تاریخ وفرهنگ شهرشناسی

اراک یکی از کلان‌شهرهای ایران و از بزرگترین شهرهای مرکز ایران و مرکز استان مرکزی و شهرستان اراک است. جمعیت اراک در سال ۱۳۹۰ خورشیدی برابر با ۵۲۶٬۱۸۲ نفر بوده که از این نظر قطب جمعیتی استان مرکزی و چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران به حساب می‌آید.
از سده دوم اسلامی ناحیه میان همدان، ری و اصفهان عَراق نامیده شد که بعدها برای تمایز با عراق عرب آن را عراق عجم نامیدند. عَراق معرب اراک است. اراک نسبت به بسیاری از شهرهای ایران، شهر جوانی محسوب می‌شود. این شهر در دوران قاجار بنیان گذاشته شده و کمی بیش از دو قرن قدمت دارد.

نام شهر که ابتدا قلعه‌ای نظامی در کنار روستای کرهرود بود قلعه سلطان‌آباد، بعد سلطان‌آباد عراق و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی به اراک تغییر نام داد. بانی شهر اراک یوسف‌خان گرجی معروف به سپهدار بود که شهر را در طول چند سال و با هزینه ۲۰۰٬۰۰۰ تومان ساخت. در شهر جدید تمامی تأسیسات شهری از قبیل قنات، حمام، آب‌انبار، مسجد، مدرسه، سقاخانه، بازار و ارگ حکومتی ساخته شد. با رونق گیری اقتصاد شهر و عبور راه‌آهن سراسری از شهر، مهاجرت به شهر افزایش یافت.

شهر اراک دارای زمستان‌های سرد و مرطوب و تابستان‌های گرم و خشک است و کوه‌های اطراف شهر، تالاب میقان و دشت فراهان بر آب و هوای آن تأثیر می‌گذارند. شهر در میان پایکوه‌های داخلی رشته‌کوه زاگرس قرار دارد و از جمله شهرهای امن از نظر لرزه‌خیزی است که احتمال وقوع زلزله بالای ۵ ریشتر در آن بسیار ضعیف است.

مردم شهر اراک عمدتاً مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند، زبان مردم، فارسی با لهجه اراکی است.

اراک یکی از شهرهای صنعتی ایران است که از لحاظ گوناگونی محصولات صنعتی، نخستین، از لحاظ وجود صنایع مادر، دومین و به طور کلی چهارمین قطب صنعتی کشور محسوب می‌شود. این شهر به واسطه وجود صنایع مادر، تولید ۸۰٪ تجهیزات انرژی کشور، وجود بزرگ‌ترین کارخانه تولیدکننده آلومینیوم کشور و وجود بزرگ‌ترین معدن سدیم سولفات کشور، به‌عنوان پایتخت صنعتی ایران شناخته شده‌است و به همین دلیل یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران است.

از لحاظ گردشگری، قدمت بیشتر بناهای تاریخی اراک به دوره قاجار (فتحعلی شاه )بازمی‌گردد. از مهمترین صنایع دستی شهر، قالی اراک است که در گذشته اهمیت و اعتبار فراوانی داشته است و رقیب قالی کرمان بود.
 
مشاهیر از جمله مشاهیر و نامداران شهر اراک می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:

آقا ضیاءالدین عراقی فقیه و مجتهد شیعه
آقا نورالدین عراقی از مجتهدان و از مراجع تقلید شیعه
آقا محسن عراقی از مجتهدین دوره قاجار و واقفان بزرگ شهر
آیة الله شیخ محمد سلطان از مجتهدین اراک واز شاگردان آخوند خراسانی و صاحب حاشیه مفصل بر کفایة آخوند خراسانی
محمود صناعی شاعر، مترجم، روانکاو و نظریه‌پرداز مباحث تربیتی و روان‌شناسی
محمدمهدی فولادوند استاد الهیات دانشگاه تهران و از مترجمان قرآن و نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه به زبان فارسی
آیت الله اراکی فقیه، مرجع تقلید شیعه
مصطفی‌قلی بیات (صمصام الملک) سیاست‌مدار و از بنیان‌گذاران کشاورزی نوین ایران و مؤسس دانشکده کشاورزی کرج و مؤسس دبیرستان پسرانه صمصامیه در اراک
حبیب‌الله ذوالفنون معروف به شیخ حبیب‌الله ذوالفنون دانشمند ستاره‌شناس و تقویم نگار که در زمینه‌های ادبیات، ریاضیات و تفسیر قرآن نیز فعالیت داشت.
قادر عبدالله نویسنده معروف ایرانی مقیم کشور هلند
محمد خزائلی ادیب، مؤسس اولین آموزشگاه شبانه در ایران و آموزشگاه‌های ویژه نابینایان (زاده شده در کرهرود)
مهران مدیری خواننده، بازیگر و کارگردان طنز ایران (زاده شده در تهران)

جاذبه‌های طبیعی

جریان سرچشمه‌های قره چای (رودخانه شراء و مهاجران) درغرب شهرستان اراک به علاوه وجود مناطق سرسبز در حواشی این رودخانه و همچنین اقلیم کوهستان و نقاط مرتفع جهت کوهنوردی، این قسمت از شهرستان اراک را از سایر مناطق جدا نموده‌است.

چشمه چپقلی
چشمه کی‌خسرو
چشمه دوروزن آب روستای چناس
چشمه سراب چناس
چشمه دره چناس
چشمه آب رضا آباد در
امامزاده شاهزاده محمد حصار
باغ اربابی واقع در روستای هفته در ۴۰ کیلومتری اراک
غارقلعه جوق و مقبره اسرارآمیز آن
غار سفید خانی
غار انجدان
غار آسیلی
غار کل چناس ایوان غار چناس
غار برآفتاب روستای چناس
برآفتاب چناس
گورآب چناس
میشو چناس
کوه غار یا شاه نشین چناس
کوه غاغان
 
زبان شهر اراک
پیش از بنای شهر اراک، مردم مناطق پیرامون به گویش‌های گوناگونی مانند تاتی در منطقه وفس سخن می‌گفتند. پس از بنای شهر اراک و مهاجرت مردم مناطق پیرامون به شهر تازه، این گویش‌ها با یکدیگر درآمیختند و گویش ویژه‌ای به‌وجود آوردند، تا زمانی که با پیدایش رسانه‌های جمعی این گویش رو به نابودی نهاد و امروزه شهروندان اراک تا اندازه‌ای بی لهجه بوده و کتابی یا تهرانی سخن می‌گویند، ولی در روستاهای پیرامون و خود شهر زبان پیرمردان و پیرزنان همان لهجهٔ قدیمی است.

مراسمات معروف در اراک
جشن و مراسم بیل گردانی
مراسم کوسه ناقالی (ناقالدی)
و جشن سده
 
به مناسب روز مازندران می‌خوایم به این
استان سفر کنیم و البته شهر ساری😁🫣
مازندرانی‌ها کجان؟؟-2-35--118-"{}
 
استان مازندران در حال حاضر ۲۲ شهرستان دارد. وسیع‌ترین شهرستان آن ساری و پرجمعیت‌ترین آن بابل است. کوچک‌ترین و کم جمعیت‌ترین شهرستان آن نیز سیمرغ است. شهرستان قائمشهر بیشترین تراکم جمعیتی را داراست و تنها شهرستانی است که فقط از یک بخش تشکیل شده‌است. شهر ساری مرکز استان و بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهر مازندران می‌باشد. سه فرمانداری ویژه در شهرستان‌های آمل، بابل و تنکابن، در این استان وجود دارد.
مازندران در تقسمات استانی سال ۱۳۱۶ بخشی از استان دوم بود و یکی از شهرستان‌های آن به‌شمار می‌آمد. به مرور استان‌هایی مانند سمنان، مرکزی، تهران و گلستان از مازندران جدا شدند
نام برخی از شهرستان‌های مازندران در دورهٔ معاصر تغییر پیدا کرد. در دوره رضاشاه پهلوی، باول یا بارفروش به بابل، مشهدسر به بابلسر، تنکابن به شهسوار، سخت‌سر به رامسر، حبیب‌آباد یا نوده به نوشهر، علی‌آباد به شاهی و اشرف به بهشهر تغییر نام یافتند
پس از انقلاب ۱۳۵۷ نیز برخی از شهرها نامشان تغییر کرد که دلیلشان ارتباط این اسامی با دودمان پهلوی و ملی‌گرایی پیش از انقلاب بود. از جمله شاهی به قائمشهر تغییر کرد و شهسوار مجدداً تنکابن نام گرفت
 
