همگانی صنایع دستی شیراز

[Sweet]

کاشی هفت رنگ​

کاشی هفت رنگ یکی از مهم‌ترین صنایع دستی شیراز است که به معماری دوران اسلامی تعلق دارد. برای تهیه این کاشی، كاشی‌های لعاب‌دار سفيد کنار هم چیده شده و با رنگ‌های مختلف رنگ‌آمیزی می‌شود. پس از طراحی و رنگ‌آمیزی، روی آن لعاب می‌خورد و در کوره قرار می‌گیرد تا آماده نصب ‌شود. در این نوع کاشی‌ها اغلب از رنگ‌های سیاه، سفید، لاجوردی، فیروزه‌ای، قرمز، زرد و حنایی استفاده می‌شود که عموما برای مکان‌های تاریخی و متبرکه کاربرد دارد. مهم‌ترین ویژگی کاشی هفت رنگ شیراز، كيفيت و تركيبات خاص لعاب آن است؛ ضمن اینکه استفاده از نقش معروف «گل و مرغ» نیز آن را از سایر کاشی‌های هفت رنگ متمایز کرده است. نمونه‌های این سبک هنری را می‌توان در مسجد نصیرالملک به نظاره نشست که جذابیتی دوچندان به آن بخشیده‌اند. همچنین هنگام بازدید از مسجد وکیل، عمارت نارنجستان و باغ عفیف آباد در شیراز نیز کاشی‌های هفت‌ رنگ خودنمایی می‌کنند.

 

[Sweet]

فرش دست بافت
فرش‌های دست بافت شیراز اغلب توسط عشایر بخش‌های مختلف استان فارس و همچنین تعدادی از شهرها و روستاهای استان نظیر آباده و فسا تهیه می‌شوند و با طرح‌هایی نظیر قشقایی، افشار، خمسه، آباده و... خودنمایی می‌کنند. یکی از ویژگی‌های این هنر استفاده از نقش بلبل است که به‌طور کل پرندگان در فرش‌های شیرازی نمادی از قناعت و خوشبختی هستند. تنوع رنگی این فرش‌ها محدود است و گره‌های آن خیلی ریز نیست. رنگ‌ها نیز معنای خاص خود را دارند و رنگ زرد نشانه شادی، رنگ قرمز نشانه زندگی و رنگ‌ تیره نشانه درد و اندوه است. فرش‌های این منطقه نرم، ظریف و نازک هستند و گره آن‌ها به‌صورت متقارن (ترکی) و نامتقارن (فارسی) است.

 

[Sweet]

گبه
در سفر به شیراز می‌توانید گبه‌های زیبا را برای سوغاتی خریداری کنید. این هنر زیبا نیز همچون فرش دست بافت، در میان عشایر قشقایی و اقوام لر بخش‌های مختلف استان فارس رواج دارد. گبه، فرشی با الیاف پنبه یا پشم است که معمولا در ابعاد کوچک بافته می‌شود و شامل طرح‌های هندسی و نقش‌های خیالی و ذهنی است. به‌عبارتی، بافنده گبه هیچ طرح از پیش آماده‌ای برای بافت ندارد و با الهام از طبیعت و ذهن قدرتمند خود دست به خلق چنین هنری می‌زند. بی‌دلیل نیست که گاهی اوقات زیبایی گبه از بقیه دست بافته‌ها فراتر می‌رود. گبه‌های شیراز به‌دلیل استفاده از نقش و رنگ زیاد، معمولا از تنوع بسیار بالایی برخوردار هستند. در گبه‌هایی که عشایر قشقایی می‌بافند، شیر به‌عنوان نماد جوانمردی رواج زیادی دارد. طرح‌های ترنج، ستاره، لچک، نقش، خشتی، نقش حیوانات و… نیز در گبه‌های این منطقه دیده می‌شود.

 

[Sweet]

گلیم
گلیم می‌تواند انتخاب دیگر گردشگران برای سوغات شیراز باشد. برای بافت گلیم نیز همچون گبه از نقش‌ خاصی استفاده نمی‌شود و عمده این نقش‌ها ذهنی هستند. زنان و دختران روستایی و عشایر قشقایی اغلب به بافت گلیم می‌پردازند و با هنر خود نقش مهمی در رشد و ارتقای این هنر اصیل ایفا می‌کنند. گبه‌های قشقایی تمام پشم هستند و نقش‌هایی مانند لچک ترنج، ستاره، خشتی، حیوانات و... در آن‌ها کاربرد دارد. برای خرید گلیم‌های قشقایی کافی است به بازار‌های شیراز سری بزنید و از میان محصولات متنوعی نظیر کف‌پوش، پادری، روانداز، خورجین و… دست به انتخاب بزنید.

 

[Sweet]

جاجیم​

جاجیم یکی از صنایع دستی معروف شیراز است که در بازار وکیل به‌وفور یافت می‌شود و از کیف و کفش تا رواندازهای زیبا در آن به فروش می‌رسد. برخی از جاجیم‌ها یک رو و برخی دیگر دو رو هستند؛ ضمن اینکه نقشه متفاوتی دارند که باعث تفاوت در شکل آن‌ها می‌شود. قیمت این هنر زیبا بسیار ارزان‌تر از فرش است و از همین رو افراد بیشتری قادر به تهیه آن هستند. بسیاری از عشایر برای پوشاندن رختخواب و اثاثیه خود از جاجیم استفاده می‌کنند.

