آموزشی محاوره‌نویسی یا شکسته نویسی؟ مسئله این است! | انجمن کافه نویسندگان

[شکارچی]

ماهیت زبان فارسی و خط فارسی به‌گونه‌ای است که انتخاب سبکی یکپارچه برای نوشتار را دشوار می‌کند و از طرفی، در حال گذار بودن زبان همواره تغییراتی را در سبک گفتار و نوشتار ایجاد می‌کند.

این مطلب به موضوع تبدیل زبان گفتار به نوشتار، انتقادها و راه‌حل‌هایی اختصاص دارد.

 

[شکارچی]

محاوره نویسی یا شکسته‌نویسی چیست؟​

زبان گفتاری یا زبان محاوره‌ای نوعی از کاربرد زبان است که افراد در هنگام گفتگو از آن استفاده می‌کنند. این نوع از زبان، معمولاً در اکثر زبان‌ها، در قالب گفتار استفاده می‌شود. ساختارهایی که در زبان محاوره استفاده می‌شود، عموماً از ساختارهای زبان نوشتار ساده‌تر است.

محاوره نویسی و شکسته‌نویسی در حقیقت با یکدیگر تفاوت دارد. محاوره نویسی استفاده از عبارات کاملاً خودمانی و کوچه‌بازاری در بین افراد است؛‌ اما شکسته‌نویسی شکستن قالب و قاعده اصلی کلمه و واردکردن آن از گفتار به نوشتار است.

مثال برای محاوره‌نویسی:

• با این کتاب خیلی حال می‌کنم.
• چه ماشین خفنی!

مثال برای شکسته‌نویسی:

امروز علی می‌ره بیمارستان. خونوادش می‌خوان کنارش بمونن تا حالش بهتر شه.

واژگان پر رنگ، به‌صورت شکسته نوشته‌شده‌اند.

 

[شکارچی]

استفاده از محاوره نویسی در ادبیات و نوشتار به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود.

در زبان گفتاری، بیش‌تر لهجه‌ها و آهنگ صدای طرف مقابل مدنظر قرار می‌گیرد.

شکسته‌نویسی یا محاوره نویسی یعنی، استفاده از سبک و لحن گفتار در نوشتار.

تاریخچه شکسته‌نویسی به دوران پس از مشروطه برمی‌گردد صادق هدایت را تقریباً می‌توان اولین شخصی دانست که از شکسته‌نویسی در ادبیات داستانی خود استفاده کرد و به دنبال او، صادق چوبک، جلال آل احمد و ابراهیم گلستان نیز از محاوره نویسی استفاده کردند.

 

[شکارچی]

زبان معیار از کجا آمده است؟​

زبان معیار گونه اصلی و توافقی زبان گفتاری است که معمولاً افراد با درجه اجتماعی بالا در پایتخت از آن استفاده می‌کنند. دلیل معیار بودن این نوع از گفتار، فراوانی استفاده از آن در پایتخت و در منابع رسمی است. زبان معیار همواره در حال تغییر و به‌روز شدن است.

دلیل استفاده رسانه‌ها و منابع رسمی از زبان معیار، یکپارچه بودن زبان و قابل‌فهم بودن آن برای تمام افراد یک جامعه است. به‌عنوان‌مثال، افرادی که حاشیه دریای خزر زندگی می‌کنند، لهجه‌ها و گویش‌های متفاوتی را استفاده می‌کنند، اما باید شنیدن و صحبت کردن به زبان معیار را نیز بدانند.

درواقع، زبان معیار در عین تعلق به تمام گویش‌ها و لهجه‌ها، از هیچ‌کدام تبعیت نمی‌کند.

 

[شکارچی]

دلایل منع استفاده از شکسته‌نویسی​

در زبان فارسی، در بسیاری از بخش‌ها بین صاحب‌نظران همواره اختلافاتی وجود دارد. برخی از زبان شناسان توصیه می‌کنند که از شکسته‌نویسی استفاده نکنید، در ادامه دلایل این افراد را می‌خوانیم.

 

[شکارچی]

نبود زبان بدن در نوشتار​

هنگامی‌که ما از زبان گفتار استفاده می‌کنیم، هم‌زمان می‌توانیم لحن و شدت صدا و اشاره با دست، سر و گردن و چشم نیز استفاده کنیم. همین اشاره‌ها و زبان بدن، باعث انتقال مفهوم شده و سخن ما را تکمیل می‌کند.

