آموزشی اصطلاحات موسیقی غرب

[Matin-ms]

موزیکولوژی (Musicology):
علم بررسی و پژوهش درباره موسیقی کلاسیک غرب(موسیقی شناسی کلاسیک غرب)

اتنوموزیکولوژی (Ethnomusicology):
علم بررسی موسیقی اقوام و ملل(بر اساس موسیقی شناسی یا انسان شناسی موسیقی)

موسیقی فولکور (Folk music):
موسیقی محلی یک قوم همراه با رق*ص و آواز

موسیقی نظامی (Military music):
نوعی موسیقی برای گروه نظامی مانند:مارش،سرود ملی و...
(سازهای بادی و کوبه ای در این نوع موسیقی اهمیت زیادی دارند)

سلفژ(سرایش) (Solfege):
خواندن نت های موسیقی با رعایت ریتم و زیر و بمی آن ها

هارمونی (Harmony):
علم هماهنگی اصوات(کاربرد این علم بیشتر در مقوله اهنگسازی است و درباره قواعد وصل و تنظیم اکوردها بحث میکند)

کنترپوان (Counter point):
یکی از تکنیک های دروس آهنگسازی میباشد که در قطعات دوره باروک کاربرد گسترده ای پیدا کرد.

ویرتئوز (Virtuoso):
به نوازنده های ماهر و زبر دستی گفته میشود که در نوازندگی دارای تکنیک های منحصر به فرد مخصوص خود میباشند.

اپوس (Opus):
شماره ردیف آثار هر آهنگساز به ترتیب تاریخ ساخت آن ها

 

[Matin-ms]

موومان (Movement):
(در لغت به معنی حرکت)
در موسیقی:
تقسیمات کامل و نسبتا مستقل در یک قطعه مانند سونات،سمفونی و...میباشد.
*به طور کلی هر قطعه ای معمولا از سه یا چهار قطعه تشکیل میشود که به ترتیب خاصی قرار میگیرند.

موتیف (Motif):
کوچک ترین عنصر موسیقی در یک قطعه که قابل گسترش میباشد.
(به زبان ساده تر در ادبیات هر جمله از تعدادی کلمه تشکیل شده در موسیقی نیز جمله های موسیقایی از تعدادی موتیف تشکیل شده اند. هرچند بین کلمه در جمله ادبیات با موتیف در جمله موسیقایی تفاوت های زیادی میباشد.مثلا نمیتوان مشخص کرد یک موتیف از کجا شروع و در کجا تمام شده.)

تم (Theme):
ایده موسیقایی قابل گسترش و بنیادی در یک قطعه که موضوع اصلی قطعه میباشد و از چند موتیف تشکیل میشود (موتیف بسیار کوتاه تر از تم بوده و جزئی از آن به شمار میرود.)

واریاسیون (Variation):
تغییر شکل یک تم به شکلی که اصل آن قابل تشخیص باشد.
در واریاسیون یک ایده موسیقایی،بعضی از ویژگی های آن به جا مانده و بعضی دیگر تغییر میکنند(مثلا ممکن است ملودی با همراهی متفاوتی از نو ارائه شود یا زیر و بمی نت های ملودی ثابت مانده اما الگوی ریتمیک آن تغییر کند.)
*تمام طول یک اثر موسیقی ممکن است واریاسیون هایی بر مبنای ایده واحد(تم) ساخته شود.

نوانس (Nuance):
قوت و ضعف صدا ها در یک قطعه موسیقایی

آرپژ (Arpege):
اگر اصوات یک آکورد یکی پس از دیگری(نه به صورت همزمان)معمولا از بم ترین نت تا زیر ترین نت نواخته شود آرپژ خواهیم داشت.

مدولاسیون (Modulation):
تغییر مد یا تنالیته در یک قطعه موسیقایی

نت پدال (Pedal):
نت که کشیده ای که در یک ملودی به مدت طولانی به گوش میرسد.

نت آلتره (Altere):
نتی که در طول یک قطعه به طور موقت و به اندازه نیم پرده تغییر میکند.

فالش (False):
کوک ناموزون و غلط،کوک خارج

آفتاکت یا ضرب بالا (Auftakt _ Upbeat):
ضرب ضعیف یک میزان،ضربی که هنگام نواختن روی آن تاکید کمتری میشود

تریتون (Triton):
فواصل سه پرده ای(چهارم افزوده و پنجم کاسته)
*این فواصل در قرون وسطی به فواصل شیطانی(Diabolus)معروف شدند.