 

[Sweet]

گیوه
گیوه نوعی کفش با دوام، نرم و راحت با رویه دست بافت است که در مناطق مختلف ایران به‌ویژه در مناطق روستایی و کوهستانی استفاده می‌شود. این صنایع دستی از دو قسمت زیری و رویی تشکیل شده که بخش زیری آن معمولا لاستیکی یا چرمی و قسمت بالای آن با نخ بافته شده است. گیوه‌های مختلفی در سراسر ایران تهیه می‌شود؛ اما آنچه گیوه شیراز را متمایز می‌کند، نوع گره آن است. در سایر گیوه‌ها اگر بخشی از بافت از بین برود، آن قسمت خراب می‌شود؛ هرچند این موضوع درباره گیوه شیراز صدق نمی‌کند. در واقع گره این گیوه به‌گونه‌ای زده می‌شود که در صورت قیچی‌شدن هم آسیبی نمی‌بیند. همچنین هنگام پوشیدن گیوه‌، هیچ فشاری متوجه پا نیست و به‌آسانی می‌توان آن را با گل گیوه تمیز کرد.

 

[Sweet]

نمدمالی
نمدمالی از قدیمی‌ترین شیوه‌های تهیه زیرانداز به حساب می‌آید که تاکنون شناخته شده است. این زیرانداز سنتی از پشم تولید شده و در اثر فشار و رطوبت و حرارت یک‌پارچه می‌شود. در واقع، به این دلیل که با مالش پیاپی نمد بر سطح زمین و به کمک دست و پا، الیاف نمد در هم تنیده می‌شود، به آن هنر نمدمالی می‌گویند. نمد از گذشته‌های دور کاربردهای گوناگونی داشته است که اغلب در تهیه کلاه، بالاپوش، پاپوش، لباس چوپان و... استفاده می‌شد. نمدها معمولا بدون درز و دوخت هستند و علاوه بر شکل ساده، به‌صورت نقش‌دار نیز تهیه می‌شوند. رنگ‌آمیزی نمد در گذشته محدود به رنگ‌های طبیعی پشم بود؛ اما امروزه رنگ‌‌های گوناگونی مانند قرمز، آبی، زرد ، نارنجی و... نیز در آن به کار می‌رود.

 

[Sweet]

سفالگری
سفالگری از جمله هنرهای رایج در شیراز است که با ابزارهای مختلفی مثل چاقوی سفالگری، سیم قطع‌کننده، مشته، ابزار حلقه، سیم و تراش، ‌اسفنج،‌ گل رس و... تهیه می‌شود. گل رس انواع مختلفی دارد که از کائولین تا رس بال یا بال کلی، خاک نسوز و خاک رس خشت را در بر می‌گیرد. برای تهیه سفال ابتدا مقدار معینی آب و خاک رس را با هم مخلوط می‌کنند و وقتی آماده شد، گل روی چرخ سفالگری قرار می‌گیرد و هنرمند شروع به چرخکاری آن می‌کند. پس از ساخت ظروفی از گل رس، آن‌ها را داخل کوره می‌گذارند و با دمای زیاد می‌پزند. گل رس در اثر پخت، سخت و محکم می‌شود.

 

[Sweet]

میناکاری​

هنر میناکاری در دوران صفویه اهمت زیادی پیدا کرد و از آن زمان تاکنون طرفداران بسیاری دارد. در میناکاری از فلزاتی مثل طلا، مس، نقره، استیل، آلومینیوم، مفرغ، برنج و برنز استفاده می‌شود که فلز مس اغلب به‌خاطر دوام و استحکام، شکل‌پذیر‌ی، چکش‌خواری و قابلیت ورقه‌شدن، بهترین گزینه است. برای تهیه یک اثر، فلزی به‌شکل و اندازه مورد نظر ساخته می‌شود و پس از آن لعاب سفیدرنگی به نام لعاب آستر روی آن می‌آید. بعد آن را در کوره‌ای با حداکثر حرارت ۷۵۰ درجه سانتی‌گراد قرار می‌دهند و در ادامه از کوره خارج می‌کنند و با لعاب مرغوب‌تری می‌پوشانند و مجددا در کوره می‌گذارند. لعاب‌کاری معمولا چندین بار تکرار می‌شود. پس از طی این مراحل، میناکار روی فلز لعاب‌دیده، طرح و نقش می‌اندازد. ظروف مینایی بعد از نقاشی، به کوره فرستاده می‌شوند تا رنگ‌ها به‌شکل مطلوب درآیند.

 

[Sweet]

شیشه گری
شیشه‌گری از هنرهای قدیمی محسوب می‌شود که در برخی مناطق ایران از جمله شیراز رواج داشته است. شیشه‌گری هنر شکل‌دهی به شیشه است که برای این منظور ابتدا ماده شیشه را حرارت می‌دهند تا نرم شود؛ سپس با ابزار مخصوص یا دمیدن، آن را به اشکال زیبایی درمی‌آورند. هنرمندان شيشه‌گر در گذشته علاوه بر بطری، اشيای تزيينی نظیر گلدان، گلاب‌پاش، اشكال ميوه‌ها و حيوانات را تهیه می‌کردند؛ گرچه امروزه تعداد پرچم‌داران اين هنر در کل استان فارس انگشت‌شمار است. در ساخت شیشه از تکنیک‌های مختلفی همچون شیشه‌گری فوتی، دمی-علمی و همجوشی استفاده می‌شود و برای تزیین آن نیز می‌توان به‌سراغ تراش، حکاکی، نقاشی و معرق شیشه رفت.