زنان اهل قلم√

[Mr.Rad]

انجمن رمان نویسی کافه نویسندگان

مشاهده فایل‌پیوست 3138​

 

[Mr.Rad]

نویسندگی و غرق شدن در میان واژه ها و سرشار گشتن از شمیم ادبیات شاید آرزوی کسان بسیاری باشد و چه آرزویی بهتر از اینکه به وسیله نوشتن که از قدیمی ترین و بهترین راههای ارتباط با مخاطب است، از مردم و برای مردم نوشت.

خانم «منیژه آرمین» سفالگر و استاد دانشگاه نویسنده رمان های «آن روز که عمه خورشید مرد»، «ای کاش گل سرخ نبود»، «شب و قلندر»، «کیمیاگران نقش» و ... در ابتدا در مورد انجمن قلم ایران می گوید: «این انجمن حضورش بسیار ضروری است، به لحاظ شرکت نویسندگان بسیار و شناخته شده در کشور، اعتبار انجمن خیلی بالاست ولی این کافی نیست و من به عنوان یک عضو انتظارم این است که هیئت مدیره وقت بیشتری بگذارند و با روحیه اجتماعی تری کار را دنبال کنند و هدف شان در کل ارتقای ادبیات زنان ایران باشد.

 

[Mr.Rad]

به نظر من این انجمن و چه انجمن های دیگر در وهله اول باید برای اعضای خود از نظر مسائل رفاهی فکری بکنند. مسئله بعدی توجه به رشد ادبیات است که از رفاه نویسنده هم مهم تر است. باید سطح فکر و دانش و کار اعضا بالا برود و این در صورتی است که انجمن جلسات فعال تری برای اعضا داشته باشد و فقط به مجمع عمومی بسنده نکند.

همچنین انجمن می تواند به نویسندگان شهرستان ها توجه کند و افرادی را به شهرها بفرستد چرا که داستان نویسان جوان شهرستانی هم، نویسندگان آینده کشور هستند.

البته خود زنان نویسنده در هر شهری می توانند انجمنی افتتاح کنند و جلسات آموزشی برگزار کنند و متکی به تهران و انتشار کتاب شان در این شهر نباشند، انجمن قلم هم می تواند با برنامه ریزی به فعال شدن نویسندگان در شهرستان ها کمک کنند.»

 

[Mr.Rad]

نظرتان در مورد فعالیت های گسترده خانم ها در عرصه نویسندگی و حضور در جشنواره های ادبی و کسب جوایز مختلف چیست؟

کتاب های زنان در حال حاضر خیلی خوب شده است، ولی همین خودش بحث کارشناسی می خواهد. برخی متأسفانه با گذشتن از خط قرمزهای اخلاقی برای خودشان افتخار کسب می کنند. اگر ما می خواهیم در صحنه های جهانی حضور داشته باشیم نباید با فرهنگ بیگانه پیش برویم، قلم ما باید بیانگر فرهنگ اسلامی خودمان باشد و نه تقلیدی از فرهنگ غرب به بهانه جهانی شدن.

جشنواره ها هم زیاد شده خانم ها هم معمولاً جوایز خوبی در این جشنواره ها کسب می کنند.

 

[Mr.Rad]

شخصیت زن ایرانی در رمان را به طورکلی چگونه ارزیابی می کنید؟

قبل از انقلاب در آثار، چندان به زن متفکری برخورد نمی کردیم که شخصیتی چند بعدی داشته باشد و به مسائل اجتماعی هم بپردازد.

اما بعد از انقلاب تنوع شخصیت زنان در رمان ها بیشتر شده است و طرح زنان مختلف خیلی خوب است و نشان از توجه به همه اقشار زنان دارد.

در واقع می توان گفت زنان، داستان نویسان خیلی خوبی هستند و ما باید به آینده این زنان خوش بین باشیم. زنان بعد از انقلاب هویت، جرئت و جسارت پیدا کردند و این خیلی خوب است و خودش باعث می شود نقش های متفاوتی برای قهرمانان زن هم رقم بزنند.

«نرگس آبیار» کارگردان فیلم کوتاه و مستند که تا به حال چند اثرش به جشنواره های خارج از کشور راه یافته است. «آبیار» در مورد انجمن قلم، می گوید: «واقعاً جای چنین انجمنی در کشور خالی بود با اینکه جلسات نقد و بررسی کتاب و حتی فیلم در انجمن بوده و از طریق خبرنامه، اخبار به اطلاع دیگران هم رسیده است ولی باید انجمن فعال تر شود؛ مثلاً اخبار رسانه ای در مورد ادبیات زیادتر شود و انجمن بانی نقد آثار شاخص نویسندگان شود. سفرها هم می توانند خوب باشند مثل سفرهایی که از سوی دفتر بانوان وزارت ارشاد طراحی شد، که فوق العاده سودمند بود و موجب پیدایش سوژه برای نویسندگان شد.»

 

[Mr.Rad]

با توجه به اینکه به فیلمسازی هم مشغول می باشید، نقش ادبیات را در دنیای معاصر در مقایسه با فیلم و تصویر که سرشار از تسفیر و تحولات جدید و دیجیتالی است، چگونه ارزیابی می کنید؟

نویسندگی واقعاً عرق ریزان روح است. به فرض فیلمسازی کاری گروهی است ولی نویسندگی کاری فردی است و در تنهایی نویسنده اتفاق می افتد. با اینکه در فیلمسازی هم فعال هستم ولی نویسندگی شیرین تر است و بیشتر دوستش دارم، ادبیات غنی تر است و باعث تفسیر جهان و گسترده شدن جهان تخیل در نزد مخاطب می شود. جهان تخیل و داستان غنی و گسترده است و هرکس به اندازه فضای ذهنی خود از آن برداشت می کند البته جشنواره های حوزه ادبیات نسبت به فیلم خیلی کمتر است و باید اخبار ادبیات از طرف رسانه ها و تلویزیون عنوان شوند.

