- نویسنده موضوع
- #11
يکی از مهم‌ترین نمونه‌های فلزکاری در دوران هخامنشی ظرفی زرين با يک جفت دسته به شکل بز کوهی بالدار است که از آثار برجسته و با ارزش فلزی دوران هخامنشی به شمار می‌رود .همچنين جام‌های زيبای موسوم به تکوک (ريتون) است. از ديگر کاربردهای فلز ضرب سکه است که از دوران هخامنشی رواج داشته و در روند تاريخی دچار تحولات بسياری شده است. همچنين ساخت زيورآلات همواره از اهميت خاصی برخوردار است که حداقل از هزاره دوم پيش از ميلاد در ايران مرسوم بوده که به صورت استفاده از فلزات گران‌بها و سنگ‌های قيمتی به کار برده می‌شد. در تکامل اين هنر به هنر ملیله‌کاری نيز بايستی اشاره کرد که قدمت آن هم به احتمال به دوره ماد و هخامنشی برمی‌گردد که از مفتول‌های طلايی و نقره‌ای استفاده می‌کردند.
همان گونه که اشاره شد ساخت ظروف از فلزات قیمتی در دروه هخامنشیان و ساسانیان پیشرفت زيادی داشته است. از معروف‌ترین ظروف فلزی دوره ساسانی می‌توان به «جام خسرو» اشاره کرد. با ظهور اسلام تا مدت‌ها مفرغ (برنز) جانشين طلا و نقره شد و فلزکاران با بهره‌گیری از اين آلياژ به ساخت ظروفی از قبيل سينی، ابريق و آبخوری به اشکال جانوری و پرندگان ادامه دادند. با به قدرت رسيدن سلجوقيان در شرق ايران دوران درخشان فلزکاری اسلامی آغاز می‌شود. در اين دوره اکثر ظروف نقره‌ای (به ويژه ساخته شده در سده‌های پنجم و ششم هجری) از ارزش‌های خاصی برخوردار است.
همچنين ميناکاری نيز در اين دوره مرسوم می‌شود. همراه با آثار مفرغی آثار نفيسی پديد می‌آید. فلزکاران ايرانی در ساخت مشبک‌کاری و ظروف مشبک نيز به مراتب بالايی دست يافتند و با مهارت ظروفی نظير شمعدان و عود سوز ساختند که به شکل حيوانات و پرندگان ساخته شده است. مفرغ کاری با ترصيع نقره و مس نيز در قرن‌های پنجم و ششم هجری از اهميت و اعتبار خاصی برخوردار شد و فلزکاران ترصيع اشياء مفرغی را با ساير فلزات تکميل کردند.
مرصع‌کاری اشياء برنجی و مفرغی در دوره صفويه رونق مجدد می‌گیرد و ظروف مسی اغلب سفيدگری می‌شود تا به شکل نقره جلوه کند، ضمن آنکه آهن و فولاد نيز در ساخت اشياء فلزی و تزيين آنها نيز به کار می‌رفت. فلزکاران دوره صفويه در استفاده و کاربرد آهن و فولاد مهارت بسيار پيدا کردند و آثار بسيار عالی از جمله کمربند، لوحه و نشان ساختند.
در پايان دوره صفويه به بعد به تدريج شاهد از رونق افتادن فلزکاری در ايران هستيم، به گونه‌ای که آثار فلزی دوره‌های افشاريه، زنديه و قاجار به هيچ وجه قابل مقايسه با آثار ارزشمند آثار فلزی از سده پنجم تا يازدهم ميلادی نيست. از نمونه‌های جالب و قابل ذکر دوره قاجاريه آثار قلمزنی شده متعددی است که بر درهای امامزاده‌ها و ديگر اماکن مقدس ساخته و پرداخته شده است. مهم‌ترین جلوه اشياء قلمزنی شده در اين دوران در نقش‌های غیر اسلیمی مانند گلهای درهم پيچيده با تصاوير پرندگان و حيوانات، نقش گل‌ها و تاک‌های درهم پيچيده و مشبک‌کاری شده است. همچنين از سده دوازدهم به بعد آثار ميناکاری شده و مليله وجود دارد که نمونه‌های مناسب و جالب توجهی هستند. امروزه با احيای روش و اسلوب‌های فلزکاری گام نوينی در احياء و حفظ شیوه‌های کهن برداشته شده که آن هم به همت استادان بزرگ اين عرصه در روزگار ماست.
