تازه چه خبر

انجمن رمان نویسی کافه نویسندگان

با خواندن و نوشتن رشد کنید,به آینده متفاوتی فکر کنید که بیشتر از حالا با خواندن و نوشتن می‌گذرد.در کوچه پس کوچه‌های هفت شهر نوشتن با کافه نویسندگان باشید

|بازی‌های محلی گیلان|

نویسنده رسمی
نویسنده رسمی
مدیر بازنشسته
Mar
2,560
6,445
193
استان گیلان حدود ۱۴۰ بازی‌ محلی و بومی دارد که چهار بازی در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت‌ رسیده‌اند.

آغوز بازی

همشهری‌آنلاین- علی درویش: بازی‌های سنتی و محلی استان‌ها و روستاهای مختلف کشور به نوعی نشان‌دهنده آیین و فرهنگ آنهاست و گیلان نیز از این قاعده مستثنی نیست.

کشتی گیله‌مردی به شماره ثبت ۴۱۴ در دی ۱۳۹۰، لافندبازی به شماره ثبت ۵۵۴ در شهریور ۱۳۹۱، مرغانه‌جنگ به شماره ثبت ۱۹۳۷در تیر ۱۳۹۸ و ال‌کاوه بازی به شماره ثبت ۱۹۳۸ در تیر ۱۳۹۸ به ثبت‌ملی رسیده‌اند.

برخی دیگر از بازی‌های سنتی و محلی استان گیلان عبارتند از: لپه‌بازی، پیتگله‌بازی، غش‌بازی، گل‌مشته، عروس‌بازی، بیج‌بیج، آهوچره، برموم‌بازی، گلپا گلپا، بیزه، سوک‌سوک، آویزان، ل*ب‌گود، خورش‌بازی، گدگد، جفت‌تاک، اشکل، ورف‌بازی، آپاربازی، دوبنا، تاب‌بندی، حساب‌بله، کلاه‌پران، شیرین‌دودو، عروس‌گولی، آبخوربازی، آتیمار، آس‌بازی، آغوزبازی، آکلهِ ماربازی، آنی‌مانی، آونخوتی، اُتوماتو، اَرده‌بشو - رشته‌بیه - اسیربازی‌(قلعه‌بازی)، افلاطونی، ال‌قره‌قوش، انزلی‌دی، انگوری، ای‌عنبر دو عنبر، بازآمدی، بایم‌بایم، برو بیا، بزن و بگیر، به‌چن‌چن، بیست‌ویک، بیلی‌بیلی مرغونه‌بکن، پاچوبازی، پلنگ‌بازی، پنبه‌ریسه، پوبوک‌بازی، پوچ‌مغز، پیت‌چوماق‌بازی، پیچاس‌بازی، تاب‌کش، تخته‌بره، تعقیب، توپ‌توپ، توپچی، توپ‌گیر، تهرونی‌بازی، تیر و آغوز هر دو.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
نویسنده رسمی
نویسنده رسمی
مدیر بازنشسته
Mar
2,560
6,445
193
جوجویک‌منه، جوخوس‌بازی، چاله‌درگنئی، چرخ‌وفلک، چَلکَ چلچله‌باز، چلینگ‌آغاج، چه‌رنگ چه‌رنگ، خاش‌بازی، خاک‌بازی، خربیس، خرپسته‌واز، خرس‌بانی، خرگوش‌بازی، خریز، خیمه‌بازی، دستی، دُم‌کشی، دودو، دوزبازی، دوکان‌بازی، رابچری‌(درراه چراکننده)، رمه‌رمه، زاتی‌ژولا، سبیل‌پلنگ، سپ‌په، ستاره‌شناس، سردار، سرسره، سلام‌سلام، سنگ‌بازی، سرپی‌به‌ای‌پی، سی‌سنگه، شکارتوپ، شنبه یکشنبه، شیرتوت، صندلی‌بازی، عراده‌بازی، عمه‌ی‌عمه‌ی، فینگلی، قایم‌موشک با چوب، قیش‌قیش‌بازی، کلاچ‌پر، کلاه‌بردن، کلنگ‌بازی، کورکوری‌بازی، کول‌کول، گرگم‌به‌هوا، گرن‌گره، گل بزن گل بگیر، گلندبازی، گیشه‌بازی، لال‌بازی، لگدلگد، ماچه‌لوس، مولاحراج، مَ‌ یاد دره - تَ فراموش، میان‌دوزه، نزادپائین، نیزات‌پایون، وَروَری‌بازی، وسطی، هپولکا، هچین‌کشتی‌(کشتی قلابی)، هرکه خوچاله بگیره، هشتک، هفت‌سنگ، هکش‌هکشی، هوکای‌هوکای، هه‌توس‌کونه، یال‌ممد و یکشی به پنشی از دیگر بازی‌های سنتی این خطه هستند.


