روانشناسی حس پیوستگی؛ روانِ منسجم چیست؟

[سونی]

حس پیوستگی؛ روانِ منسجم؛ ریشه‌ی سلامت در نظریه‌ی آنتونوفسکی​

 

[سونی]

✍ در دلِ طوفان و آشوبِ زندگی، چرا بعضی انسان‌ها هنوز آرام می‌مانند؟

چطور ممکن است کسی در اوجِ رنج، هنوز حس کند زندگی معنا دارد؟

پاسخ را آرون آنتونوفسکی (Aaron Antonovsky)، "جامعه‌شناس و روان‌شناس اسرائیلی"، در نظریه‌ای شگفت‌انگیز به نام #سلامت‌زا (Salutogenesis) یافت.​

 

[سونی]

او در تحقیقاتش روی زنانی که از اردوگاه‌های کار اجباری نازی‌ها جان سالم به در برده بودند، متوجه شد که بعضی از آن‌ها با وجود تجربه‌های بسیار سخت، هنوز سلامت روانی بالایی دارند.​

 

[سونی]

او می‌گفت:
“سؤال اصلی این نیست که چرا انسان بیمار می‌شود،
بلکه این است که چه چیز باعث می‌شود در میان رنج، سالم، امیدوار و سازگار باقی بماند؟”

و پاسخ او، مفهومی بود به نام حس پیوستگی (Sense of Coherence)
احساسی عمیق از درک، کنترل و معنا در مواجهه با زندگی.​

 

[سونی]

به زبان ساده،
حس پیوستگی یعنی توانایی درک منسجم از زندگی و احساس کنترل در برابر چالش‌ها...​

 

[سونی]

«زندگی زمانی معنا دارد که بتوانی رنجش را روایت کنی.»​

سه رکن اصلی حس پیوستگی

آنتونوفسکی معتقد بود انسان‌هایی که حس پیوستگی قوی‌تری دارند، بهتر می‌توانند با فشارها و بحران‌های زندگی کنار بیایند، چون دنیایشان برایشان:

𝟏. قابل‌فهم است. (Comprehensibility)

یعنی جهان برایتان منطقی و قابل‌درک باشد.
وقتی بتوانید برای اتفاق‌ها دلیلی بیابید، احساس می‌کنید قربانیِ هرج‌ومرج نیستید.

درمانگرها می‌گویند: وقتی فردی بتواند رنجش را توضیح دهد، دیگر رنج، قدرت سابق را ندارد.​

 

[سونی]

𝟐. قابل‌مدیریت است. (Manageability)

یعنی احساس کنید می‌توانید از پس موقعیت‌ها بربیایید، یا منابع لازم برای مواجهه را دارید.
این منابع می‌توانند
• درونی باشد (مثل توانایی سازگاری، ایمان، دانش)
• یا بیرونی (مثل حمایت دیگران).

این حس، با تجربه‌های واقعی موفقیت و اتکا به خود، در کودکی شکل می‌گیرد.​

 

[سونی]

𝟑. معنادار است (Meaningfulness)

یعنی باور داشته باشید زندگی ارزش ادامه دادن را دارد.
«رنج، وقتی معنا پیدا کند، که از ویرانگر به سازنده تبدیل می‌شود».

ویکتور فرانکل در اردوگاه‌های مرگ نازی‌ها همین را آموخت:

«کسی که چرایی زندگی را یافته باشد، با هر چگونه‌ای خواهد ساخت.»​

 

[سونی]

​

ریشه‌های شکل‌گیری حس پیوستگی​

• حس پیوستگی در کودکی رشد می‌کند.

• وقتی والدین، محیطی قابل‌پیش‌بینی و امن بسازند.

• وقتی کودک یاد بگیرد که شکست، پایان نیست بلکه بخشی از مسیر است.

• هر بار که از پس بحرانی برمی‌آییم، ذهن یاد می‌گیرد:
«می‌شود کنترل داشت، حتی در بی‌ثباتی.»
​

 

[سونی]

اما در زندگی پر از تروما، جنگ، ناامنی یا والدین آشفته، این حس آسیب می‌بیند.


فرد، دنیا را بی‌معنا، خطرناک و بی‌ثبات می‌بیند چیزی که در PTSD و اضطراب مزمن به‌وضوح دیده می‌شود.​