زمان؛ حضوری که هرگز دیده نمیشود
در جهانی که با ساعتها و تقویمها تعریف میشود، شاید یکی از پرسشبرانگیزترین مفاهیم، خودِ زمان باشد. ما آن را حس میکنیم، اندازه میگیریم، در قالب گذشته و آینده از آن سخن میگوییم، اما اگر دقیق نگاه کنیم، زمان نه بوی مشخصی دارد، نه رنگی، نه وزنی، نه حتی حضوری فیزیکی که بتوان آن را لمس کرد. پس آیا زمان واقعاً وجود دارد یا تنها محصول ذهن ماست؟
در طول تاریخ، فلاسفه، فیزیکدانان و روانشناسان، هر یک به نوعی در برابر این پرسش سکوت کردهاند یا پاسخهایی دادهاند که بیش از آنکه روشنگر باشند، به رمز و راز ماجرا افزودهاند.
ارسطو میگفت: «زمان، شمارش حرکت است.»
اینشتین گفت: «گذشته، حال و آینده تنها توهمی ماندگارند.»
و بودا معتقد بود: «هر آنچه هست، همین لحظه است.»
اما واقعاً این «لحظه» چیست؟ آیا زمان خطی است؟ آیا آینده از پیش نوشته شده و ما فقط تماشاگر آنایم؟ یا شاید زمان اصلاً وجود ندارد، و ما در تلهای ذهنی گرفتاریم که آن را برای نظمبخشی به تجربیاتمان ساختهایم؟
در این سری پنجپارت، به سراغ بررسی زمان از منظرهای گوناگون میرویم:
پارت ۱ – فلسفه و چیستی زمان (همین بخش)
پارت ۲ – زمان از دیدگاه فیزیک کلاسیک و نسبیت
پارت ۳ – زمان در مکانیک کوانتومی و نظریههای جدید
پارت ۴ – روانشناسی زمان؛ چرا زمان میگذرد؟
پارت ۵ – آیا زمان فقط یک توهم است؟ پاسخ نهایی با چاشنی خیال و علم
در جهانی که با ساعتها و تقویمها تعریف میشود، شاید یکی از پرسشبرانگیزترین مفاهیم، خودِ زمان باشد. ما آن را حس میکنیم، اندازه میگیریم، در قالب گذشته و آینده از آن سخن میگوییم، اما اگر دقیق نگاه کنیم، زمان نه بوی مشخصی دارد، نه رنگی، نه وزنی، نه حتی حضوری فیزیکی که بتوان آن را لمس کرد. پس آیا زمان واقعاً وجود دارد یا تنها محصول ذهن ماست؟
در طول تاریخ، فلاسفه، فیزیکدانان و روانشناسان، هر یک به نوعی در برابر این پرسش سکوت کردهاند یا پاسخهایی دادهاند که بیش از آنکه روشنگر باشند، به رمز و راز ماجرا افزودهاند.
ارسطو میگفت: «زمان، شمارش حرکت است.»
اینشتین گفت: «گذشته، حال و آینده تنها توهمی ماندگارند.»
و بودا معتقد بود: «هر آنچه هست، همین لحظه است.»
اما واقعاً این «لحظه» چیست؟ آیا زمان خطی است؟ آیا آینده از پیش نوشته شده و ما فقط تماشاگر آنایم؟ یا شاید زمان اصلاً وجود ندارد، و ما در تلهای ذهنی گرفتاریم که آن را برای نظمبخشی به تجربیاتمان ساختهایم؟
در این سری پنجپارت، به سراغ بررسی زمان از منظرهای گوناگون میرویم:
پارت ۱ – فلسفه و چیستی زمان (همین بخش) پارت ۲ – زمان از دیدگاه فیزیک کلاسیک و نسبیت پارت ۳ – زمان در مکانیک کوانتومی و نظریههای جدید پارت ۴ – روانشناسی زمان؛ چرا زمان میگذرد؟ پارت ۵ – آیا زمان فقط یک توهم است؟ پاسخ نهایی با چاشنی خیال و علم