مکان‌های دیدنی استان مازندران (شهر رو جدا نکردم -2-35- )

از مکان های دیدنی مازندران می‌توان به باداب سورت، فیلبند، تله کابین نمک آبرود، جنگل‌های دو هزار و سه هزار، دشت دریاسر، روستای جواهر ده، جاده چالوس، جنگل دالخانی، دریاچه دالیمالات، دریاچه ارواح، جاده هراز، آلاشت، دریاچه چورت، سد سلیمان تنگه، پارک جنگلی نور، آبشار گزو، تالاب میانکاله، دریاچه ولشت، دریاچه شور مس*ت و پارک جنگلی سیسنگان اشاره کرد.

مکان های دیدنی مازندران در تابستان، شامل فیلبند، روستای فشکور، سواد کوه، روستای جواهرده، کلار دشت، دهکده مازیچال، آبشار آب پری، دهکده کندلوس، دودانگه و چهاردانگه، روستای ورپی، ییلاقات بلده، روستای فیروزجاه، روستای حاجی شیخ موسی، شهر رینه و آلاشت، می‌شوند.

بوستان جنگلی صفارود، پارک ملت بهشه، روستا نشتارود، جنگل‌‌های دو هزار سه هزار، جنگل سی سنگان، جنگل اهلم، فیلبند، هفت آبشار سواد کوه، در لیست جاهای دیدنی مازندران در بهار قرار دارند.

برای بازدید از مکان های بکر استان مازندران، می‌توانید به یکی از مکان‌های جنگل فلکده، ییلاق جهان نما، دریاچه چورت، روستای مازیچال، آبشار ویسادار، تالاب سوستان، مسیر ته جن به سلیمان تنگه، جنگل‌های راش سنگده، سوباتان و دشت دریاسر بروید.

برخی از مکان های عجیب مازندران، شامل باداب سورت، دریاچه ارواح، دریاچه الیمالات، فیلبند، آبشار بولا، آبشار پلنگ دره، پارک جنگلی کشپل، جنگل پاسند، مسیر کوه دماوند و دریاچه چورت می‌شوند.

از جاهای دیدنی مازندران در تابستان می‌توان به فیلبند، روستای فشکور، سواد کوه، روستای جواهرده، کلاردشت، دهکده مازیچال، آبشار آب پری، دهکده کندلوس، دودانگه و چهاردانگه، روستای ورپی، ییلاق خوشواش، ییلاقات بلده و رینه، اشاره کرد

مهمترین جاهای دیدنی شرق مازندران شامل مکان‌هایی مثل باغ عباس آباد، پل ورسک، سنگده، دریاچه شورمست، آلاشت، دشت ناز، باداب سورت و تالاب میانکاله هستند.

رامسر، ساری، نوشهر، کلاردشت و سواد کوه، از شهر های دیدنی مازندران محسوب می‌شوند.

برای بازدید از جاهای تفریحی استان مازندران، می‌توانید به دهکده تفریحی رامسر، تله کابین رامسر، منطقه گردشگری میرود بابلسر، پلاژ پردیس متل قو، ساحل تفریحی فرح آباد ساری، ساحل محمود آباد، مجموعه تفریحی و توریستی نمک آبرود، ساحل سیسنگان، ساحل چپکرود، ساحل رادیو دریای ساری و اسکله ساحلی بابلسر بروید.

از جاهای دیدنی مازندران در شب، می‌توان به ساحل بابلسر، متل قو، شهر ساری، پل آفتابگیر مرزیکلا، قلعه رامسر و مجموعه تفریحی نمک آبرود، اشاره کرد.
 
عقب
بالا پایین