هنری خط ثلث همان...

[دختر خوشگل انجمن]

خط ثلث یکی از اقلام مهم خوشنویسی در هنر ایرانی و اسلامی است. این خط برگرفته و منبعث از خط کوفیاست.خط ثلث با ساختاری ایستا و موقر، بیشتر در تزئین کتاب‌ها و کتیبه‌ها به‌کار میرود

 

[دختر خوشگل انجمن]

به هر حال این خط شباهت زیادی به خط نسخ دارد. با این تفاوت که در خط ثلث حروف تشعیر دارد، یعنی انجامه‌های حروف تند و تیز میباشد و دور و خمیدگی حروف آن بیشتر از خط نسخ میباشد.

خط ثلث دودانگ دور و چهار سانت سطح قلمی میباشد.کتیبه نگاری در این خط بیشتر از خط محقق و خط ریحان میباشد.

 

[دختر خوشگل انجمن]

خط ثلث معمولا در اقلام دو میلی متر به بالا نوشته می‌شود که نسبت ریز و درشتی آن، ۲ تا ۳ میلیمتر آن را (ثلث سر فصلی) و ۳ تا ۴ میلیمتر آن را (ثلث مشقی) و اندازه ۴ میلیمتر تا یک سانتیمتر آن را (ثلث جلی) و از یک سانتیمتر به بالا را (ثلث کتیبه) نامگذاری کرده اند.

 

[دختر خوشگل انجمن]

در ثلث، حروف و کلمات، درشت ولی جمع و جورتر از محقق بوده و حلقه‌ها و گره‌ها باز و در برخی موارد بسته می‌شوند.این خط برگرفته و منبعث از خط کوفیمیباشد.

ساختار و قابلیت‌های حرکتی این خط، در دو محور عمودی مانند «الف ها» و حرکت‌های افقی مانند «ی» معکوس، همراه با ترکیبات پیچیده، به کمک گردش حروف مختلف، توانایی بالایی به این خط داده است

 

[دختر خوشگل انجمن]

برخی معتقدند که این خط، خطی است که از خط کوفی استخراج شده و برخی معتقدند پیشینه خط ثلث به خط جلیل، که خود منبعث از خطوط نبطی و مسند بود، باز می‌گردد و سابقه آن را به خطوط ثلثین، خط طومار و خط نصف مرتبط دانسته‌اند.

در باره نخستین واضع خط ثلث اتفاق نظر وجود ندارد. ابن ندیم قُطْبة مُحَرِّر کاتب معروف اواخر عصر اموی، را واضع خط ثلث دانسته است.

 

[دختر خوشگل انجمن]

قلقشندی بر آن است که واضع ثلث، ابراهیم شجری (شِحْری، سِجْزی، سگزی)، خطاط مشهور دورهء مأمون عباسی بود که آن را از ثلثین اخذ کرد.

بعدها، نویسندگان رساله‌های مختلف «آداب الخط»، غالباً ابن مُقْله بیضاوی شیرازی (درگذشت: 328) و گاه ابن بواب (درگذشت: 413) یا یاقوتِ مُستَعصَمی (درگذشت: 698) را واضع خط ثلث معرفی کرده‌ بودند

 

[دختر خوشگل انجمن]

از دوران ایلخانی کتیبه‌نگاری با خط ثلث آغاز و تا به امروز همچنان ادامه پیدا کرده است. دوره‌ی تیموری نقطه اوج و فراز خط ثلث و دوره‌ی قاجار به جهت اندام، مفردات و قدرت حروف، نقطه فروداین خط بوده است

 

[دختر خوشگل انجمن]

اما از نظر خلاقیت، تنوع رنگی و شادابی،آثار کم‌نظیری در این دوره خلق شده‌اند.در مجموع، در دوره‌ی قاجار از اهمیت این خط کاسته شد.

این خط به عنوان خطی تزئینی و شایسته کتیبه‌نگاری تبدیل شد و در این زمینه گوی سبقت را از خط کوفی ربود. یاقوت مستعصمی را به عنوان بزرگترین خوشنویس خط ثلث نامیده اند.

 

[دختر خوشگل انجمن]

خط ثلث را به دو گونه نگارش کرده‌اند:

یکی ثلث ثقیل است که با مساحت بیشتر کتابت می‌شده و دیگری ثلث خفیف است که حروف آن نازکتر و لطیف‌تر است و بر ورقی به قطع نصف نوشته خواهد شد.

 

[دختر خوشگل انجمن]

ویژگی های خط ثلث

1. الف‌های کشیده و بلند و دوایر نسبتاً کم عمق و باز از خصوصیات این خط میباشد.
2. در خط ثلث کلمات گاهی مجزا و گاه خیلی تو در تو و سوار بر یکدیگر نوشته می‌شوند که به این علت گاهی خوانایی آن کم خواهد شد.