در صحبت کردن،‌ اگر مخاطب سخنان ما را متوجه نشود، به ما می‌گوید تا لحن خود را عوض کنیم و حتی خود متکلم نیز با استفاده از بازخورد مخاطب می‌تواند متوجه توانایی او در درک شود.

در نهایت، این موارد امکانات زبان گفتاری است و ما هیچ یک از این ابزارها را در زبان نوشتار در اختیار نداریم. درنتیجه در صورت نامفهوم بودن نوشته،‌ مخاطب به‌هیچ‌عنوان آن را نخواهد فهمید.

 

[شکارچی]

کاهش سرعت خواندن​

طبق تحقیقات علمی، چشم و مغز انسان دائماً در حال پیدا کردن و کنار هم قرار دادن داده‌های شبیه هم است. به این‌که زمانی که شما در مدرسه و همه نوشته‌ها با عبارت «عینک را» روبه‌رو می‌شوید، مغز شما پس از چندین بار، شکل کلی عبارت را ذخیره‌سازی می‌کند و دیگر به تک‌تک حروف توجهی نخواهد کرد.

هنگامی‌که شما در شکسته‌نویسی، این عبارت را به «عینک رو و عینک‌و» می‌بینید، مغز شما با آن احساس آشنایی نمی‌کند و باید تمام حروف و نوشته‌ها را پردازش کند.

 

[شکارچی]

به‌هم‌ریختگی زبان و ایجاد ناهماهنگی​

زبان نوشتار به‌طور رسمی در کشور آموزش داده می‌شود و دستورهای مخصوص خود را دارد؛ اما زبان گفتاری از هیچ قاعده‌ای پیروی نمی‌کند و همین موضوع باعث می‌شود که در نوشته اختلاف‌های بسیاری به وجود بیاید.

 

[شکارچی]

نوشته‌ شما کهنه می‌شود​

زبان از طریق گفتار، همواره در حال گذر و تحول است و دائماً خود را به‌روزرسانی می‌کند؛ اما زبان نوشتار این‌گونه رفتار نمی‌کند و قواعد آن تقریباً ثابت است و تغییر چندانی نمی‌کند. پس اگر شما نوشته خود را به زبان گفتار بنویسید، پس از مدتی قدیمی شده و در مدت طولانی، قابل‌خواندن نیست.

 

[شکارچی]

نحوه شکسته‌نویسی​

هرچند شکسته‌نویسی همیشه مخالفانی دارد، موافقانی نیز این سبک از نوشته را دوست دارند و از آن دفاع می‌کنند.

علی صلح‌جو، ویراستار و مترجم، در کتاب اصول شکسته‌نویسی، نحوه استفاده از زبان گفتاری را بیان کرده است که خواندن این کتاب و کتاب‌های دیگر علی صلح‌جو را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

علی صلح‌جو در کتاب اصول شکسته‌نویسی یک‌راه‌کار برای شکسته‌نویسی ارائه می‌دهد که نام این راه‌کار «نحو گفتار» است.

علی صلح‌جو برای تعریف نحو گفتار چنین مثالی را بیان می‌کند.

««برای ثبت‌نام که در حکم ردشدن از هفت‌خوان رستم بود، باید به خیلی‌ها التماس می‌کردیم.» این جمله در زبان نوشتاری یک توصیف معمولی است و هیچ اشکالی ندارد. اما اگر بخواهیم آن را شفاهی بیان کنیم، ناگزیر به تغییراتی در آنیم. منظور فقط تغییرات واژگانی، مثلاً تبدیل «ثبت‌نام» به «اسم‌نویسی» نیست؛ بلکه تغییرات نحوی است. نحو گفتار، برخلاف نحو نوشتار، تحمل پذیرش عبارات یا جمله‌های معترضهٔ توضیحی را ندارد. بنابراین جملهٔ بالا به‌احتمال قوی در گفتار به‌صورت زیر درمی‌آید: «برای ثبت‌نام باید التماسِ خیلی‌ها را می‌کردیم. باید از هفت‌خوان رستم رد می‌شدیم»».