نقد سینما *نقد و بررسی فیلم جذاب تلقین*

[ReiHan]

نقد و بررسی فیلم تلفین

برای شروع نقد فیلم یا تحلیل فیلم Inception به سراغ Dom Cobb که یک دزد ماهر است، برویم. تخصص او در یک هنر خطرناک، یعنی استخراج و سرقت اسرار ارزشمند از عمق ناخودآگاه افراد در حالت خواب است. در خواب ذهن در آسیب پذیر ترین حالت ممکن قرار دارد.این توانایی منحصر به فرد او از طرفی موجب شده که در یک شرکت جاسوسی کار کند و از طرفی هم او را به یک فراری بین‌المللی تبدیل کرده است. در حال حاضر Cobb فرصتی برای نجات پیدا کرده است. آخرین شغلی که می‌تواند او را به زندگی خود بازگرداند، اما تنها اگر او بتواند آغازگر یک کار غیرممکن باشد.او و همکاران متخصصش این بار باید کار معکوسی را انجام دهند، وظیفۀ آنها سرقت یک ایده نیست، بلکه باید یک ایده را بسازند. موفقیت آنها مصادف است با انجام یک جرم بزرگ. اما برنامه ریزی دقیق و تخصص نمی‎‌تواند تیم را برای دشمن خطرناک آماده کند. به نظر می رسد که این دشمن، هر حرکت آنها را پیش‌بینی می‌کند. یک دشمن که تنها Cobb می‌تواند آن را ببیند.

 

[ReiHan]

داستان:
کاب و آرتور در حال قرار دادن یک فکر در ذهن سایتو هستند. لرزش های گاه و بیگاه محیط توجه ما را جلب میکند ولی هنوز علت آنرا نمیدانیم. پس از چند دقیقه گفتگو، کاب به سایتو اشاره میکند که اگر اسرار شما درون یک گاوصندوق باشد، ما برای تعلیم ناخودآگاه شما و حفاظت از اسرار شما، باید بدانیم در آن صندوق چیست. کاب از شیوه ای که خود به ظاهر قرار بود به سایتو آموزش دهد در برابرش استفاده کرد. این ایده، این فکر، حال وارد مغز سایتو شده است. راستش داستان فیلم به ظاهر کمی پیچیده است اما هرچقدر که داستان جلو میرود، متوجه میشویم که کل مقوله خواب و رویا دارای پیچیدگی های زیادی است و داستان فیلم با پیش کشیدن این مقوله دارای پیچیدگی شده است و این موجب میشود که شما به یکبار دیدن این فیلم بسنده نکنید! کاب و آرتور در این ماموریت خود تا حدودی شکست میخورند. گفتگوی کوتاه کاب و مال شاید در ظاهر برای بیننده هیچ معنا و مفهومی نداشته باشد اما ما متوجه میشویم که عمق یک فکر تا چه حد است. حتی وقتی که مال مرده است و خاطراتش در ضمیر ناخودآگاه کاب مانده است، اما هنوز فکر مسموم حقیقی نبودن این زندگی همراه اوست. ناش طراح خواب است. برنامه اینگونه بوده است که سایتو را وارد خواب ناش بکنند، سپس دوباره وارد خواب آرتور بکنند تا اسرار او را به رقبایش بفروشند. گفتگو و فعالیت آشکار درون یک خواب تا همینجای فیلم هم برای ما کمی غیرمعقول می آید، چه برسد به 2 خواب در یکدیگر! سایتو از همان ابتدا متوجه خواب اول شده بود ولی برای آزمایش قدرت استخراج کاب اجازه ورود او به مغزش را داده بود. خواب دوم هم به علت بی دقتی ناش لو رفت. در اینجا پی میبریم که چقدر دنیای درون خواب با جزئیات است و حتی جنس اجسام نیز مهم است. همه ما تصور دیگری از دنیای خواب داریم و حتی هیچگاه خواب های اشتراکی با کسان دیگر را ندیده ایم ولی در فیلم، کاراکتران به وسیله دستگاهی که تا پایان فیلم هم به آن پرداخته نخواهد شد و مطمئنا هنوز هم مشابه آن ساخته نشده است به خواب های یکدیگر وارد میشوند و کسی که طراح خواب است، میزبان ضمیر ناخودآگاه دیگران است. شاید مقوله خواب از زمان های باستان تا به امروز مورد بررسی دانشمندان بوده است اما هیچ وقت اشاره ای به وجود دستگاهی و یا حتی امکان ساخت دستگاه اینچنینی نبوده است. این موضوع یعنی اینکه "تلقین" با یک موضوع کاملا متفاوت و جالب، بر روی یک ستون کاملا خیالی و غیرممکن ساخته شده است.