در ادامه با نحوه انجام برخی از این بازی‌ها آشنا می‌شویم:
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
نویسنده رسمی
نویسنده رسمی
مدیر بازنشسته
Mar
2,560
6,445
193
مرغانه‌جنگ


یکی از تفریحات و سرگرمی‌های عید نوروز در مازندران مرغانه جنگ یا تخم‌مرغ جنگی است که کودکان، نوجوانان و حتی بعضی از سالمندان خوش ذوق را به خود مشغول می‌کند.


بازی به این ترتیب است که یک نفر تخم‌مرغ پخته و رنگ شده را طوری در مشت خود می‌گیرد که فقط سر آن مشخص باشد. سپس نفر دوم با سر تخم‌مرغ خود ضربه‌ای محکم به آن می‌زند. تخم‌مرغ هر فردی که شکست، بازنده محسوب می‌شود و باید تخم‌مرغ خود را به برنده بدهد. برخی در این کار بسیار ماهرند و با یک سبد پر از تخم‌مرغ رنگ‌شده به خانه خود می‌روند.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
نویسنده رسمی
نویسنده رسمی
مدیر بازنشسته
Mar
2,560
6,445
193
بیج‌بیج


این بازی با تخم‌مرغ است و در عید نوروز بین پسران ۷ تا ۱۲ ساله رایج است. در این بازی هر فرد یک یا چند تخم‌مرغ را همراه خود به محل بازی- نقطه‌ای از روستا که محل تجمع افراد است- می‌برد و با قرار دادن روی شست خود از دیگران می‌خواهد که با تخم‌مرغ خود به آن ضربه بزنند. در اینجا هرکس تخم‌مرغش شکسته شد، یک عدد تخم‌مرغ سالم به فرد مقابل می‌دهد. هدف از اجرای این برنامه علاوه بر سرگرمی و تنوع، گردآوری تخم‌مرغ‌های دیگران است و افراد چابک‌تر و با تجربه‌تر تخم‌مرغ بیشتری با خود به خانه می‌برند.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
نویسنده رسمی
نویسنده رسمی
مدیر بازنشسته
Mar
2,560
6,445
193
کشتی گیله‌مردی


کشتی گیله‌مردی یا کشتی گیلانی نوعی مراسم محبوب و دارای آداب خاص است که روح پهلوانی بر آن حکمفرماست. کشتی گیله‌مردی تنها رشته ورزشی مرسوم در محدوده‌ای به وسعت غرب مازندران و گیلان به شمار می‌رود. بزرگان و ریش‌سفیدان این دیار، قلعه گردن و شاقوزکوتی تنکابن، قاسم‌آباد سفلی و علیا و سرو لات در شهرستان چابکسر، رحیم‌آباد و بی‌بالان در شهرستان رودسر و بالکو سرا در شهرستان لنگرود را مهد پهلوانان نامدار کشتی گیله‌مردی می‌دانند. به گفته آن‌ها حضور در میدان‌های کشتی محلی یا به‌اصطلاح محلی کشتی سراها، از تفریحات و سرگرمی‌های بیشتر مردم این مناطق در شب‌های بلند تابستان به حساب می‌آمد. این کشتی به‌طور سنتی، آخر تابستان وقتی کار کشاورزی پایان می‌یابد، یا حین بازدید مسئولان یا در پایان مراسم مذهبی، برگزار می‌شود.


