اخبار فیلم و کارتون راز مردی که حیات دوباره یافت؛ سینما به میانسالان کم‌توجه است

[M I R A S]

شاهین جلالی کارگردان فیلم کوتاه «مرد ابری» در گفتگو با خبرنگار مهر درباره ایده اولیه فیلم کوتاه «مرد ابری» توضیح داد: فیلم «مرد ابری» روایتگر زندگی مردی است که بار دیگر به حیات بازمی‌گردد. در توضیحی مفصل‌تر، این اثر داستان مردی را دنبال می‌کند که از لرزش دست رنج می‌برد. این ضعف، او را در آستانه‌ مرگ قرار می‌دهد و با رویدادهای پیش‌بینی‌نشده‌ای مواجه می‌کند که سرنوشتش را دگرگون می‌کند.

این کارگردان در پاسخ به این پرسش که چرا یک مرد میانسال را محور فیلم خود قرار داده است، گفت: حضور هر شخصیتی در داستان تابع ضرورت‌های روایی است. انتخاب شخصیت میانسال در این فیلمنامه، کاملا آگاهانه و مبتنی بر نیازهای داستانی و اهداف روایی صورت گرفت. همچنین، این انتخاب پاسخی به کم‌توجهی عمومی به این گروه سنی محسوب می‌شود. دوره میانسالی، سرشار از درام انسانی، بازنگری در انتخاب‌های زندگی و جستجوی معنا در میانه راه است. اینها موضوعاتی جهانی، عمیق و انسانی هستند که شایستگی روایت شدن دارند. پرداختن به آنها نه‌تنها برای هم‌نسلی‌های این شخصیت که گذشته‌شان را مرور می‌کنند، بلکه برای جوان‌ترها که آینده‌شان را پیش‌رو دارند، جذاب و ضروری است.

 

[M I R A S]

وی تصریح کرد: هر فیلمی بازتاب‌ بخشی از ذهنیت و تجربیات فیلمساز است. من همواره تلاش می‌کنم داستان‌هایی را برای ساخت انتخاب کنم که ریشه در تجربیات شخصی من داشته باشند. «مرد ابری» نیز از چنین رویکردی متأثر است. خاطره لرزش دست پدربزرگم در کودکی، نقطه آغاز شکل‌گیری این ایده بود. پس از بازنویسی‌های متعدد، طرح اولیه به نسخه نهایی فیلمنامه تبدیل شد. این اثر بیش از آنکه زندگینامه خودنوشت باشد، حاصل همدلی و مشاهده چالش‌های میانسالی در اطرافیانم است. حس لحظه‌های ازدست‌رفته و سکوت سنگین حاکم بر این دوره، الهام‌بخش خلق فیلم بود. اثر حاضر، تلفیقی از این مشاهدات، تخیلات و پرسش‌های شخصی است، نه روایتی خطی از زندگی من.

این کارگردان درباره المان‌های تصویری فیلم بیان کرد: فیلم «مرد ابری» از نظر ترکیب‌بندی، مملو از لحظه‌های سکون و تنهایی است. این لحظه‌ها با قاب‌بندی‌های ایستا، رنگ‌های عمدتا خنثی و طیف‌های خاکستری بازنمایی شده‌اند تا یکنواختی ظاهری زندگی شخصیت را القا کنند. رویکرد مینیمال فیلم با نماهای نسبتا طولانی، فرصتی برای تأمل و همذات‌پنداری عمیق‌تر با شخصیت اصلی فراهم می‌آورد. در اکثر صحنه‌ها، نور طبیعی و غیردراماتیک غالب است. سایه‌های نرم اما محسوس، نمادی از روشنایی فاقد گرمای زندگی روزمره‌اند و پس‌زمینه‌های تاریک به‌منظور برجسته‌سازی انزوای درونی و تأملات شخصیت به‌کار رفته‌اند.

 

[M I R A S]

وی درباره دلیل کم‌توجهی به میانسالان در سینما گفت: انتخاب شخصیت میانسال در این فیلم عامدانه و متکی بر ضرورت‌های داستانی بود. جذابیت جهان پیچیده و اغلب مغفول‌مانده میانسالان، غنای تجربیات، تضادهای درونی و مسئولیت‌های چندلایه این دوره، بستر مناسبی برای روایت دراماتیک فراهم می‌کند. دلایل کم‌توجهی سینما به این قشر را می‌توان در تمرکز تجاری بر مخاطبان جوان به‌عنوان مصرف‌کنندگان اصلی و کلیشه‌سازی نقش‌های میانسالان (مانند شخصیت‌های فرعی تکراری یا تصاویر یک‌بعدی از روزمرگی) جست‌وجو کرد. این نگرش، جذابیت دراماتیک زندگی میانسالی را نادیده می‌گیرد.