 

[ReiHan]

اگر حرف اول بازیگران اصلی فیلم یعنی Dom، Robert، Eames، Arthur، Mal ،Saito در کنار هم قرار دهیم کلمه “Dreams” به معنی رؤیاها تشکیل خواهد شد. حال اگر حروف اول ۳ بازیگران دیگر یعنی Peter, Ariadne, Yusuf را نیز به آنها اضافه کنیم کلمه “Dreams Pay” که به معنی دریافت پول در ازای تحقق بخشیدن به رؤیاها، که در اصل اشاره به موضوع اصلی فیلم دارد

 

[ReiHan]

کاب در طراحی و عملی کردن خواب مشکلی ندارد، مشکل اساسی ضمیر ناخودآگاه فیشر و همسر او مال (با بازی ماریون کوتیار)، است. فیشر و همسرش مدت‌زمان طولانی، حدود ده سال در یک خواب طولانی‌مدت بودند و باهم در آرمان‌شهر خیالی‌شان زندگی می‌کردند. بر اساس نظریه‌ای که در این فیلم مطرح می‌شود، مدت‌زمانی که در خواب سپری می‌شود، بسیار بیشتر از مدت‌زمانی است که در واقعت می‌گذرد. به‌عنوان‌مثال یک ساعت در بیداری با ۵ ساعت در خواب برابر است. هرچه لایه خواب عمیق‌تر باشد این نسبت هم بیشتر می‌شود.

کاب و مال ۵۰ سال در خواب زندگی کردند و باهم پیر شدند، در خواب کاب یک تلقین را در ذهن مال القا می‌کند که خواب دنیای واقعی است و بیداری خوابی است عمیق!
درواقع کاب سعی می‌کند تا یکی از نظریه‌هایش را بر روی زنش اجرا کند. زمانی که آن‌ها از خواب بیدار می‌شوند، مال در یک برزخ گیر افتاده و دیگر دنیای واقعی را باور ندارد و سعی می‌کند با مردن به دنیا واقعی که تصویر می‌کند دنیای اصلی است برود.

درنهایت مال خود را می‌کشد و به دنیایی می‌رود که از دید او دنیای واقعی است. مال قبل از مردن نامه‌ای به وکیلش می‌نویسد که کاب چندین بار سعی کرده او را بکشد، هدف کمال از این کار این بود که کاب را مجبور کند تا خودکشی کند.

 

[ReiHan]

کاب (لئوناردو دی کاپریو) یک سارق شرکتی با بالاترین قابلیت است. او به ذهن افراد دیگر نفوذ می کند تا ایده هایشان را بدزدد. حالا او توسط یک میلیاردر قدرتمند استخدام شده تا برعکس این کار را انجام دهد: معرفی یک ایده به ذهن یک رقیب و باید آن را چنان خوب انجام دهد که فرد رقیب فکر کند این ایده متعلق به خودش است. این کار قبلاً هرگز انجام نشده است. ذهن ما نسبت به عقاید بیرونی آن چنان در حالت هشدار است که سیستم ایمنی بدن نسبت به ویروس ها است. این مرد ثروتمند با نام سایتو (کن واتاناب) چنان پیشنهادی به کاب می دهد که او نمی تواند آن را رد کند. پیشنهادی که می تواند باعث به پایان رسیدن دوری طولانی مدت کاب از خانه و خانواده شود.

 

[ReiHan]

کاب یک تیم را جمع می کند و در اینجا فیلم با تکیه بر فرآیندهای بسیار حساب شده (نسبت به تمام فیلمهای با موضوع سرقت)، پیش می رود. ما با افرادی که او نیاز دارد با آنها کار کند، آشنا می شویم: آرتور (جوزف گوردون لویت) همکار قدیمی او، ایمز (تام هاردی) یک جاعل حرفه ای، توسف (دیلیپ راو) یک شیمیدان، و یک عضو جدید به نام آریادنی (الن پیج) که یک معمار جوان فوق العاده در خلق فضاها به حساب می آید. همچنین کاب از پدر زن خود، مایلز (مایکل کین) هم که از کارهای او و چگونگی انجام آنها خبر دارد، مشورت های اولیه را می گیرد. این روزها مایکل کین فقط باید روی پرده سینما ظاهر شود تا ما از همان ابتدا بدانیم او قرار است عاقلتر از دیگر کاراکترها باشد. این یک استعداد خدادادی است.

 

[ReiHan]

اما صبر کنید. چرا کاب به یک معمار نیاز دارد تا در رویاها فضاسازی کند؟ او این را به معمار توضیح می دهد. رویاها دارای یک معماری متغیر هستند، که همه ما این را می دانیم؛ جایی که به نظر می رسد ما در آن قرار داریم، راهی برای تغییر در آن وجود دارد. مأموریت کاب «تلقین» یک ایده جدید است که باید در ذهن یک میلیاردر جوان دیگر به نام رابرت فیشر دوم (سیلیان مورفی) قرار داده شود. سایتو می خواهد که کاب ایده هایی را راه اندازی کند و آنها را در ذهن فیشر قرار دهد تا او امپراطوری پدرش را منحل کند. کاب به آریادنی نیاز دارد تا یک فضای هزارتوی فریب دهنده را در رویاهای فیشر خلق کند تا افکار جدید بدون اینکه فیشر حس کند، وارد ذهن او شوند. نولان از این ابزار برای شکنجه ما هم استفاده می کند. و همچنین موقعیت هایی برای استفاده از جلوه های ویژه در اختیار فیلم قرار می دهد که در پیش نمایش فیلم بنظر بی معنی می رسیدند اما حالا در جای صحیح خود قرار داده شده اند. تاثیر گذار ترین جایی که از جلوه های ویژه استفاده شد ، سکانس رول شدن پاریس بود.

 

[ReiHan]

نولان با یک سرنخ احساسی به ما کمک می کند: دلیل اینکه کاب برای خطر کردن در مورد «تلقین» انگیزه پیدا می کند، اندوه و احساس گناهی است که در مورد همسرش «مال» (ماریون کوتیار) و دو فرزندشان دارد. بیشتر از این نمی خواهم بگویم. شاید بهتر باشد بگویم نمی توانم بگویم. کوتیار به زیبایی نقش همسر را به صورتی ایده آل به تصویر کشیده است.با اینکه ما رویاهای کاب را در طول فیلم می بینیم اما باز هم در سکانس آخر نمی توانیم به خوبی فرق بین رویا و واقعیت را تشخیص دهیم. نولان شخصیت مال را به عنوان یک آهن ربای احساسی به کار می گیرد و عشق بین این دو، نوعی احساسات همیشگی را در دنیای کاب به وجود می آورد، دنیایی که اگر این احساسات در آن وجود نداشت به طور همیشگی درحال تغییر بود.

 

[ReiHan]

آیا تلقین به قواعد علمی خواب پایبند است؟

پاسخ به این سؤال فوق‌العاده ساده است:‌ واقعاً چه اهمیتی دارد؟! تلقین ظاهراً ‌بر پایه نظرات بزرگانی چون فروید بنا شده است. اما در بسیاری از لحظات مسیر متفاوتی را با گفته‌های فروید پیش می‌گیرد. سؤال این‌جاست که آیا ما قرار است به تلقین به عنوان یک فیلم سینمایی نگاه کنیم یا یک رساله علمی در باب خواب و ضمیر ناخودآگاه؟ این پرسش که چرا نولان در برخی از دقایق فیلمش از تئوری‌های یونگ و فروید منحرف می‌شود و در برخی دقایق دیگر به آن پایبند است، همان قدر بی‌معنی است که بپرسیم چرا تارانتینو پایه‌های فیلم حرامزاده‌های لعنتی را بر وقایع کلی تاریخی بنا می‌کند، اما در انتها بزرگ‌ترین حادثه جنگ جهانی دوم را تغییر می‌دهد؟!

 

[ReiHan]

کریستوفر نولان در فیلمنامه تلقین غیر مستقیم به موضوعی می پردازد که این روزها بر خوان گسترده علوم مختلف نشسته است. نولان در این اثر، به مسئله روایت و روایتگری می پردازد. او روایت را با فلسفه ذهن در می آمیزد تا بتواند برچگونگی تاثیر این شاخه نظری هنرهای هفتگانه در جامعه بپردازد. امروز کریستوفر نولان در فیلمنامه تلقین غیر مستقیم به موضوعی می پردازد که این روزها بر خوان گسترده علوم مختلف نشسته است. نولان در این اثر، به مسئله روایت و روایتگری می پردازد. او روایت را با فلسفه ذهن در می آمیزد تا بتواند برچگونگی تاثیر این شاخه نظری هنرهای هفتگانه در جامعه بپردازد. امروزهروایت، روایتگری و روایت شناسی نه تنها در ادبیات،سینما،هنرهای تجسمی،معماری و… که در جامعه شناسی، روانکاوی،سیاست،الهیات و… دارای کابربردهای بسیار است. بسیاری از روانکاوان از بیمار خود می خواهند که داستان زندگی شان را برای آنها روایت کنند. بعد که خوب به ذهنیت این بیمار دست یافتند، همان اطلاعات را در گفتاری دیگر منظم می کنند و بعد به بیمار بازمی گردانند و در اینصورت است که بیمار ناگهان ناراحتی روانی خود را فراموش می کند