نقاشی یا نگارگری، فرآیندی است که طی آن رنگ بر روی یک سطح مانند کاغذ یا بوم ایجاد نقش می‌کند و اثری خلق می‌شود. فردی که این فرایند توسط او انجام می‌گیرد نقاش نام دارد، به‌خصوص زمانی که نقاشی حرفهٔ شخص باشد.
کار نقاش در یک کلام، خلق اثرهنری بر پایه هنر نقاشی است. نقاش با آگاهی از اصول هنر نقاشی و زیبایی شناسی به آفرینش اثری هنری می پردازد. محتوای این اثر می تواند چهره افراد (چهره نگاری)، مناظر طبیعی (طبیعت نگاری)، زندگی روزمره مردم (مردم نگاری)، چهره های مذهبی (شمایل نگاری)، مناظر تاریخی (تاریخ نگاری)، ترکیبی از اشیای بی جان (طبیعت بی جان) و یا اینکه تصویری کاملا ذهنی باشد.
ابزارهایی که معمولا توسط نقاش مورد استفاده قرار می گیرند،مداد، کاغذ، خط کش، پایه چوبی، بوم، مداد رنگی، آبرنگ، گواش، پاک کن، قلم مو و پاستل می باشند. حوزه کار نقاش به وسعت خلقت است و نقاش می تواند در زمینه های مختلف نقاشی، طراحی، نقاشی متحرک (انیمیشن یا پویانمایی)، پوسترسازی، نقاشی صحنه تئاتر و … فعالیت کند.
نقاش باید ویژگی‌های جسمی و روحی خاصی داشته باشد تا بتواند در کار خود موفق گردد. او باید بسیار خلاق، مبدع و دارای ذوق هنری زیاد باشد. نقاش ها معمولا افرادی درون گرا هستند و ساعات طولانی می توانند به تنهایی کار کنند و از کار کردن لذت ببرند.
قدیمی‌ترین نقاشی‌ها در دنیا که متعلق به حدود ۳۲۰۰۰ هزار سال پیش می‌باشد، در گروته شاوه فرانسه قرار دارد. این نقاشی‌ها که با استفاده از افرای قرمز و رنگ‌دانه سیاه، حکاکی و رنگ شده‌اند، تصاویری از اسب‌ها، کرگدن‌ها، شیرها، بوفالوها و ماموت‌ها را نشان می‌دهند. این‌ها نمونه‌هایی از نقاشی در غار هستند که در اغلب نقاط دنیا وجود دارند.
قدمت نقاشی در ایران نیز کم از دیگر کشورهای برجسته در این حوزه نیست وکهن‌ترین آن مربوط به منظره‌های موجود در غارهای استان لرستان است. البته نقاشی‌هایی نیز از دوره اشکانیان به چشم می‌خورد که می‌تواند گواه خوبی بر قدمت این هنر در ایران باشد. از کتاب مانی پیامبر، یعنی «ارژنگ» نمی‌توان گذشت که مربوط به قرن سوم است و قدیمی‌ترین اثر ثبتی به صورت کتاب بوده است.
نقاشی ایرانی مثل بسیاری از هنرهای دیگر، فرازوفرود بسیاری داشته است؛ گاه به واسطه حمله مغولان، تحت تأثیر این قوم قرار گرفت و به‌سان نقاشی‌های چینی، خالی از روح ایرانی شد و گاه مانند دوره صفویه به اوج خود رسید.
۱- نقاشی تصویری: هنرمند آن‌چه را در طبیعت وجانداران می‌بیند، بی‌پرده و فقط به‌واسطه بوم به مخاطب منتقل می‌سازد.
۲- نقاشی انتزاعی: هنرمند به درکی از نقاشی و هنر رسیده است که فراسوی یک دید عادی، به نقاشی‌اش عمق می‌بخشد و بیننده را به تفکری عمیق‌تر وامی‌دارد.
این هنر تنها منحصر به بوم و دیوار نمی‌شود؛ گاه برای تزئین کتاب و مصورسازی آن‌چه نویسنده برای کتاب‌اش نوشته است نیز استفاده می‌شود. این هنر در دوره سلجوقیان کارکرد بسیاری داشت و به آن هنر روشن‌سازی می‌گفتند. یکی از بهترین نمونه‌های آن، تصویرسازی برای شاهنامه فردوسی است که خوشبختانه باقی است.
برای ورود به شغل نقاشی لزوما به گذراندن دوره های آموزشی یا تحصیلات آکادمیک و دانشگاهی نیازی نیست. بسیاری از افراد که زمینه هنری خوبی در نقاشی دارند، به دنبال علاقه خود رفته و وارد این کار می شوند. البته مسلم است برای تبدیل شدن به یک نقاش حرفه ای، باید به صورت حرفه ای آموزش دید.
اگر می خواهید به صورت حرفه ای، هنر نقاشی را یاد بگیرید، حتما نیازی به رفتن به آموزشگاه های مختلف و کلاس های نقاشی خصوصی نیست. می توانید در وقت و هزینه خود صرفه جویی کنید و از پکیج های آموزشی استفاده کنید.
همچنین برای آموزش حرفه ای نقاشی می توان به هنرستان، دانشگاه و یا آموزشگاه های آزاد رفت. دانش آموزان علاقه مند به نقاشی پس از گذراندن سال اول دبیرستان می توانند وارد هنرستان در رشته نقاشی شوند. زمینه تحصیل در رشته نقاشی در دانشگاه های کشور در سطوح فوق دیپلم، کارشناسی و کارشناسی ارشد وجود داشته و ارائه می شود.
