نویسندگان * سبک نگارش و لحن داستان *

[AlirixAlirix عضو تأیید شده است.]

هوالکافی



گام چهارم از پروژه‌ی آموزش نویسندگی شامل این موارد می‌باشد که به ترتیب و با ارائه‌ی تمرینات اختصاصی به شما نویسندگان عزیز آموزش داده خواهد شد؛


~ شناخت لحن مناسب برای انواع متن ~
~ تمرین استفاده از صدا و ریتم در نوشتار ~
~ کار روی صحنه‌سازی و توصیف‌ها ~
​

 

[AlirixAlirix عضو تأیید شده است.]

۱. شناخت لحن مناسب برای انواع متن

---

لحن (Tone) در نوشتار به شیوه بیان و نگرش نویسنده نسبت به موضوع، مخاطب و شرایط اشاره دارد. لحن مشخص می‌کند که متن به چه شکل به مخاطب منتقل می‌شود؛ آیا جدی است، طنزآمیز، دوستانه، رسمی، صمیمی یا حتی تهاجمی.




»»اهمیت شناخت لحن:
انتخاب لحن مناسب باعث می‌شود متن به هدف خود برسد و ارتباط موثرتری با مخاطب برقرار کند. مثلاً لحن یک داستان کودکانه با لحن یک مقاله علمی کاملاً متفاوت است.


»»انواع لحن:
بر اساس ژانر و نوع متن، لحن می‌تواند متفاوت باشد؛ مثلاً در داستان‌های تخیلی لحن گاه مرموز و شگفت‌انگیز است، در داستان‌های عاشقانه لحن احساسی و لطیف است، و در متون آموزشی لحن معمولاً رسمی و روشن است.

 

[AlirixAlirix عضو تأیید شده است.]

۲. تمرین استفاده از صدا و ریتم در نوشتار

---

صدا (Voice) و ریتم دو عنصر مهم در سبک نگارش هستند که به داستان شخصیت و انرژی می‌دهند.



»»صدا در نوشتار:
صدای نویسنده یا شخصیت‌ها، نوع خاصی از بیان است که باعث تمایز متن می‌شود. صدا می‌تواند رسمی، محاوره‌ای، طنزآمیز، یا حتی نثر گونه باشد. در داستان‌نویسی، صدای شخصیت‌ها باید مطابق با شخصیت، پیشینه و شرایط آن‌ها شکل بگیرد.



»»ریتم در نوشتار:
به جریان و آهنگ جملات و پاراگراف‌ها گفته می‌شود. ریتم از طریق طول جملات، تنوع ساختار جمله، استفاده از توقف‌ها (نقطه‌گذاری)، و کلمات تأکیدی شکل می‌گیرد. ریتم مناسب باعث می‌شود خواننده با متن همراه شود و حس کند متن «زنده» است.



تمرین ۱:
»» بازنویسی یک جمله کوتاه و بلند برای مشاهده تفاوت ریتم

متن مخفی: مثال برای تمرین۱

جمله کوتاه (ریتم تند و سریع):
«باد می‌وزید. برگ‌ها می‌رقصیدند.»
این جمله‌ها کوتاه و ضرباهنگی تند دارند و حس سرعت و هیجان می‌دهند.



بازنویسی بلند (ریتم آرام‌تر و سنگین‌تر):
«باد با نرمی می‌وزید و برگ‌های خشک پاییزی را که روی زمین افتاده بودند، به آرامی به رقص و حرکت واداشت.»
در اینجا جمله طولانی‌تر است و ریتم آرام‌تر، که حس تأمل و آرامش می‌دهد.

تمرین ۲:
»» خواندن متن بلند با صدای بلند برای احساس ریتم و جریان

متن مخفی: مثال برای تمرین۲

متن کوتاه برای خواندن با صدای بلند:
«باران شروع به باریدن کرد. قطرات آب به آرامی روی پنجره می‌کوبیدند، صدایی نرم و مداوم که ذهن را به آرامش می‌کشاند.»

نکته: وقتی این متن را بلند بخوانید، با مکث‌ها و تأکیدهای مناسب می‌توانید ریتم ملایم و آرامش‌بخش آن را احساس کنید. همین تمرین به شما کمک می‌کند بفهمید کجای متن ریتم تندتر یا کندتری دارد.

تمرین ۳:
»» ایجاد تضاد صوتی بین صداهای مختلف شخصیت‌ها

متن مخفی: مثال برای تمرین۳

مثال دو صدای متفاوت شخصیت‌ها:

صدای شخصیت اول (رسمی و جدی):
«لطفاً همه مدارک را آماده کنید و جلسه را به موقع شروع خواهیم کرد.»

صدای شخصیت دوم (محاوره‌ای و شوخ):
«آره خب، همیشه که نباید همه چیز رسمی باشه! بذار یه کمی راحت‌تر باشیم!»

اینجا تفاوت لحن و صدای دو شخصیت به خوبی مشخص است و به خواننده کمک می‌کند شخصیت‌ها را بهتر درک کند.

 

[AlirixAlirix عضو تأیید شده است.]

۳. کار روی صحنه‌سازی و توصیف‌ها

---

صحنه‌سازی (Scene-setting) و توصیف‌ها از ابزارهای حیاتی در داستان‌نویسی هستند که به خواننده امکان می‌دهند در دنیای داستان غرق شود.



»» صحنه‌سازی:
ایجاد فضایی واقعی و ملموس که اتفاقات داستان در آن رخ می‌دهد. شامل مکان، زمان، وضعیت آب و هوا، و جزئیات محیطی است. صحنه‌سازی قوی باعث می‌شود خواننده حس حضور در داستان را داشته باشد.



»» توصیف‌ها:
استفاده از کلمات برای نشان دادن جزئیات بصری، شنیداری، بویایی، و احساسی که به عمق و جذابیت داستان می‌افزاید. توصیف باید متناسب با ریتم داستان باشد؛ توصیف‌های بسیار طولانی ممکن است جریان داستان را کند کنند، و توصیف‌های کم نیز ممکن است تصویر روشنی به ذهن نیاورند.



نکات کلیدی:

» استفاده از حس‌های پنج‌گانه برای خلق توصیف‌های جذاب و زنده.

» نشان دادن به جای گفتن (Show, don't tell): به جای بیان مستقیم ویژگی‌ها، آن‌ها را از طریق رفتار، دیالوگ و جزئیات محیطی به خواننده منتقل کنید.

» تعادل بین توصیف و حرکت داستان برای حفظ ریتم و جذابیت.

 

[AlirixAlirix عضو تأیید شده است.]

جمع‌بندی

---

~ لحن مناسب هر نوع متن متفاوت است و انتخاب درست آن باعث اثرگذاری بیشتر می‌شود.

~ صدا و ریتم در نوشتار زندگی می‌بخشند و با تمرین می‌توان آن‌ها را تقویت کرد.

~ صحنه‌سازی و توصیف‌ها خواننده را به دنیای داستان می‌برند و باید متناسب با سبک و ریتم داستان استفاده شوند.