آموزشی [ مهمترین قواعد نگارشی ]

[ژاکلین؛]

چرا باید به قواعد نگارش فارسی در محتوا نویسی توجه داشت؟

متاسفانه بسیاری از افراد قواعد نگارش فارسی را مانند تزیینات کم اهمیت در متن می‌دانند. در حالی که این قواعد در تعیین کیفیت متن تاثیری مستقیم دارند. رعایت این قواعد نشان دهنده احترام به مخاطب است؛ چرا که با رعایت این قواعد و اصول خواندن و درک مطلب را برای مخاطب خود آسان‌تر کرده‌ایم.
گاهی اوقات کاربرد نابجای علائم نگارشی می‌تواند معنای جمله را کاملاً تغییر دهد (همه شما آن مثال معروف «بخشش لازم نیست اعدامش کنید» را شنیده‌اید!). در صورتی که قواعد نگارشی در تولید محتوا مورد توجه قرار نگیرند یا از علائم و نمادها به شیوه درستی استفاده نشود، متن اثرگذاری کامل را نخواهد داشت.

 

[ژاکلین؛]

مواردی از مهم‌ترین قواعد نگارشی در تولید محتوا

اشکال درست و نادرست جمع بستن کلمات

یکی از قواعد نگارشی که بسیاری از افراد در آن اشتباه می‌کنند، جمع بستن کلمات است. کلمات بر اساس این که در اصل ایرانی هستند یا عربی به شیوه‌های مختلفی جمع بسته می‌شوند. نکته کلی و مهم در این میان این است: کلمه‌های فارسی را نباید با نشانه‌های عربی جمع بست.

به عنوان مثال بسیاری از شما دو کلمه «انتقادات» و «پیشنهادات» را همراه هم شنیده‌اید. «انتقادات» درست است؛ زیرا انتقاد واژه‌ای اصالتاً عربی است. اما «پیشنهاد» کاملاً فارسی است و نمی‌توان آن را با «ات» جمع بست. پس مواردی مثل پیشنهادات، سفارشان، گزارشات، نمرات و… غلط هستند.

 

[ژاکلین؛]

نشانه‌های جمع فارسی عبارتند از «ها» و «ان». کلمات فارسی را تنها با این نشانه‌های جمع می‌توان جمع بست. پس نباید برای جمع بستن کلمات فارسی از «ات» یا «ین» (مثل مسئولین) استفاده کرد. هم چنین کاربرد جمع مکسر برای واژگان فارسی غلط است. مثلاً کلمه استاد، واژه‌ای فارسی است؛ پس نمی‌توان از اساتید استفاده کرد.

 

[ژاکلین؛]

کلمه‌های فارسی را در وزن‌های عربی نباید به کار برد
زبان عربی وزن‌های مشخص و رایجی دارد که برای ساخت صفت‌های فاعلی، مفعولی، زمانی و مکانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله مهم‌ترین قواعد نگارش فارسی این است که این وزن‌های عربی را در را*بطه با کلمه‌های فارسی به کار نبریم.

مثلاً واژه‌هایی مثل صیاد یا جراح بر وزن «فعال» در عربی شکل گرفته‌اند. اما اگر این وزن را در ترکیب با واژگانی مثل «نقش» یا «قند» به کار برده و واژه‌های «نقاش» و «قناد» بسازیم، اصولاً درست نیست.

 

[ژاکلین؛]

حذف به قرینه لفظی
حذف به قرینه لفظی یکی از ویژگی‌های شیرین زبان فارسی است. اما اگر این کار به شیوه‌ای نامناسب و نادرست انجام شود، از نظر قواعد نگارشی درست نیست. مثلاً در جمله «من آن کتاب را خوانده و درباره‌اش سخنرانی خواهم کرد» درست نیست. شکل صحیح آن این است: «من آن کتاب را خوانده‌ام و درباره‌اش سخنرانی خواهم کرد».

عمل حذف به قرینه لفظی برای کوتاه‌تر کردن سخن و جلوگیری از تکرار افعال انجام می‌شود. اما اگر در جایی نامناسب این حذف را انجام دهیم، افعال ناقص می‌شوند.

 

[ژاکلین؛]

کلمات فارسی تنوین نمی‌پذیرند
تنوین جز ویژگی‌های زبان عربی است. از تنوین می‌توان در انتهای واژگان عربی استفاده کرد. مثل اصطلاحاً، مطمئناً و…. اما تنوین را نمی‌توان به انتهای واژگان فارسی اضافه کرد. بنابراین الفاظی مانند گاهاً یا تلفناً از نظر قواعد نگارش فارسی درست نیستند.

 

[ژاکلین؛]

کلمات فارسی «یت» نمی‌پذیرند
پسوند «یت» نیز مانند تنوین به انتهای واژگان عربی می‌چسبد. مثلاً کلمه‌های حاکم وبشر عربی هستند و به همین دلیل حاکمیت و بشریت درستند. اما کلمه‌هایی مثل من، ایران یا خوب فارسی هستند و «یت» نمی‌پذیرند؛ بنابراین اگرچه واژه‌هایی مثل منیت، ایرانیت و خوبیت بسیار هم رایجند، اما صحیح نیستند.

 

[ژاکلین؛]

از «ه» در پایان واژه‌های غیرمونث یا غیر عربی نباید استفاده بشود
نشان «ه» در انتهای یک کلمه عربی نشان می‌دهد که آن کلمه مؤنث است. بنابراین از این حرف تنها باید در زمانی استفاده کرد که یک کمله مؤنث باشد. استفاده از «ه» در انتهای یک کلمه غیر عربی یا غیر مؤنث به لحاظ قواعد و اصول نگارش درست نیست.

 

[ژاکلین؛]

از «را» در نزدیک‌ترین و اولین موقعیت مناسب باید استفاده بشود
«را» که نشانه مفعول است باید در نزدیک‌ترین مکان به مفعول قرار بگیرد. مثلاً این جمله را ببینید:

امروزه، بیشتر برنامه نویسان جاوا اسکریپت که محبوب‌ترین زبان برای برنامه نویسی وب است را برای فعالیت انتخاب می‌کنند.

شکل درست‌تر این جمله چنین است:

امروزه، بیشتر برنامه نویسان، جاوا اسکریپت را -که محبوب‌ترین زبان برای برنامه نویسی وب است- برای فعالیت انتخاب می‌کنند.

 

[ژاکلین؛]

قواعد نگارش فارسی برای علائم نگارشی
بخش مهمی از قواعد نگارش فارسی به کاربرد درست و مناسب علائم نگارشی اختصاص دارند. علائم نگارشی باید در مکان و جایگاه مناسب خود مورد استفاده قرار بگیرند. چرا که تأثیر بسیار زیادی روی مفهوم و معنای جمله‌ها دارند.

در ادامه به بررسی مهم‌ترین قواعد نگارش فارسی برای کاربرد علائم نگارشی می‌پردازیم: