هنری درک آثار هنری با کلید روح بشری

[ماه تیتی]

۱) مذهب اصالت واقعیت عملی، یا واقع‌بینی ـ به اصطلاح متداول در زبان فارسی امروزی و آن عبارت است از تلقی واقعیات امور و سازش بدان‌ها با تیسر خاصی برای تحصیل بهترین ثمره عملی ممکن از آن‌ها...
۲) مذهب اصالت واقعیت نظری یا فلسفی ـ که برحسب آن شناسایی ما به امور خارجی است که تعلق می‌گیرد و نه فقط به صرف ادراکات ما نسبت به امور خارجی.
معلوم است که آن‌چه این‌جا مورد نظر ما است و اکنون باید به بحث و گفت‌وگوی در آن وارد گردیم همان مذهب اصالت واقعیت نظری یا فلسفی است.
از مراتب فوق می‌توان دریافت که انسان‌ها از واقعیت تصورات مختلفی دارند و درک واقعیت به نوع تفکر و اصول جهان‌بینی هر فردی رجوع می‌کند. به همین دلیل کل واقعیت و کلیات امور برای همگان قابل دسترسی نیست، چنان‌چه مولانا در ابیاتی به این حقیقت اشاره می‌کند.

 

[ماه تیتی]

پیل اندر خانه تاریک بود
عرضه را آورده بودندش هنود
از برای دیدنش مردم بسی
اندر آن ظلمت همی شد هرکسی
دیدنش با چشم چون ممکن نبود
اندر آن تاریکی‌اش کف می‌بسود
آن یکی را کف به خرطوم اوفتاد
گفت همچون ناودان استش نهاد
آن یکی را دست بر گوشش رسید
آن بر او چون باد بیزن شد پدید
آن یکی را کف چو بر پایش بسود
گفت شکل پیل دیدم چون عمود
آن یکی بر پشت او بنهاد دست
گفت خود این پیل چون تختی بدست
همچنین هریک چون جزوی رسید
فهم آن می‌کرد هر جامی تنید
از نظرگه گفتشان بُد مختلف
آن یکی دالش لقب داد این الف