مراسم کشتی با رژهٔ سنتی کشتی‌گیران که به تماشاگران و رقبایشان سلام می‌کنند آغاز می‌شود. کشتی گیران یک پای خود را جلو می‌گذارند و دست شان به ترتیب با زانو، دهان و پیشانی‌شان در تماس قرار می‌گیرد.


هدف بازی این است که با استفاده از دست، مشت و پا (لگد زدن ممنوع است)، حریف را مجبور به لم*س زمین کنند. به این منظور، شخص نیازمند هم قدرت و هم استراتژی است. وقتی بازی تمام می‌شود، برنده بازنده را در آغو*ش می‌گیرد و به مرکز زمین می‌پرد و شاخه‌ای مزین به پارچه و پول اهدا شده از سوی تماشاگران را دریافت می‌کند. در مسابقات بزرگ، بزرگان روستا ممکن است به قهرمانی که همهٔ رقبایش را حذف کرده، یک گاو، اسب یا شال ابریشمی گلدار هدیه بدهند.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
نویسنده رسمی
نویسنده رسمی
مدیر بازنشسته
Mar
2,560
6,445
193
لافندبازی


لافندبازی یکی از بازی‌های بومی محلی و بخشی از فرهنگ مردم گیلان است. این بازی در میان مردم محلی محبوبیت ویژه‌ای دارد و پیشینهٔ تاریخی آن به سالیان دور برمی‌گردد. لافندبازی با نام‌های طناب بازی، ریسمان‌بازی، رسن‌بازی، و غیره نیز شناخته می‌شود.


4392820.jpg



این مراسم را معمولا خانوادگی اجرا می‌کنند و اجراکنندگان مرد و زن در آن دیده می‌شود. گروه لافندبازی از پهلوان لافندباز، یالانچی (شیطانک)، سرناچی و نقره‌چی (نقاره زن) تشکیل می‌شود.


لافندباز که به پهلوان نیز شناخته می‌شود با نام خداوند و ذکر مناقب مولای متقیان بالای ریسمان یا دار می‌رود. او با چوبی که برای حفظ تعادل خویش در دست می‌گیرد بر روی طناب راه می‌رود. پهلوان با اجرای حرکات مختلف نمایشی مردم و تماشاگران را سرگرم می‌کند. حرکات آکروباتیکی مانند دوچرخه‌سواری بر روی طناب نیز در این بازی دیده می‌شود.


در مرحله بعد فردی با نام شیطانک با حرکات خنده آور خود مردم را سرگرم می‌کند. شیطانک بر سر راه لافندباز قرار گرفته و سعی در انداختن او از روی طناب دارد. در میان این اجرا، نوازندگان سرنا و نقاره به نواختن موسیقی شاد محلی می‌پردازند. لافندبازی نیز مانند بسیاری از مراسم آیینی با هیجان برگزار و دستمزد آن از سوی تماشاچیان و داوطلبانه پرداخت می‌شود.


این مراسم اوایل تیر تا اواخر مرداد و همچنین در ماه مهر و آبان و همین‌طور در ایام نوروز و سیزده بدر برگزار می‌شود. در مراسم و جشن‌های مختلف مانند جشن عروسی نیز لافندبازی دیده شده است.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
نویسنده رسمی
نویسنده رسمی
مدیر بازنشسته
Mar
2,560
6,445
193
ال‌کاوه بازی


یک بازی با سه نوع متفاوت و سراسر تحرک، نرمش، کمین کردن و دقت عمل است. جوانان با انجام این بازی، بدنی پرانرژی و چالاک پیدا می‌کنند و دقتشان افزایش می‌یابد. این بازی به‌ویژه برای افرادی که در مناطق کوهستانی زندگی می‌کنند، مفید است.


