بسمه تعالی
این رشته از صنایع دستی همانند سایر رشته ها در دوران شاهان مغولی هند به ویژه اکبر شاه از شکوفایی خاصی برخوردار گردید. این پیشرفت فوق العاده ناشی از دعوت و به کار واداشتن استادکاران قالیباف ایرانی از شهرهای کاشان، جوشقان، کرمان و سبزوار بوده و این هنرمندان در سراسر شبه قاره‌ی هند به ویژه در شهرهای آگرا، فاتحپور و لاهور مستقر گردیدند. به همین سبب طرح ها و روش‌های تولید کاملاً ایرانی بود. پس از آموزشی قالیبافان هندی تدریجاً سبک‌های بومی هند نیز مورد استفاده قرار گرفت. قدیمی ترین نمونه‌ی قالی‌های این دوره در موزه‌های مشهور جهان نگهداری می شود که از آن جمله یک قطعه فرش مربوط به سال 1600 میلادی با طرح شکارگاه است که اکنون در موزه‌ی متروپولیتن نیویورک می باشد. در دوران تسلط انگلیسی ها بر هند، این صنعت دستخوش رکود و توقف گردید ولی قالیبافی در کشمیر که گروه وسیعی از مردم را به کار و اشتغال واداشته بود، با پیاده کردن طرح ها و نقش‌های ایرانی موقعیت خود را همچنان حفظ کرد. شاید دسترسی مستقیم به مرغوب ترین انواع مواد اولیه از نوع کرک بز و پشم گوسفند را بتوان از دلایل عمده‌ی استمرار این فعالیت دانست. هماهنگی در رنگ بندی و استفاده از طرح‌های ذهنی از ویژگیهای فرش کشمیر است. مواد اولیه‌ی مصرفی شامل نخ پنبه ای به عنوان تار یا چله‌ی قالی و پشم، و کرک و ابریشم به عنوان پود آن می باشد. البته در سال‌های اخیر به علت محدودیت مقدار ابریشم طبیعی، از نوع ابریشم مصنوعی که شباهت زیادی به نوع طبیعی آن دارد، استفاده می کنند. صنعتگران برای رنگرزی الیاف، رنگ‌های گیاهی بومی را به رنگ‌های شیمیایی وارداتی ترجیح می دهند، به طوری که صنعتگران محلی می گویند از مواد موجود در طبیعت می توان تا ۸۰۰ نوع رنگ یعنی هر یک از رنگ‌های اصلی را در درجات یا «شِیدهای» مختلف روی قالی پیاده کنند. علاوه بر کشمیر در نقاط مختلف ایالات بنگال و آمریتسار نیز قالی بافی رواج زیادی دارد.
دستگاه‌های بافندگی از نوع ایستاده یا عمودی بوده و گره‌هایی به کار رفته‌ی ضمن بافت از نوع گره‌ی فارسی است. طرح ها و نقش‌هایی استفاده شده عموماً ایرانی، ترک و افغانی (هراتی) می باشد.
در دهلی و آگرا نیز که از مراکز مهم قالیبافی هند است، طرح ها بیشتر سبک مغولی دارد. قالی‌های تولید شده در جی پور و جبل پور هر چند نسبت به سایر نقاط در مقیاس کمتری بافته می شود ولی کیفیت مطلوبی داشته و طرح‌های آن بیشتر شامل درخت سرو و تصویر جانوران بر روی زمینه‌ی قرمز تیره، آبی و شیری رنگ می باشد که نقوش قالی نواحی شرقی و مرکزی ایران را تداعی می کند.
در ایالت جنوبی کرالا نیز قالی بافی به میزان محدودی مشاهده می شود که طرح‌های به کار رفته کاملاً ویژگی طرح‌های هندو را دارد. قالی ابریشمی هم در این ایالت به صورت محدود تولید می گردد. در حقیقت از سال ۱۹۵۰ میلادی پس از کسب استقلال هند، این رشته با نگرشی اقتصادی مطرح گردیده و با حمایت‌های همه جانبه‌ی دولت موفق گردیده که از نظر میزان صادرات به کشورهای خارج برحسب وزن صادرات مقام اول و براساس ارزش رتبه‌ی دوم را (پس از ایران) کسب نماید. نوآوری در طرح ها را می توان یکی از رموز موفقیت صنعت فرش هند در بازارهای جهانی دانست. با توجه به درصد رشد بالای جمعیت در هند، قالیبافی به عنوان یکی از منابع اصلی تأمین کار و درآمد. برای توده‌های وسیعی از جمعیت این کشور محسوب می گردد.
آخرین ویرایش توسط مدیر: