• واقعنگری یعنی توانایی دیدن دنیا آنگونه که هست، نه آنگونه که میخواهیم یا میترسیم باشد.
فرد واقعنگر سعی میکند بدون اغراق یا انکار، واقعیتها را ببیند و بر اساس آن تصمیم بگیرد. او نه در دام ترسهای ذهنی گرفتار میشود، نه در رویاهای اغراقآمیز.
ویژگیهای فرد واقعنگر
• پذیرش شرایط واقعی بدون انکار یا فرار
• تحلیل منطقی و بر پایه شواهد
• تصمیمگیری متعادل میان ریسک و احتیاط
• آمادگی برای رویارویی با پیامدهای مختلف
نمونه
دانشآموزی که میداند بخشی از درس را بلد نیست، تلاش میکند تا با برنامهریزی و تمرین بیشتر، خود را آماده کند؛ بدون ترس افراطی یا امید واهی.
منفینگری زمانی رخ میدهد که ذهن ما بیش از اندازه روی ضعفها، شکستها و جنبههای منفی تمرکز کند.
فرد منفینگر در هر موقعیت، بیشتر احتمال شکست را میبیند تا امکان موفقیت. این طرز فکر باعث کاهش انگیزه، اضطراب و در نهایت ناتوانی در عمل میشود.
ویژگیهای فرد منفینگر
• پیشبینیهای بدبینانه و ناامیدکننده
• بزرگنمایی مشکلات
• ترس از شکست و در نتیجه پرهیز از تجربههای جدید
• بیاعتمادی به تواناییهای خود و دیگران
نمونه
کارمندی که پیش از شروع پروژه میگوید: «این کار قطعاً شکست میخورد» و در نتیجه، هیچ تلاشی نمیکند تا نتیجه بهتری رقم بزند.
مثبتنگری به معنای نادیده گرفتن واقعیتها نیست، بلکه تمرکز بر بخشهای سازندهی آنهاست. فرد مثبتنگر باور دارد که با تلاش، امید و برنامهریزی میتوان حتی از دشواریها نیز فرصت ساخت.
ویژگیهای فرد مثبتنگر
• باور به امکان بهبود و رشد
• دیدن فرصت در دل بحران
• حفظ امید و آرامش در شرایط دشوار
• انگیزهی بالا برای تلاش و تغییر
نمونه
کسی که بعد از شکست در یک امتحان میگوید: «این تجربه به من یاد داد چطور بهتر بخونم»، و دوباره با انرژی ادامه میدهد.