جلالی در بخش دیگری از صحبت‌هایش تصریح کرد: فیلم کوتاه، هنر روایت فشرده و متمرکز است که در بازه‌ای محدود، به پرداختن عمیق به یک ایده واحد می‌پردازد. همچون شعر که با ایجازِ کلمات، جهان‌های چندلایه خلق می‌کند، این قالب نیز با تراکم تصویر و روایت، تأثیری عاطفی یا فکری بر مخاطب برجای می‌گذارد، بی‌آنکه به گستردگی سینمای بلند نیاز داشته باشد.

 

[M I R A S]

این کارگردان درباره‌ شرایط فیلم کوتاه ایران از نظر پرداخت موضوع و محتوای آثار عنوان کرد: در سینمای کوتاه ایران، شاهد رشد چشمگیر ایده‌ها و جسارت در پرداخت به موضوعات اجتماعی کمتر دیده‌ شده (مانند بحران‌های طبقه‌ متوسط یا آسیب‌های روانی) هستیم. فیلمسازان این عرصه، با بهره‌گیری هوشمندانه از محدودیت زمان، زبان بصری خلاقانه‌ای توسعه داده‌اند. با این حال، چالش‌های اصلی عبارتند از؛ عمق‌بخشی به روایت در زمان محدود، پرهیز از افراط در «فستیوال‌پسندی» یا «شعارزدگی مستقیم» و ضعف محسوس در پرداخت فیلمنامه که نیازمند توجه جدی‌تر است.

وی درباره اکران و پخش فیلم‌های کوتاه گفت: دسترسی مخاطبان به فیلم‌های کوتاه مستلزم بهره‌گیری از مسیرهای چندگانه است، از جمله پلتفرم‌های مجازی (مانند فیلیمو، نماوا یا اپلیکیشن‌های تخصصی) با دسته‌بندی روشن و امکان جستجوی هدفمند، اکران در مکان‌های عمومی (فرهنگسراها، گالری‌ها، کافه‌ها) با محوریت موضوعی، پخش آثار پیش از فیلم‌های سینمایی یا بین قسمت‌های سریال‌های پلتفرمی، الگویی که در اروپا نیز موفق عمل کرده است.

 

[M I R A S]

وی افزود: پیشنهاد من برای اکران حرفه‌ای، ایجاد «پاتوق‌های ثابت فیلم کوتاه» در سینماهای تجاری است. برای نمونه، اختصاص یک روز در هفته به نمایش فیلم‌های کوتاه با بلیت‌های ارزان‌قیمت (حدود نصف قیمت معمول) و ترکیبی از ژانرهای مختلف. تحقق این ایده نیازمند مشارکت نهادهای صنفی (مانند خانه سینما) و حمایت دولتی است. همچنین، راه‌اندازی پلتفرم‌های اختصاصی فیلم کوتاه با حق اشتراک ماهانه می‌تواند چرخه اقتصادی پایدارتری ایجاد کند.

جلالی در پایان درباره بزرگ‌ترین مانع برای پخش حرفه‌ای فیلم‌های کوتاه در ایران گفت: مهم‌ترین مانع پخش حرفه‌ای در ایران، نقص ساختاری در نظام توزیع است. از جمله عدم وجود مدل درآمدزایی شفاف یعنی هزینه‌های پخش و تبلیغات با درآمد ناچیز حاصل از بلیت‌فروشی تناسبی ندارد. فقدان نهاد متولی پخش، ضعف در بازاریابی هدفمند و ترس از عدم دریافت تأییدیه جشنواره‌ها یا پلتفرم‌ها به خودسانسوری در انتخاب سوژه‌ها می‌انجامد در حالی که فیلم کوتاه می‌تواند عرصه‌ای برای جسارت‌های فرمی و محتوایی باشد.

محمود نظرعلیان، اکبر صادقی، اردشیر زاهد، حمدالله سلیمی، رسول علی نژاد و محمد فرجی بازیگران «مرد ابری» هستند.

این فیلم کوتاه منتخب بیش از سی جشنواره ملی و بین المللی از جمله جشنواره بین المللی فیلم بوسان و ... بوده است.