 

[Mr.Rad]

با توجه به کثرت آثار نویسندگان زن، به نظر شما آیا می توان بین این دو دسته نویسنده زن و مرد و نوع آثارشان تفکیکی قائل شد؟

من تفکیک نویسنده زن و مرد از هم را قبول ندارم. بله، اخیراً تفکر زنانه نویسی باب شده است. شاید جوهره کاری زنانه باشد چون زنان به روزمرگی های زندگی بیشتر می پردازند و ادبیات خاص خودشان را دارند ولی این دلیل نمی شود که زن نتواند شخصیت مرد داستانش را باورپذیر پرداخت کند. همه چیز به محتوای اثر برمی گردد و اینکه محتوا خودش فرم و نثر را تعیین کند.

 

[Mr.Rad]

صحبت فرم و محتوا شد، کدامیک از این دو را در نگارش داستان مهم تر می دانید؟

این دو خیلی قابل تفکیک از هم نیستند که بگویم کدام بهترند. هر محتوایی، فرم خودش را ایجاد می کند. در واقع می توان گفت فرم و محتوا لازم و ملزوم یکدیگرند. به نظر من هر اثری که باورپذیر و حس برانگیز باشد قابل توجه است.

 

[Mr.Rad]

با توجه به اینکه تعداد زنان نویسنده زیادتر شده است اما در مورد دفاع مقدس کمتر قلم زده اند، این کار را به دلیل عدم تجربه کافی زنان از خط مقدم جبهه می دانید؟

خانم ها در مورد دفاع مقدس کم نوشته اند، این درست؛ ولی دلیلش فضای مردانه کار است، زنانی که در رابطه با دفاع مقدس کار کرده اند بیشتر پشت صحنه را به بیان آورده اند. به فرض خود من برای خلق «چشم سوم» که قهرمان آن زن است و «کوه روی شانه های درخت» که فضای مردانه ای داشت تحقیقات بسیار گسترده ای انجام دادم تا کارم باورمند شود.

«سهیلا عبدالحسینی» مسئول دفتر ادبیات داستانی سازمان بسیج دانشجویی است، وی در مورد انجمن قلم و روز قلم می گوید: «انجمن قلم اسم بزرگی است و نویسندگان خوب و توانمندی دارد ولی از لحاظ عملیات مادی توانش کم است و نیاز به زمان دارد تا بتواند گام های بلند دیگری بردارد.

 

[Mr.Rad]

با توجه به اینکه یک دوره در قبل و همچنین امسال داور جشنواره قلم زرین بودید از ملاک های انتخاب آثار برتر بگویید؟

باید برای چنین جشنواره ای قوانین مشخص و مدونی داشته باشیم تا کار مبادا از نظر ارزشی پایین بیاید. در هر دوره جشنواره سه اثر را در سه بخش رمان، شعر و پژوهش انتخاب می شود. پنجاه درصد گزینش براساس جذب مخاطب است، ممکن است اثری از لحاظ ساختاری قوی نباشد ولی به شدت تأثیرگذار باشد و احساسات مخاطب را برانگیزد. پنجاه درصد بقیه کار هم به چینش درست ساختار و فرم گرایی کار برمی گردد.
با توجه به اینکه چندین اثر شما از جمله «خانه دوست»، «دنیا بدون لیلی»، «صلیب و ستاره»، «باید امشب بروم» و که ماجرای زندگی شهید «رقیه محمودی اصل» است در ارتباط با دفاع مقدس می باشد؛ به نظر شما جنگ چه تأثیری روی ادبیات کشور گذاشت و زنان چقدر توانستند با آثارشان در این تأثیرگذاری سهیم باشند و لااقل چهره زن در جنگ را درست و زیبا به قلم بیاورند؟
هر رنج و گرفتاری می تواند اثرات مثبت و منفی در جامعه داشته باشد. جنگ هم تبعات خودش را داشت از آن جایی که خانم ها ایثارگر هستند و مادر بودن و همسر بودن چهره ایثارگرانه ای از آنها ساخته است و خود جنگ هم ایثار کردن است، لذا وقتی این دو با هم هماهنگ شوند می تواند کارهای خوبی خلق شود و اثرات ماندگاری داشته باشیم.
چهره ای که از زن در رمان های جنگ ترسیم شده است عموماً مادران شهدا بودند که با چشمان اشک بار فرزندانشان را راهی می کردند ولی کمتر از زنانی گفته شده که حتی در خط مقدم جبهه فعالیت می کردند و گاه اسلحه به دست می گرفتند. زنانی که مسئول تدارکات لباس رزمنده ها بودند. زن در دفاع مقدس لباس رزمنده ها را می شست در حالی که گاه اعضای قطع شده بدن رزمنده ها در داخل لباس ها بود و خودتان ببینید که چقدر این صحنه ها می تواند برای یک زن احساسی تأثربرانگیز باشد. انجام تدارکات و پشتیبانی منطقه جنگی وظیفه اساسی بود که گاه زنان مستقیماً مشغول به آن بودند ولی این مسائل کمتر به قلم آمده است.
زنان امکانات رشد فرهنگی شان بالا رفت و قلم زدند و کتاب تولید کردند ولی همه آثار قوی نبودند، گاه آثاری با مضمون متعالی تولید شد و گاه آثاری ضعیف، حتی بعضی زنان به نگارش مضمون های عشقی روی آوردند که مثل کف های روی آب هستند که به زودی فراموش می شوند. اما آثار خوب با نسل ها می مانند و برای همیشه ماندگار می شوند.