 

[Matin-ms]

سولیست (Soliste):
تکنواز یا تکخوان

سولو (Solo):
تکنوازی یا تکخوانی

دوئت (Duet):
قطعه ای برای دو اجرا کننده (خواننده یا نوازنده)

تریو (Trio):
قطعه ای برای سه اجرا کننده

کوارتت (Quartet):
قطعه ای برای چهار اجرا کننده

کوئینتت (Quintet):
قطعه ای برای پنج اجرا کننده

سکستت (sextet):
قطعه ای برای شش اجرا کننده

سپتت (Septet):
قطعه ای برای هفت اجرا کننده

اکتت (Oktet):
قطعه ای برای هشت اجرا کننده

نونت (Nonet):
قطعه ای برای نه اجرا کننده

 

[Matin-ms]

ارکستر (Orchestra):
به مجموعه ای از سازها و نوازندگان گفته میشود که به اجرای قطعه ای با یکدیگر میپردازند.
ارکستر بزرگ میتواند حدود سیصد نوازنده را شامل شود.

آنسامبل (Ensemble):
همنوازی یا همخوانی

آکومپانیمان (Accompaniment):
به معنای همراهی است که میتواند همراهی سازی با سازی با ساز دیگر،ارکستر با تکنواز(تکخوان)یا همراهی پیانو با نوازنده(خواننده)باشد.

آکاپلا (Acappella):
موسیقی آوازی(کرال)بدون همراهی ساز که در دوره رنسانس بسیار رواج داشت.

بداهه نوازی یا بداهه خوانی (Imperovisation):
بسط و گسترش ملودی با سلیقه و ذوق خواننده یا نوازنده در حین اجرا و بدون تمهیدات قبلی را بداهه پردازی میگویند.
*استفاده از این تکنیک در موسیقی جز و انواع موسیقی های محلی رایج است.

رسیتال (Resital):
اجرای موسیقی در کنسرت عمومی توسط سولیست(تکنواز یا تکخوان)

رپر توار (Repertoire):
فهرست مجموعه قطعاتی که سولیست برای رسیتال یا ارکستر برای کنسرت آماده میکند.

پارتیتور (partiture):
کاغذی که نت تمام بخش های سازی و آوازی یک قطعه توسط آهنگساز در آن نوشته شده.

 

[Matin-ms]

اتود (Etud):
قطعاتی که به منظور تمرین و پیشرفت در فن نوازندگی ساخته میشوند.
هر اتود برای رفع یکی از مشکلات تکنیکی نوازندگی نوشته میشود.
آهنگسازان در دوره های مختلف(به ویژه در دوران رمانتیک) کوشیده اند که اتود های خود را علاوه بر تامین اهداف گفته شده،زیبا نیز تصنیف کنند،به طوری که سولیست ها آن را در رپراتور کنسرت خود،به قصد نشان دادن قابلیت های نوازندگیشان میگنجانند.

دیاپازون (Diapason):
وسیله ای برای کوک کردن ساز ها،معمول ترین دیاپازون ها به گونه ای ساخته شده اند که صدای نت لا با بسامد 440 هرتز(دور بر ثانیه)را تولید کنند.

مترونوم (Metronome):
وسیله ای ساده که صداهای تیک تاک مانند یا پالس های نوری منظم با سرعتی قابل تنظیم ایجاد میکند.
*این وسیله حدود 1816 به وجود آمد.

پوپیتر (Pupitre):
وسیله ای سه پایه که نوازندگان یا خوانندگان نت های خود روی آن قرار میدهند.

 

[Matin-ms]

آتونالیته (Atonality):
نداشتن تونالیته در یک قطعه موسیقایی
*ویژگی بسیاری از آثار موسیقی سده بیستم

آرشه (Bow):
باریکه ای از چوب که اندکی خمیده است و با رشته هایی از موی اسب کشیده نگه داشته میشود و در نواختن ساز های زهی ارکستر به کار میرود.

آریا (Aria):
آوازی برای تکخوان با همراهی ارکستر که اغلب با ملودی غنی،احساسی ویژه را بیان میکند و در اپراها،اوراتوریوها و کانتات ها دیده میشود.