همان گونه که اشاره شد ساخت ظروف از فلزات قیمتی در دروه هخامنشیان و ساسانیان پیشرفت زيادی داشته است. از معروف‌ترین ظروف فلزی دوره ساسانی می‌توان به «جام خسرو» اشاره کرد. با ظهور اسلام تا مدت‌ها مفرغ (برنز) جانشين طلا و نقره شد و فلزکاران با بهره‌گیری از اين آلياژ به ساخت ظروفی از قبيل سينی، ابريق و آبخوری به اشکال جانوری و پرندگان ادامه دادند. با به قدرت رسيدن سلجوقيان در شرق ايران دوران درخشان فلزکاری اسلامی آغاز می‌شود. در اين دوره اکثر ظروف نقره‌ای (به ويژه ساخته شده در سده‌های پنجم و ششم هجری) از ارزش‌های خاصی برخوردار است.
همچنين ميناکاری نيز در اين دوره مرسوم می‌شود. همراه با آثار مفرغی آثار نفيسی پديد می‌آید. فلزکاران ايرانی در ساخت مشبک‌کاری و ظروف مشبک نيز به مراتب بالايی دست يافتند و با مهارت ظروفی نظير شمعدان و عود سوز ساختند که به شکل حيوانات و پرندگان ساخته شده است. مفرغ کاری با ترصيع نقره و مس نيز در قرن‌های پنجم و ششم هجری از اهميت و اعتبار خاصی برخوردار شد و فلزکاران ترصيع اشياء مفرغی را با ساير فلزات تکميل کردند.
مرصع‌کاری اشياء برنجی و مفرغی در دوره صفويه رونق مجدد می‌گیرد و ظروف مسی اغلب سفيدگری می‌شود تا به شکل نقره جلوه کند، ضمن آنکه آهن و فولاد نيز در ساخت اشياء فلزی و تزيين آنها نيز به کار می‌رفت. فلزکاران دوره صفويه در استفاده و کاربرد آهن و فولاد مهارت بسيار پيدا کردند و آثار بسيار عالی از جمله کمربند، لوحه و نشان ساختند.
در پايان دوره صفويه به بعد به تدريج شاهد از رونق افتادن فلزکاری در ايران هستيم، به گونه‌ای که آثار فلزی دوره‌های افشاريه، زنديه و قاجار به هيچ وجه قابل مقايسه با آثار ارزشمند آثار فلزی از سده پنجم تا يازدهم ميلادی نيست. از نمونه‌های جالب و قابل ذکر دوره قاجاريه آثار قلمزنی شده متعددی است که بر درهای امامزاده‌ها و ديگر اماکن مقدس ساخته و پرداخته شده است. مهم‌ترین جلوه اشياء قلمزنی شده در اين دوران در نقش‌های غیر اسلیمی مانند گلهای درهم پيچيده با تصاوير پرندگان و حيوانات، نقش گل‌ها و تاک‌های درهم پيچيده و مشبک‌کاری شده است. همچنين از سده دوازدهم به بعد آثار ميناکاری شده و مليله وجود دارد که نمونه‌های مناسب و جالب توجهی هستند. امروزه با احيای روش و اسلوب‌های فلزکاری گام نوينی در احياء و حفظ شیوه‌های کهن برداشته شده که آن هم به همت استادان بزرگ اين عرصه در روزگار ماست.
آخرین ویرایش توسط مدیر:
