¤برنده نوبل شد؛ پس چرا یافتن کتاب‌هایش این‌قدر سخت است؟¤

[HILDA]

به نقل از نیویورک‌تایمز – وقتی عبدالرزاق گورنا دهمین کتاب خود، «زندگی پس از مرگ» را منتشر کرد، ویراستارش مطمئن بود که به اولین کتاب پرفروش مهم او تبدیل خواهد شد. او برای بیش از سه دهه نقدهای درخشانی دریافت کرد؛ اما هرگز نتوانست خوانندگان زیادی داشته باشد.

الکساندرا پرینگل، ناشر اجرایی بلومزبری که بیش از ۲۰ سال با گورنا کار کرده، می‌گوید: «احساس می‌کردم مخاطبان بسیار بیشتری برای او وجود دارد. فکر می‌کردم خودش است، این لحظه متعلق به او خواهد بود.»​

 

[HILDA]

«زندگی پس از مرگ» که به وحشی‌گری حاکمیت استعماری آلمان در شرق افریقا می‌پردازد، سپتامبر ۲۰۲۰ در بریتانیا منتشر شد و به عنوان یک شاهکار مورد استقبال قرار گرفت. اما نتوانست خوانندگان زیادی به دست آورد و در ایالات متحده حتا منتشر هم نشد. در این نقطه پرینگل با خود فکر می‌کرد شاید لحظه گورنا هرگز فرا نرسد.

پس از اعلام برنده نوبل امسال، انتشارات استراوس برای یافتن ناشر امریکایی «زندگی پس از مرگ» مناقصه برگزار کرد و حق نشر این رمان به «ریوِرهد»، از زیرشاخه‌های انتشارات پنگوئن رندوم هاوس فروخته شد که قصد دارد آن را در آگوست ۲۰۲۲ منتشر کند. ریورهد همچنین حق نشر دو اثر قدیمی‌تر گورنا، «کنار دریا» و «ترک» را در امریکای شمالی به دست آورد که از دور چاپ خارج شده بودند.

ربکا سَلِتن که این کتاب را برای انتشارات ریورهد به دست آورد گفت جذب «ترکیبی از جادوی روایی و تجسم عمیقا سکنی‌پذیر و اغلب ویران‌کننده از تجربه استعمار و پسااستعماری» آثار گورنا شده است.

اما همان‌طور که پیشنهادات از سوی موسسات انتشاراتی بین‌المللی مطرح می‌شد، بسیاری از خوانندگان که مشتاق خواندن آثار گورنا بودند ناامید شدند. حالا ناگهان مخاطب حضور داشت اما کتاب‌های او نه. در چندین مورد حتا نسخه‌های الکترونیکی و صوتی آثار او نیز در دسترس نیستند.​

 

[HILDA]

چندین دلیل برای این کمبود وجود دارد. به دلیل تقاضای کم برای آثار گورنا در طول دهه‌های قبل، بسیاری از کتاب‌های او در ایالات متحده از دور چاپ خارج شده و در بریتانیا بسیار کم بوده‌اند. و مشکلات زنجیره تامین –در کارخانه‌های کاغذ، ماشین‌های چاپ، حمل و نقل و انبارها- چاپ نسخه‌های جدید با وجود افزایش تقاضا را دشوار کرده است.

غافلگیری ناشران و کتاب‌فروشی‌ها توسط بنیاد نوبل اتفاق غیرمعمولی نیست. برخلاف سایر جوایز مهم ادبی نظیر بوکر و جوایز ملی کتاب که نامزدهای فهرست بلند و فینالیست‌ها را از قبل اعلام می‌کنند، نوبل جعبه سیاهی است که اغلب به نویسندگان با شهرت بین‌المللی کمتر می‌رسد، نظیر هرتا مولر، نویسنده آلمانی، الفریده یلینک، نمایش نامه‌نویس و شاعر اتریشی و پاتریک مودیانو، رمان‌نویس فرانسوی. در برخی موارد موسسات انتشاراتی امریکایی مجبور شده‌اند به سرعت حق نشر را به دست آورده و سفارش ترجمه دهند. امسال تراکم در ساماندهی، کار هماهنگی با موج افزایش علاقه را برای کتاب‌فروشان سخت‌تر نیز کرده است.

جیمز دانت، مدیر اجرایی شرکت خرده‌فروشی کتاب بارنز اند نوبل، در مصاحبه‌ای که تقریبا دو هفته پس از اعلام برنده جایزه نوبل انجام داد گفت: «موجودی نسبتا کمی داریم که همه به سرعت در حال فروشند، و ما هم مثل بقیه منتظر چاپخانه‌ها هستیم.»​

 

[HILDA]

یک هفته پس از دریافت جایزه نوبل توسط گورنا، یک نماینده خدمات مشتریان در بارنز اند نوبل گفت تنها یک نسخه از یکی از رمان‌های گورنا با عنوان «قلب سنگی» موجود بود که آن هم از طبقات بیرون کشیده شد. تقریبا سه هفته پس از اعلام برنده نوبل، وب‌سایت بارنز اند نوبل نسخه‌های دیجیتال رمان‌های گورنا را داشت، اما تنها یکی، «بهشت»، به صورت چاپی در دسترس بود. دوشنبه گذشته، شنون دِویتو، مدیر کتاب‌های بارنز اند نوبل گفت فروشگاه‌ها هنوز منتظر فهرست موجودی هستند که در روز اعلام برنده سفارش داده‌اند و انتظار دارند سفارش‌های چندهزار نسخه‌ای در این هفته برسد.