برای انجام این بازی، عده‌ای جوان در محوطه‌ای وسیع و باز قرار می‌گیرند. وسایل بازی شامل یک چوبدستی صاف و محکم به طول یک‌متر به نام «چوبروزن‌بو»، یک قطعه دیگر چوب صاف و محکم به طول ۳۰ سانتیمتر به نام «ال‌کاو» و دو عدد سنگ متوسط به اندازه یک هندوانه است که به فاصله ۳۰ سانتیمتر (طول الکاو) از همدیگر روی زمین قرار می‌گیرند. با عمل شیر یا خط گروه اول مشخص می‌شود. هریک از اعضای گروهی که دوم شده یک چوبدستی برمی‌دارند و در فواصل ۲۰ یا ۳۰ متری روبروی گروه اول به طور نامنظم پخش می‌شوند و آماده می‌مانند. نفرات گروه اول به ترتیب سن یا قدرت بازی را نفر به نفر آغاز می‌کنند: نفر ضعیف‌تر الکاو را روی دو سنگ می‌گذارد و با گفتن کلمه «حاضر» که همان سوت آغاز مسابقه است با چوبدستی خود الکاو را از روی دو سنگ به حدود یک متری بالا می‌پراند و در هوا می‌زند وبه شدت به سوی گروه مقابل می‌پراند. در این مرحله اگر چوبدستی به الکاو اصابت نکرد، فوراً می‌گوید «پیت» که یک نوع فرصت‌خواهی است. این عمل پیت اگر سه بار متوالی تکرار شود بازیکن می‌سوزد و حذف می‌شود. اگر کمتر از سه بار بود وقتی الکاو به زمین مقابل فرود آمد، گروه مقابل به تعداد دفعات پیت با طول الکاو از فاصله کم می‌کند و به جلو می‌آید.


در نهایت مجموع فاصله‌های بدست آمده هر گروه بیشتر بود او پیروز بازی است. تک‌تک نفرات گروه بازنده باید یک فاصله مثلاً ۲۰ متری را به نفرات گروه پیروز سواری بدهند.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
نویسنده رسمی
نویسنده رسمی
مدیر بازنشسته
Mar
2,560
6,445
193
پیتگله‌بازی


این بازی را مردان در فصل بهار انجام می‌دهند. شرکت‌کنندگان ابتدا به دو گروه مساوی تقسیم می‌شوند، سپس در محلی که به عنوان مبدا یا مقصد اول است، چال و گودال کوچکی حفر می‌کنند. دو قطعه چوب یکی به طول ۲۰ سانتی‌متر و قطر ۵ سانتی‌متر و دیگری به طول یک متر و قطر ۵ سانتی‌متر آماده می‌کنند. برای شروع بازی یک سنگ کوچک و صاف، تر یا خشک می‌اندازند و هر تیمی که نوبت قرعه به وی رسید، روی چال می‌ماند و گروه دیگر به فاصله ۲۰ تا ۳۰ متری قرار می‌گیرد.


تیم آغازگر با قرار دادن یک قطعه چوب کوچک که در اصطلاح محلی به آن گله(gale) می‌گویند، به صورت افقی بر روی چال به وسیله چوب دستی که به آن پیت(pit) می‌گویند بازی را آغاز می‌کند. زمانی که چوب کوچک به طرف افراد تیم مقابل می‌رود آنان سعی می‌کنند که قبل از فرود آمدن به زمین آن را یا با دست بگیرند یا این که با چوب دستی‌های خود آن را بزنند. چنانچه موفق به این کار شوند، آن فرد بازنده ونوبت نفر بعدی است، اما اگر موفق به این کار نشدند با چوب دستی سعی می‌کنند آن را دورتر کنند. در همین لحظه فردی که بازی را آغاز کرده از محل شروع تا نقطه‌ای که چوب کوچک یا گله به زمین افتاده باید با صدای بلند بدون نفس کشیدن بگوید: یا علی یا علی. اگر قبل از افتادن چوب صدایش قطع شود بازنده می‌شود، وگرنه برنده می‌شود و دوباره خودش بازی می‌کند.