آریا داکاپو (Da capo aria):
آریایی با فرم A B A،پس از بخش B واژه های da capo می آید که معنای(از آغاز)دارد و منظور از آن تکرار بخش آغازین A است.

آریوزو (Arioso):
گونه ای آواز تکخوان که تغزلی تر از رسیتاتیف میباشد و نسبت به اریا تزیین کمتری دارد.

 

[Matin-ms]

آکسان (Accent):
تاکید بر یک نت،به گونه ای که قوی تر(تاکید دینامیکی)،کشیده تر یا زیر تر از نت های مجاور شنیده شود.

آکسان دینامیکی (Dynamic accent):
تاکیدی که اجرا کننده موسیقی با اجرای قوی تر یک نت نسبت به نت های مجاور پدید می آورد.

آکورد (chord):
آمیزه ای از سه یا چند صدای هم زمان

آکوردئون (Accordion):
سازی متشکل از یک فانوسی که میان دو ردیف شستی(شستی هایی مانند شستی های پیانو برای دست راست و تکمه هایی که با دست چپ نواخته میشوند)قرار گرفته است و صدای آن به وسیله ی نوسان زبانه های آزاد فولادی با فشار هوا ایجاد میشود.

 

[Matin-ms]

آکورد تونیک (Tonic chord):
تریادی بر مبنای نت تونیک با درجه اول گام که به عنوان آکورد اصلی یک قطعه به کار میرود و اغلب آغاز کننده و پایان دهنده آن است.

آکورد چهارم (Fourt chord):
آکوردی که صدا های سازنده آن به جای فاصله های متوالی سوم از فاصله های چهارم تشکیل شده اند،این آکورد در موسیقی سده بیستم به کار رفته است.

آکورد دو مینانت (Dominant chord):
تریادی که بر درجه ی پنجم گام ساخته شود. این آکورد تنشی را پدید می آورد که با حل آن روی آکورد تنیک از میان میرود.

آکورد شکسته یا آرپژ (Broken chord یا arpeggio):
اجرای پیاپی و ناهمزمان نت های آکورد

آوای گفتار گونه (Sprechstimme):
سبکی در اجرای آواز که کیفیتی میان گفتار و آواز خواندن دارد،ویژه آثار آوازی شوئنبرگ و پیروان او.

 

[Matin-ms]

اپرا (Opera):
نمایشی آوازی با همراهی ارکستر که اغلب اثری طولانی است و در آن تک خوان ها،کر،ارکستر،جامه های ویژه و صحنه آرایی به کار گرفته میشود.

اپیزود (Episode):
در فوگ،بخشی واسط و گذرا است که میان ارائه های سوژه می آید و در آن موادی نو یا تکه هایی از سوژه یا کنتر سوژه شنیده میشود.

ارائه تم ها (Exposition):
نخستین بخش در یک موومان با فرم سونات که تقابلی قوی میان تونالیته تونیک و یک تونالیته جدیدیا میان تم اول(یا(گروهتم)اول)با تم دوم(یا(گروهتم)دوم)برقرار میکند.

ارائه مجدد تم ها (Recapitulation):
سومین بخش از یک موومان با فرم سونات که در آن تم اول،پل،تم دوم و بخش های پایانی کم و بیش به همان صورت که در بخش ارائه تم ها آمده بودند عرضه میشوند،با این تفاوت که مواد اصلی در این بخش همگی در تونالیته تونیک ارائه میشوند.

ارتفاع صوتی (Pitch):
زیر و بمی یک صدا نسبت به صداهای دیگر

 

[Matin-ms]

ارکستراسیون (Orchestration):
سازبندی ارکستر،تنظیم قطعه ای برای ساز های مختلف یک ارکستر

ارکستر (Orchestre):
هر گاه تعداد اجرا کنندگان بیشتر از نه نفر باشند ارکستر را تشکیل میدهند.

ارگانوم (Organum):
پلی فونی ویژه قرون وسطی که از افزودن یک یا چند خط ملودیک به یک سرود گوگوریایی ساخته میشود.

ائروفون (Aerophone):
سازی که صدای آن با نوسان ستون هوا ایجاد میشود.

استرتو (Stretto):
روندی که اغلب در ساخت فوگ به کار میرود و در آن سوژه پیش از آن که پایان یابد تقلید میشود.در این روند به نظر میرسد که ملودی یک خط اجرایی به وسیله همان ملودی در خط دیگر تعقیب میشود.