موسیقی فولکلور یا موسیقی بومی و محلی، ریشه در آداب و رسوم و فرهنگ یک قوم و نژاد دارد که با باورها و عقاید یک منطقه گره خورده است. این سبک از موسیقی نوع عامیانه تری از موسیقی سنتی است که آوازهای محلی، ترانه ها عاشقانه، آواهای اعتراضی، انواع لالایی، ترانه های بزمی و رزمی، موسیقی عرفانی و … را شامل می شود.
فولکور از دو واژه انگلیسی folk به معنی مردم کوچه و بازار و lore به معنی یادگیری و آگاهی تشکیل شده است. این سبک از موسیقی در بطن جامعه وجود دارد و موسیقی عامه مردم است.
ترانه های آن سینه به سینه از یک نسل به نسل دیگر منتقل می شود و بیانگر زندگی قشر زیربنایی جامعه است.
موسیقی فولک معاصر نوعی از موسیقی فولکور است که در اواخر فرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم مرسوم شد و به تدریج در بین مردم به محبوبیت رسید و سبکی متمایز از موسیقی سنتی و فولکور قدیمی است. این سبک با الهام از فولکور قدیمی و بازسازی آهنگ های آن، ژانر جدی را به وجود آورده و برای خلق آثار معمولا از سازهای محلی و سنتی هر منطقه استفاده می شود. در موسیقی فولک مدرن سازهایی چون بانجو، زنبورک، ماندولین، قاشقک، دوربو و … استفاده می شود که الهام بخش بسیاری از هنرمندان می باشند.
در طول تاریخ انسان ها در هنگام کار و فعالیت و یا اوقات فراغت با خواندن آوازها و ترانه هایی که از سبک و ریتم خاصی پیروی نمی کرد برای بیان احساسات و عواطف خود استفاده می کردند. همچنین با ترانه های محلی مختص هر منطقه به بیان روایات تاریخی و سرگذشت نیاکان خود می پرداختند. این فرم از موسیقی بشتر با اجرای شفاهی همراه بوده و از نسلی به نسلی دیگر منتقل می شد. بنابراین نمی توان زمان پیدایش مشخصی برای سبک فولکور در نظر گرفت. شاید به جرات می توان گفت موسیقی فولکور مادر تمام سبک ها است که الهام بخش و جرقه های اولیه برای بوجود آمدن سایر سبک ها و ادوات موسیقی است. موسیقی فولکوری که امروزه می شنویم در واقع تکامل یافته موسیقی گذشتگان است.
موسیقی فولک هر منطقه با منطقه دیگر فرق دارد و بخشی از آداب ورسوم آن منطقه است که ریشه در فرهنگ و پیشینه آن قوم دارد.
ترانه های فولکور توسط مردم عامه خلق می شوند و بیانگر زندگی روزمره طبقه زیرین جامعه است.
آهنگ ها و ترانه های آن ریتم و ملودی خاصی ندارد و از سبک خاصی پیروی نمی کنند.
از آنجا که ترانه ها و آوازهای موسیقی فولکور شفاهی هستند و از فرد به فردی یا نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند استاندارد و قواعد خاصی ندارند و در واقع هر ترانه برای خودش منحصر به فرد است.
ترانه های این موسیقی معمولا همراه با رقص و پایکوبی همراه هستند و بسیار سلیس و روان می باشند و از این جهت مناسب برای رقص های محلی هستند.
آهنگ سازان و ترانه سرایان اولیه آن معمولا نامشخص هستند.
○سازهای مورد استفاده در موسیقی فولکلور یا محلی ایران●
موسیقی فولکوریک ایرانی برگرفته از تاریخ و اصالت چند هزار ساله ایرانی است که از غنای عظیم تاریخی و فرهنگی برخور دار است. آوازها و آثار باقیمانده از شواهد تاریخی نشان می دهد ایرانیان از آغاز پیدایش تمدن پارسی بیگانه با موسیقی نبوده اند و گاهی یک قطعه آن قدر عمیق و تاثیر گذار بود که تبدیل به اثری ماندگار و جاودانه می شد. به موسیقی فولکلور در ایران موسیقی محلی ایرانی نیز گفته می شود که به طور خلاصه شامل موارد زیر است:
در دوره هخامنشیان موسیقی به صورت درباری، نظامی و مردمی بود که سازهای چون چنگ، نی، عود در بین مردم بسیار مرسوم بود و موسیقی نظامی، موسیقی رزمی بود که به منظور روحیه دادن به سربازان بوجود آمده بود و توسط ادوات و سازهایی مثل شیپور، نقاره، کرنا، طبل، کوس و دهل نواخته می شد. موسیقی مذهبی زرتشتی همراه با آوازهایی بود که در بخش هایی از اوستا به آن اشاره شده است. با پیدایش اسلام در ایران موسیقی شکل تازه ای به خود گرفت و همراه با نوحه، مدیحه سرایی، حمد و ثنا بود. از
معروفترین موسیقی مذهبی تعزیه است که همراه با شیپور، دهل و سنج اجرا می شود و تا امروز در بین تمام قومیت ها مرسوم بوده است. موسیقی فولکلور ایرانی با توجه به گستردگی و وجود قومیت های مختلف دارای تفاوت های بسیاری از نظر گویش، طرز بیان و حتی سازهای مورد استفاده است. موسیقی گیلکی، ترکمنی، بلوچی، کردی، آذربایجانی، بختیاری و …. دارای ترانه هایی غنی و متفاوت هستند که نشاگر اصالت و کهن سالی این سرزمین است. موسیقی ترکمنی موسیقی اصیلی است که سازهایی چون دوتار، کمانچه، تنبورک در بین ترکمنان بسیار رایج و مرسوم است و در بزم ها و مراسم آیینی از آن استفاده می شود. موسیقی گیلکی برگرفته از طبیعت و زیباییهای بصری است که همراه با تنبک و دف همراه است. کردستان مهد موسیقی ایران است که آواها همراه با نی، سرنا، تنبور و دهل است.