این کار ادامه دارد تا اینکه افراد یک تیم از نظر تعداد بازنده‌ها بیشتر شوند. در پایان تیمی که بازنده شد باید از قسمت آغاز تا جایی که حریف تعیین می‌کند به آن‌ها سواری بدهد.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
نویسنده رسمی
نویسنده رسمی
مدیر بازنشسته
Mar
2,560
6,445
193
عروس‌بازی


عروس‌بازی از بازی‌های مشترک دختران و پسران ۷ تا ۱۰ ساله است. در این بازی که بیشتر دو سه نفری برگزار می‌شود سعی می‌کنند با قرار دادن پنج قلوه‌سنگ گرد (به اندازه یک حبه قند) در کف دست و پرتاب به بالا با پشت دست، تعداد بیشتری از سنگ‌ها را بگیرند. هر کس که تعداد بیشتری از سنگ‌ها را بگیرد آغازگر بازی است و نفرات بعد به تعداد سنگ‌هایی که گرفته‌اند در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند. فرد شروع‌کننده بازی ابتدا یکی از سنگ‌ها را با دست می‌گیرد و با پرتاب کردن به بالا سعی می‌کند یکی یکی سنگ‌ها را بردارد و در مرحله بعد سنگ‌ها را دوبه دو و در مرحله سوم سه به سه می‌اندازد. در مرحله چهارم هم هر چهار سنگ را با هم برمی‌دارد. این بازی مراحل دیگری هم دارد از جمله نوک زدن به زمین، به تعداد ده بار برداشتن یکی و قراردادن دیگری بر روی زمین.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:
نویسنده رسمی
نویسنده رسمی
مدیر بازنشسته
Mar
2,560
6,445
193
آهوچره


این بازی تا حدود ۲۰ سال پیش در منطقه شرق گیلان از جمله بازی‌ها و نمایش‌های مقدمه نوروز بود. گروه آهوچره سه نفر بودند؛ بازیگر «آهو»، «شعرخوان» و «توبره کش». محور بازی، آهو بود. با وسایل مختلف چیزی شبیه کلّۀ آهو یا بز درست می‌کردند، برایش شاخ می‌گذاشتند، گل و سبزه به شاخش می‌زدند، با مهره شیشه‌ای برایش چشم می‌گذاشتند، زنگوله به آن می‌آویختند و بر سر چوبی قرار می‌دادند.


4398495.jpg



بازیگر آهو، گونی یا کیسه‌ای پارچه‌ای روی سر خود می‌کشید، به طوری که تمام بدنش را می‌پوشاند و از داخل آن چوبی را که کله آهو بر سر آن قرار داشت به دست می‌گرفت. نفر دوم گروه شعرهایی می‌خواند و هنگام خواندن شعر، با چوبی که در دست داشت نمایش را هدایت می‌کرد. نفر سوم «توبره کش» بود. هر سه با هم کوچه به کوچه به خانه‌های ده می‌رفتند و بازی آهوچره را اجرا می‌کردند، شعر می‌خواندند و از هر خانه چیزی می‌گرفتند.


«آهو چره، آهو چره(آهو می‌چرد، آهو می‌چرد)، ببین چقد خوب می‌چره. آهو از باغ آمده، چریده و چاق آمده، آهو مرغانه خوره، صد تا به کمتر نخوره(آهوی من تخم مرغ می‌خورد، از صد تا کمتر نمی‌خورد)». به اینجا که می‌رسید، آهو غش می‌کرد و تا تخم مرغ یا چیز دیگری از صاحب‌خانه نمی‌گرفت، حالش به جا نمی‌آمد. بعد از خواندن هر بند، قسمت اول (آهو چره، آهو چره، ببین چقدر خوب می‌چره) به صورت واگرد (ترجیع بند) تکرار می‌شد و سپس خواننده بند دیگری را شروع می‌کرد.


به این ترتیب به همۀ خانه‌های ده می‌رفتند و از هر خانه چیزهایی مانند برنج، تخم‌مرغ و شیرینی می‌گرفتند. گروه «آهوچره» کارشان را از غروب آغاز می‌کردند و چند روستا و آبادی نزدیک را می‌گشتند. آهوچره به دو گونه نمایشی «عروس گوله» و «تکم» شباهت دارد. این بازی از شرقی‌ترین نقاط گیلان تا تنکابن و روستاهای اطراف آن متداول است.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

Who has read this thread (Total: 0) View details

بالا