شهر تهران متولد شد. محمود و خانوادهاش در حالی که او تنها چهار سال سن داشت، به سوریه مهاجرت کردند . محمود حسابی در آن سالها، بغیر از تحصیل در مدارس ابتدایی، قرآن و دیوان حافظ را بهصورت کامل حفظ کرده بود.
در زمانی که محمود حسابی وارد دوران راهنمایی شده بود، جنگ اول جهانی در گرفت. بهاجبار محتویات دو سال از تحصیلات راهنمایی را در خانه ادامه داد. در پایان این تحصیلات خانگی و اجباری، محمود حسابی به دانشگاهی آمریکایی رفت و لیسانس ادبیات را در حالی که تنها ۱۷ سال سن داشت، از دانشگاه آمریکاییهای ساکن بیروت گرفت و پس از آن در سن ۱۹ سالگی، مدرک لیسانس زیستشناسی را هم بهدست آورد. بعد از زیستشناسی و ادبیات، دکتر حسابی در رشته مهندسی هم توانست یک مدرک تحصیلی مهم را بهدست بیاورد، بهعنوان «مهندس عمران» کار کند و پول دربیاورد. وی در ادامه رشتههای ستارهشناسی، پزشکی و ریاضیات را دنبال کرد. سپس به «مدرسه عالی برق» کشور فرانسه رفت.
پروفسور حسابی بهدلیل علاقه به علم، در سن ۲۵ سالگی توانست مدرک دکتری(PhD) رشته فیزیک را با نمرهای عالی از دانشگاه سوربون فرانسه بگیرد. در دوران تحصیل در رشته فیزیک از میان ۱۵ هزار دانشجوی مشتاق بهتحصیل در کلاس «آلبرت اینیشتن»، یکی از پنج دانشجوی برگزیده بود که مجوز حضور در کلاس این دانشمند بزرگ را بهدست آورد.
همچنین، پروفسور حسابی یک سال قبل از اینکه تئوری «ذرات افزاینده بینهایت/بینهایت بودن ذرات» را ارائه کند، آلبرت اینیشتن را در دانشگاه پرینستون ملاقات کرد. وی با کمک اینشتین و با تکیه بر تحقیقاتی که انجام داده بود، تئوری بینهایت بودن ذرات را در دانشگاه شیکاگو ارائه کرد.
آلبرت اینشتین در زمان بازگشت بهدانشگاه پرینستون، پروفسور حسابی را بهعنوان جانشین خود انتخاب کرد. پروفسور حسابی تنها دانشجوی ایرانی آلبرت اینشتین محسوب میشود. در کنار علم فیزیک، دکتر حسابی به زبانهای فارسی، آلمانی، فرانسوی، انگلیسی و عربی تسلط و بهفراگیری زبانهای جدید علاقه داشت و در تحقیقات خود از مهارتش در زبانهای یونانی، پهلوی، اوستایی، ترکی و ایتالیایی استفاده میکرد. پرفسور حسابی در سال ۱۹۸۹ میلادی بهعنوان «مرد سال جهان» برگزیده شد.
دکتر حسابی و آلبرت اینشتین
سالهای تحصیل دکتر حسابی بهعنوان دانشجوی رشته فیزیک مصادف بود با دوران طلایی فیزیک نوین. دورانی که طی آن افرادی مثل آلبرت اینشتین، نیلز بور، اروین شرودینگر، ورنر هایزنبرگ و هزاران نام بزرگ دیگر، در کنار هم مشغول گستراندن مرزهای دانش بودند. جای تردیدی نیست که تحصیل زیر نظر چنین اشخاص برجستهای، امثال هایزنبرگ، اینشتین، شرودینگر و بیشتر، تا چهاندازه مورد درخواست و آرزوی دانشجویان آن زمان بوده است.
روحش شاد