در آمازون نسخه‌های چاپی چندین کتاب گورنا به عنوان ناموجود فهرست شده بود و برخی با قیمت‌های گزاف برای فروش مجدد در دسترس بودند.

کتابفروشان مستقل نیز در انتظار مانده‌اند. لیندسی لینچ، یکی از خریداران در فروشگاه پارناسس بوکس گفت این فروشگاه در تلاش است تا نسخه‌های جلد شومیز «قلب سنگی» و «آخرین هدیه» را از بلومزبری دریافت کند، اما همگی پیش فروش شده‌اند.

مارک لافرامبویز، یک خریدار کتاب در کتابفروشی پالیتیکز اند پراس در واشینگتن گفت این فروشگاه اغلب برای تامین موجودی کتاب‌های برنده جدید نوبل با مشکل مواجه بوده، اما امسال این موضوع به‌طور غیرمعمولی دشوار بوده است. او می‌گوید: «در یک سال معمولی این کار حداقل دو هفته طول می‌کشید. امسال و با شرایط همه‌گیری شک دارم که اصلا بتوان حدس زد.»​

 

[HILDA]

پرینگل گفت در بریتانیا، انتشارات بلومزبری ده‌ها هزار تجدید چاپ را سفارش داده است که به تمام دنیا ارسال خواهد شد.

در امریکا پرکردن انبارها چالش‌برانگیزتر بوده است. بخش عمده‌ای از آثار گورنا توسط بلومزبریِ ایالات متحده منتشر شده که شامل شش عنوان از کتاب‌های اوست. بلومزبری انتظار دارد تا اواسط ماه نوامبر نسخه‌هایی از «قلب سنگی» و «آخرین هدیه» را در انبار خود داشته باشد. بلومزبری گفت شاهد رشد قابل‌توجهی در فروش کتاب‌های الکترونیکی بوده، اما از به اشتراک گذاشتن ارقام مربوط به فروش آثار چاپی خودداری کرده است.

نیو پرس، ناشر مستقل امریکایی، که سه کتاب از گورنا را در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ منتشر کرده، پیش از اعلام برنده جایزه نوبل ۱۲۶ نسخه از رمان «بهشت» را در انبار خود داشت که همگی به سرعت به فروش رفت. حالا بیش از ۱۹ هزار نسخه از رمان «بهشت» سفارش داده شده که از زمان انتشار در سال ۱۹۹۴ تنها پنج هزار و ۷۶۳ نسخه از آن فروخته شده است.

الن ادلر، ناشر نیو پرس گفت از اینکه شرکتشان توانسته در مواجهه با هجوم سفارشات انجام وظیفه کند، احساس آرامش و خوشحالی می‌کند و اشاره کرد از اظهار نظر گورنا بعد از دریافت نوبل -زمانی که اعتراف کرد امیدوار بود مخاطبان بیشتری به دست آورد- تحت تاثیر قرار گرفت. او گفت: «آقای گورنا حق دارد که می‌گوید می‌تواند خوانندگان بیشتری داشته باشد.»

اظهار تاسف‌های مشابهی از سوی هواداران نیز در جامعه ادبی شکل گرفت. در مجله بریتل پِیپر که نظرات ۱۰۳ نویسنده افریقایی درباره اهمیت کار گورنا را منتشر کرد، چندین نویسنده گفتند امید دارند که این جایزه باعث افزایش شهرت جهانی او شود. لیلا ابولِلا نوشت: «راز فاش‌نشده ما حالا دیگر علنی شده.»

گورنا به نوبه خود در مصاحبه‌ای که پس از اعلام برنده نوبل با نیویورک تایمز انجام داد، نسبت به طرفداران نسبتا اندک خود خوش‌بین بود. او گفت: «ناکامی در یافتن مخاطب تقصیر نویسنده یا ناشر نیست. بخش عمده چیزی که ما به عنوان ادبیات تلقی می‌کنیم در اختیار افرادی است که استطاعت خرید کتاب را دارند و قسمت بزرگی از آن تحت تاثیر چیزهای مرسوم و مُد روز است.»

پرینگل، ویراستار او، مطمئن است که نه تنها لحظه گورنا فرا رسیده، بلکه ادامه خواهد یافت. او گفت: «گورنا استاد و یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان زنده افریقاست. حالا آثار او در سرتاسر دنیا منتشر و خوانده خواهد شد.»​