زمان؛ حضوری که هرگز دیده نمی‌شود
در جهانی که با ساعت‌ها و تقویم‌ها تعریف می‌شود، شاید یکی از پرسش‌برانگیزترین مفاهیم، خودِ زمان باشد. ما آن را حس می‌کنیم، اندازه می‌گیریم، در قالب گذشته و آینده از آن سخن می‌گوییم، اما اگر دقیق نگاه کنیم، زمان نه بوی مشخصی دارد، نه رنگی، نه وزنی، نه حتی حضوری فیزیکی که بتوان آن را لم*س کرد. پس آیا زمان واقعاً وجود دارد یا تنها محصول ذهن ماست؟
در طول تاریخ، فلاسفه، فیزیک‌دانان و روان‌شناسان، هر یک به نوعی در برابر این پرسش سکوت کرده‌اند یا پاسخ‌هایی داده‌اند که بیش از آن‌که روشنگر باشند، به رمز و راز ماجرا افزوده‌اند.
ارسطو می‌گفت: «زمان، شمارش حرکت است.»
اینشتین گفت: «گذشته، حال و آینده تنها توهمی ماندگارند.»
و بودا معتقد بود: «هر آنچه هست، همین لحظه است.»
اما واقعاً این «لحظه» چیست؟ آیا زمان خطی است؟ آیا آینده از پیش نوشته شده و ما فقط تماشاگر آن‌ایم؟ یا شاید زمان اصلاً وجود ندارد، و ما در تله‌ای ذهنی گرفتاریم که آن را برای نظم‌بخشی به تجربیاتمان ساخته‌ایم؟
در این سری پنج‌پارت، به سراغ بررسی زمان از منظرهای گوناگون می‌رویم:
پارت ۱ – فلسفه و چیستی زمان (همین بخش)
پارت ۲ – زمان از دیدگاه فیزیک کلاسیک و نسبیت
پارت ۳ – زمان در مکانیک کوانتومی و نظریه‌های جدید
پارت ۴ – روان‌شناسی زمان؛ چرا زمان می‌گذرد؟
پارت ۵ – آیا زمان فقط یک توهم است؟ پاسخ نهایی با چاشنی خیال و علم
در جهانی که با ساعت‌ها و تقویم‌ها تعریف می‌شود، شاید یکی از پرسش‌برانگیزترین مفاهیم، خودِ زمان باشد. ما آن را حس می‌کنیم، اندازه می‌گیریم، در قالب گذشته و آینده از آن سخن می‌گوییم، اما اگر دقیق نگاه کنیم، زمان نه بوی مشخصی دارد، نه رنگی، نه وزنی، نه حتی حضوری فیزیکی که بتوان آن را لم*س کرد. پس آیا زمان واقعاً وجود دارد یا تنها محصول ذهن ماست؟
در طول تاریخ، فلاسفه، فیزیک‌دانان و روان‌شناسان، هر یک به نوعی در برابر این پرسش سکوت کرده‌اند یا پاسخ‌هایی داده‌اند که بیش از آن‌که روشنگر باشند، به رمز و راز ماجرا افزوده‌اند.
ارسطو می‌گفت: «زمان، شمارش حرکت است.»
اینشتین گفت: «گذشته، حال و آینده تنها توهمی ماندگارند.»
و بودا معتقد بود: «هر آنچه هست، همین لحظه است.»
اما واقعاً این «لحظه» چیست؟ آیا زمان خطی است؟ آیا آینده از پیش نوشته شده و ما فقط تماشاگر آن‌ایم؟ یا شاید زمان اصلاً وجود ندارد، و ما در تله‌ای ذهنی گرفتاریم که آن را برای نظم‌بخشی به تجربیاتمان ساخته‌ایم؟
در این سری پنج‌پارت، به سراغ بررسی زمان از منظرهای گوناگون می‌رویم:
پارت ۱ – فلسفه و چیستی زمان (همین بخش) پارت ۲ – زمان از دیدگاه فیزیک کلاسیک و نسبیت پارت ۳ – زمان در مکانیک کوانتومی و نظریه‌های جدید پارت ۴ – روان‌شناسی زمان؛ چرا زمان می‌گذرد؟ پارت ۵ – آیا زمان فقط یک توهم است؟ پاسخ نهایی با چاشنی خیال و علم