روانشناسی هیجانات؛ زیست‌شناسی یا فرهنگ؟

["اقیــانــــــوس]

هیجانات؛ زیست‌شناسی یا فرهنگ؟

پرسش از منشأ هیجانات، یکی از بنیادی‌ترین مباحث در روان‌شناسی است.
آیا احساسات ما محصول تکامل زیستی‌اند، یا ساخته‌ی فرهنگ و یادگیری اجتماعی؟​

 

["اقیــانــــــوس]

دیدگاه تکاملی:
از نگاه نظریه‌پردازان تکاملی مثل، «اکمن، پنکسپ، پلاچیک، پورجِس و تامکینز» هیجانات بخشی از سامانه‌ی بقا هستند.​

 

["اقیــانــــــوس]

در طول میلیون‌ها سال، مغز انسان برای مقابله با تهدیدهای حیاتی، برنامه‌های هیجانی خودکاری را ایجاد کرده است:

ترس برای فرار از خطر،
خشم برای دفاع از مرزها،
اندوه برای سازگاری با فقدان،
و عشق برای حفظ پیوندهای اجتماعی.

این واکنش‌ها جهانی‌اند و در همه‌ی انسان‌ها دیده می‌شوند، صرف‌نظر از فرهنگ، زبان یا
قومیت.​

 

["اقیــانــــــوس]

دیدگاه ساخت‌گرای اجتماعی:
در مقابل، ساخت‌گرایان اجتماعی مانند «آوریل، هَری، لوتز و وایت» باور دارند هیجانات بیش از آنکه در ژن‌ها نوشته شده باشند، در بستر فرهنگ و روابط اجتماعی آموخته می‌شوند.​

 

["اقیــانــــــوس]

به‌زعم آنان، جامعه تعیین می‌کند چه احساسی، در چه موقعیتی و به چه شیوه‌ای ابراز شود.
به همین دلیل، شرم، خشم یا حتی عشق می‌توانند در فرهنگ‌های مختلف، معنا و جلوه‌هایی کاملاً متفاوت داشته باشند.​

 

["اقیــانــــــوس]

نقطه‌ی اتصال دو نگاه:
با وجود تفاوت در منشأ، هر دو رویکرد بر یک نکته اتفاق نظر دارند:
هیجانات نقش ارتباطی و حیاتی در روابط انسانی ایفا می‌کنند.
آن‌ها پلی هستند میان زیست‌شناسی و اجتماع؛ سازوکاری که هم بدن و مغز را درگیر می‌کند، و هم معنا و هنجارهای فرهنگی را.​

 

["اقیــانــــــوس]

جمع‌بندی:
در واقع، مغز هیجان را می‌سازد، اما فرهنگ به آن معنا می‌دهد.
بدن واکنش نشان می‌دهد، اما جامعه تعیین می‌کند چگونه آن را بروز دهیم.

هیجانات ترکیبی از زیست و معنا هستند؛
نه صرفاً واکنش‌های شیمیایی،
و نه صرفاً قراردادهای اجتماعی،
بلکه زبان مشترک بدن و فرهنگ برای حفظ پیوندهای انسانی.​